'Nút thắt' mặt bằng làm chậm tiến độ nhiều công trình, dự án

Chủ đầu tư Khu đô thị Danko ở phường Chùa Hang và xã Cao Ngạn (TP Thái Nguyên) đang chờ mặt bằng để hoàn thiện hạ tầng.

Giải phóng mặt bằng lâu nay là vấn đề nan giải đối với nhiều chính quyền cơ sở tại Thái Nguyên. Các chủ đầu tư đã chuẩn bị vốn, phương tiện, thiết bị và các điều kiện cần thiết khác nhưng việc triển khai dự án, công trình giao thông, công nghiệp, đô thị vẫn “giậm chân tại chỗ”.

Dự án “xếp hàng” chờ mặt bằng

Là dự án sử dụng vốn đầu tư công, tuyến đường Cù Vân - An Khánh - Phúc Hà, dài gần 10 km được mở rộng, nâng cấp với số vốn đầu tư 170 tỷ đồng, có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội huyện Đại Từ và thành phố Thái Nguyên.

Tuyến đường được xây dựng từ năm 2016, dự kiến hoàn thành, đưa vào sử dụng năm 2020, nhưng trên tuyến còn một đoạn chưa giải phóng mặt bằng được, mặt đường nhỏ hẹp, đi lại rất khó khăn, làm cả tuyến bị “thắt cổ chai”. Tương tự, một số dự án sử dụng nguồn vốn đầu tư công trên địa bàn thành phố Thái Nguyên cũng đang vướng giải phóng mặt bằng như đường đô thị động lực, đường Việt Bắc kéo dài, các khu dân cư đường Việt Bắc,... trong đó, có những dự án đã được phê duyệt cách đây hai đến ba năm, nhưng triển khai chậm, hoặc chưa triển khai được. Bên cạnh đó, nhiều dự án thu hút đầu tư nguồn vốn ngoài ngân sách, trong đó có cả những dự án trọng điểm, vẫn gặp khó khăn về giải phóng mặt bằng.

Đường Bắc Sơn kéo dài có tổng mức đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng, mục tiêu thúc đẩy phát triển du lịch hồ Núi Cốc, nhưng chậm giải phóng mặt bằng khiến tiến độ xây dựng tuyến đường bị kéo dài, phải lùi thời gian hoàn thành nhiều lần. Dự án khu đô thị Danko có quy mô gần 50 ha ở phường Chùa Hang và xã Cao Ngạn, được lãnh đạo tỉnh và TP Thái Nguyên rất quan tâm, với kỳ vọng là khu đô thị hiện đại nhưng đến nay cũng đang vướng giải phóng mặt bằng và bị chậm tiến độ.

Còn khu đô thị hồ Xương Rồng, cũng được coi là khu đô thị kiểu mẫu ở TP Thái Nguyên, đầu tư đã mười năm, nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng, nhiều hạng mục dang dở, đường sá lầy lội mỗi khi có mưa, khiến cuộc sống, sinh hoạt của người dân hết sức khó khăn. Lãnh đạo Ban Quản lý dự án khu đô thị hồ Xương Rồng cho biết: “Chúng tôi đã chuẩn bị 50 tỷ đồng, cùng nhân lực, thiết bị để hoàn thiện dự án, nhưng thời gian qua không giải phóng mặt bằng được”.

Để giải phóng mặt bằng, nhiều công trình, dự án tại Thái Nguyên phải thực hiện dự án tái định cư nên mất rất nhiều thời gian. Điển hình là dự án xây dựng hạ tầng Khu B - Khu công nghiệp Điềm Thụy (huyện Phú Bình và thị xã Phổ Yên) với diện tích 170 ha, đã được phê duyệt từ gần 10 năm qua.

Ngoài việc chủ đầu tư năng lực yếu kém, khiến tiến độ xây dựng bị đình trệ nhiều năm, năm 2020 dự án được khởi động lại nhưng lại vấp phải vấn đề giải phóng mặt bằng. Mặc dù thời gian qua có nhiều nhà đầu tư thứ cấp muốn thuê đất tại khu B - Khu công nghiệp Điềm Thụy để xây dựng nhà máy, nhưng do không có mặt bằng cho nên bị lỡ cơ hội đầu tư.

Đại diện nhà đầu tư Công ty cổ phần Tập đoàn APEC chia sẻ, để giải phóng được mặt bằng hơn 100 ha còn lại, công ty phải chờ xây dựng hai khu tái định cư ở huyện Phú Bình và thị xã Phổ Yên để chuyển hơn 200 hộ dân đến sinh sống, trong khi đó hai khu tái định cư này đến nay mới phê duyệt dự án và quy hoạch sử dụng đất, chưa biết đến bao giờ Khu B - Khu công nghiệp Điềm Thụy mới hoàn thành giải phóng mặt bằng để xây dựng hạ tầng.

Cần cơ chế đột phá

Theo Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thái Nguyên Nguyễn Linh, trên địa bàn tỉnh hiện nay có hàng trăm dự án đầu tư công và đầu tư ngoài ngân sách với diện tích sử dụng đất lên đến hàng nghìn héc-ta, nhưng một trong những vấn đề khó hiện nay là giải phóng mặt bằng. Mặc dù trong chín tháng năm 2021, thành phố Thái Nguyên đã thống kê, kiểm đếm, phê duyệt bồi thường liên quan gần 700 hộ gia đình, tổ chức và giải phóng mặt bằng hơn 30 ha đất thuộc 33 dự án, số tiền hỗ trợ, bồi thường gần 400 tỷ đồng, nhưng nhiều công trình triển khai cùng lúc cho nên thiếu cán bộ làm công tác giải phóng mặt bằng.

Để đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng trên địa bàn, thành phố đang huy động đội ngũ cán bộ Ban Quản lý dự án cấp bách phòng, chống lũ lụt Sông Cầu xử lý, giải quyết về mặt bằng, tái định cư và hầu hết các huyện, thị xã đều thành lập trung tâm phát triển quỹ đất trên cơ sở ban giải phóng mặt bằng của địa phương với các chức năng mới, như phát triển các khu, điểm và nhà tái định cư phục vụ việc thu hồi đất.

Dù đã có chuyển biến trong giải phóng mặt bằng, nhưng vướng mắc lớn nhất ở Thái Nguyên là các công trình, dự án thỏa thuận giải phóng mặt bằng và phải tái định cư. Những dự án đầu tư thỏa thuận bồi thường giải phóng mặt bằng liên quan hàng trăm hộ, chỉ cần một vài hộ không đồng ý là cả dự án bị tắc nghẽn mà chưa có giải pháp khả thi để tháo gỡ. Mặt khác, do không tách bạch được dự án tái định cư ra khỏi dự án đầu tư công trình, nên phải chờ một đến hai năm xây dựng dự án tái định cư xong thì mới giải phóng mặt bằng được.

Trong khi đó, đơn giá về vật liệu, vật tư, nhân công đã phê duyệt từ vài năm trước, đến khi triển khai, công trình, dự án bị “đội vốn”, tổng mức đầu tư không còn phù hợp khiến các chủ đầu tư, nhà thầu gặp rất nhiều khó khăn, nhất là những công trình, dự án thi công không điều chỉnh đơn giá.

Để khắc phục những bất cập này, các chủ đầu tư và nhà thầu xây dựng trên địa bàn đã kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn cần thay đổi cơ chế thỏa thuận bồi thường giải phóng mặt bằng; tách dự án tái định cư ra khỏi dự án đầu tư để khâu giải phóng mặt bằng không còn là “nút thắt” làm chậm tiến độ các công trình, khiến dự án kéo dài triền miên như thời gian qua.

Bài và ảnh: THẾ BÌNH