Nữ văn sĩ Olga Tokarczuk

Olga Tokarczuk, chủ nhân giải Nobel Văn học 2018. Ảnh: AFP

Đến nay xuất bản được 16 cuốn sách, nhà văn, nhà thơ và là nhà hoạt động cộng đồng Olga Tokarczuk (57 tuổi) đoạt nhiều giải thưởng danh giá như giải Nike (năm 2008 và 2015), giải Vilenica (năm 2013), giải Bruckepreis (năm 2015)…

Nổi bật trong đó phải kể đến giải Man Booker quốc tế năm 2018 với tác phẩm Flights (Những chuyến bay) được xuất bản lần đầu tiên vào năm 2007. Đây là giải thưởng quốc tế nhằm tôn vinh những tác phẩm văn học hay nhất thế giới đã được chuyển ngữ sang tiếng Anh. Olga Tokarczuk, một trong những nhà văn có các tiểu thuyết bán chạy nhất tại Ba Lan cũng là nhà văn đầu tiên của Ba Lan nhận giải thưởng này. Khi đó, Olga Tokarczuk cùng dịch giả cuốn sách Flights là Jennifer Croft cùng nhau chia đôi giải thưởng trị giá 50.000 bảng Anh (67.000 USD).

Tiểu thuyết Flights gồm 116 mẩu truyện, có truyện chỉ một vài câu và có những phần dài tới hơn 31 trang, để đi tới một nhận định thâu tóm toàn bộ tác phẩm về việc con người phải không ngừng vận động. Yếu tố thần thoại chạy dọc các tác phẩm của Tokarzuk, tạo nên những chiêm nghiệm vượt tầm trải nghiệm cá nhân. Cùng đó là sự phản ánh song diện thế giới: ngày và đêm, mơ và thực, thực và ảo, quá khứ - hiện tại và tương lai, nam và nữ, mạnh khỏe và ốm đau, sống và chết trong những trang sách. Cách thể hiện này thường thấy ở những tiểu thuyết như Primeval and Other Times (Nguyên thủy và thời gian), House of Day, House of Night (Nhà của ngày, Nhà của đêm) và Flights (Những chuyến bay).

Mùa giải Nobel năm nay, lần đầu tiên trong lịch sử giải thưởng cùng lúc vinh danh giải Nobel Văn học trong hai năm 2018 và 2019, với mỗi giải thưởng trị giá tiền mặt hơn 900.000USD. Vào năm ngoái, Viện Hàn lâm Hoàng gia Thụy Điển thông báo hoãn trao giải Nobel Văn học sau khi nhiều thành viên của cơ quan này phải ra đi vì vụ bê bối tình dục và tài chính nghiêm trọng.

Giải Nobel Văn học 2018 vừa được vinh danh chính thức gọi tên Olga Tokarczuk, đưa vị thế của nhà văn lên tầm cao mới trên văn đàn thế giới. Bà được vinh danh “vì lối viết giàu sức tưởng tượng, chứa đựng đam mê uyên bác, và đại diện cho một lối sống vượt trên mọi rào cản”. Các thành viên ban giám khảo giải thưởng Nobel mô tả bà là “một nhà văn luôn bận lòng với cuộc sống xung quanh... với những tác phẩm đầy vẻ trí tuệ và duyên dáng”.

Trước khi theo nghiệp văn chương, Olga Tokarczuk tốt nghiệp ngành tâm lý học tại Đại học Warsaw (Ba Lan) và làm việc như một nhà trị liệu. Cuốn sách đầu tiên của bà được xuất bản năm 1989, một tập thơ có tựa đề tiếng Anh: Cities in Mirrors (tạm dịch: Thành phố trong gương”). Còn cuốn tiểu thuyết đầu tay của bà được xuất bản vào năm 1993, đó là Podróz ludzi Księgi (tạm dịch: Cuộc du hành của những người tìm sách).

Nữ văn sĩ Olga Tokarczuk nói: “Tôi tin vào tiểu thuyết. Tôi nghĩ tiểu thuyết là một thứ lạ thường. Đây là một cách giao tiếp sâu sắc, bên trên biên giới, trên các ngôn ngữ, văn hóa. Nó đề cập đến sự tương đồng sâu sắc giữa mọi người, dạy cho chúng ta sự đồng cảm”. Cũng theo nhà văn, văn học kích thích sự sáng tạo, niềm đam mê của cả suy nghĩ. Văn học nêu lên nghi ngờ và giải quyết các vấn đề đó. Olga Tokarczuk cho biết: “Tôi thật sự hạnh phúc khi được Ủy ban Nobel ghi nhận sự nghiệp văn chương của mình”.

Với dịch giả Jennifer Croft và cộng đồng, chủ nhân giải Nobel Văn học 2018 không chỉ là một ngòi bút sắc bén của làng văn thế giới mà Olga Tokarczuk cũng là nhà chính trị sôi nổi, ủng hộ nữ quyền, ăn chay trường và rất yêu thiên nhiên.

QUỐC HƯNG