Nobel Hóa học 2025 vinh danh phát minh khung phân tử kim loại - hữu cơ

Ba nhà nghiên cứu của công trình là Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar Yaghi. Ảnh: Nobel Prize

Chiều 8/10 (giờ địa phương), Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã công bố Giải Nobel Hóa học 2025 cho ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar Yaghi vì những đóng góp đột phá trong việc phát triển “khung kim loại - hữu cơ” (metal-organic frameworks).

“Các khung hữu cơ - kim loại có tiềm năng to lớn, mở ra những cơ hội chưa từng có trong việc tạo ra các vật liệu tùy biến với những chức năng mới”, Giáo sư Heiner Linke, Chủ tịch Ủy ban Nobel Hóa học, phát biểu.

Hội đồng Nobel ca ngợi ba nhà khoa học đã tạo ra các cấu trúc phân tử có khoảng trống lớn, cho phép khí và nhiều hợp chất hóa học di chuyển tự do bên trong.

“Những khung này có thể được ứng dụng để thu nước từ không khí sa mạc, hấp thu khí CO2, lưu trữ khí độc hoặc xúc tác phản ứng hóa học”, thông cáo cho biết.

Hình ảnh minh họa về vật liệu mới khung kim loại - hữu cơ của 3 nhà khoa học. Ảnh: Nobel Prize.

Giáo sư Linke ví von phát minh này giống như việc tạo ra những vật liệu có “khoang rỗng khổng lồ” hoạt động như các căn phòng trong khách sạn, nơi các phân tử khách có thể “ra vào tự do”.

Ông còn hài hước so sánh cơ chế hoạt động của chúng với chiếc túi xách thần kỳ của Hermione trong loạt truyện Harry Potter “nhỏ bên ngoài nhưng chứa được lượng khí khổng lồ bên trong”.

Giải Nobel Hóa học năm 2024 vinh danh Giáo sư David Baker của Đại học Washington (Mỹ) cùng hai nhà khoa học John M. Jumper (Mỹ) và Demis Hassabis (Anh) - đồng sáng lập Google DeepMind - vì những đóng góp đột phá trong thiết kế và dự đoán cấu trúc protein bằng phương pháp tính toán.

Giải Nobel Hóa học 2025 được trao cho cho ba nhà khoa học Susumu Kitagawa, Richard Robson và Omar Yaghi. Ảnh: CNN

Sau giải Nobel Hóa học, giải Nobel Văn chương sẽ được trao vào ngày 9/10, tiếp đó là giải Nobel Hòa bình vào ngày 10/10 và cuối cùng là Nobel Kinh tế vào ngày 13/10. Lễ trao Giải Nobel được tổ chức vào ngày 10/12 tại Stockholm. Người đoạt giải nhận huy chương, bằng chứng nhận và văn bản xác nhận giá trị tiền thưởng.

Giải Nobel là giải thưởng quốc tế danh giá do Quỹ Nobel tại Stockholm sáng lập từ năm 1901, dựa trên di sản của nhà phát minh và doanh nhân Thụy Điển Alfred Nobel. Giải được trao hàng năm cho những cá nhân và tổ chức có đóng góp nổi bật trong các lĩnh vực: Y sinh học, Hóa học, Vật lý, Văn học và Hòa bình.

Đến năm 1968, Ngân hàng Trung ương Thụy Điển (Sveriges Riksbank) đã lập thêm Giải thưởng Khoa học Kinh tế tưởng niệm Alfred Nobel, thường được gọi là giải Nobel Kinh tế, nhằm tôn vinh những công trình có đóng góp sâu rộng cho lĩnh vực kinh tế học.

Phương Linh