Nỗ lực giữ rừng ven biển Cà Mau
Tỉnh Cà Mau có đường bờ biển dài nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long với 254km. Trước biến đổi thất thường của thiên nhiên, từ ưu thế biển, giờ đây Cà Mau đang là địa phương gánh chịu ảnh hưởng nặng nề từ biến đổi khí hậu, sạt lở. Nguy hại hơn, lá chắn tự nhiên rừng phòng hộ bị phá hủy từng giờ.
Rừng ven biển mỏng dần
Ngành lâm nghiệp tỉnh Cà Mau thống kê, chỉ trong 10 năm gần đây, tỉnh mất đi 5.200ha rừng ven biển, có 190/254km bị ảnh hưởng. Những năm qua, tỉnh cũng đã áp dụng nhiều giải pháp chống sạt lở, nhưng nguồn lực, vốn của địa phương chưa đủ sức. Ông Tô Quốc Nam, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cà Mau cho biết: “Chúng tôi đã báo cáo với Chính phủ, các bộ, ngành về thực trạng sạt lở rừng ven biển. Đối với khu vực đặc biệt nguy hiểm biển lấn rừng vào đất liền 40-50m, thậm chí một số cửa biển đã ghi nhận sạt lở nghiêm trọng sâu vào đất liền gần 80m so với trước”.
Kè chắn sóng giúp đai rừng phòng hộ dần phục hồi.
Tuyến đê biển Tây đã hoàn thành, bảo vệ tốt vùng sản xuất phía trong.
Tìm hiểu thực tế chúng tôi được biết, khu vực đê biển Tây Cà Mau hiện có hàng chục ki-lô-mét trong tình trạng trơ trọi, không còn rừng phòng hộ, sóng dữ tấn công thân đê trực diện, nguy cơ vỡ đê luôn hiện hữu. Để hạn chế tình trạng trên, thời gian qua, tỉnh Cà Mau đã huy động lượng lớn nhân lực, vật tư tham gia hộ đê; các kỹ sư chuyên trách về đê điều và thủy lợi địa phương dùng kè rọ đá thả xuống biển áp sát thân đê... tuy nhiên, chỉ sau hai, ba mùa biển động, nhiều đoạn kè rọ đá đã bị oxy hóa, đứt mối nối, mất tác dụng.
Bà Trần Thị Thanh, ngư dân ngụ xã Khánh Bình Tây, huyện Trần Văn Thời, vẫn còn nỗi ám ảnh: “Chưa được 5 phút, nước dâng, sóng đánh hất toàn bộ ngư cụ, người dân trong khu vực này ai cũng đều bị ảnh hưởng”. Còn Bà Trần Ánh Phượng, xã Nguyễn Việt Khái, huyện Phú Tân, thất thần kể: “Trước đây, gia đình tôi ở phía trên đất, nhưng giờ phải chuyển ra nhà sàn vì nước lên và sóng biển đánh vào; thời tiết thì không còn như xưa, chỉ cần khi nước lên và có ít gió là nước tràn và sóng đánh dữ. Tôi mong muốn tại khu vực này sẽ có được một tuyến đê kè, để cuộc sống người dân ổn định hơn”.
Theo ông Phan Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cà Mau, những năm qua, tuyến đê biển Đông bị sạt lở mỗi năm 45-50m; đặc biệt, tại các cửa biển, cửa sông hiện có đến 80% chiều dài toàn bờ biển Đông bị sạt lở nghiêm trọng. Nguy hiểm hơn là khu vực này vẫn chưa có đê. Tình trạng sạt lở theo các tuyến sông, nhất là các cụm dân cư chưa có dấu hiệu dừng lại...
Lá chắn từ đê
Từ năm 2010, tỉnh Cà Mau đã tính đến việc tạo kè chắn sóng tạo bãi, đến nay đã xây dựng được 58km, bờ kè được xây dựng cách rừng phòng hộ 100-150m, công trình mang lại hiệu quả rất lớn. Ông Nguyễn Thanh Tùng, Phó chi cục trưởng Chi cục Thủy Lợi tỉnh Cà Mau thông tin: “Tốc độ sạt lở của biển Tây rất nguy hiểm, nếu xây dựng được bờ kè kiên cố thì việc mất đất rừng sẽ giảm, phục hồi được rừng phòng hộ, gây bồi tạo bãi, phục hồi các loài nhuyễn thể... từ đó giúp ổn định được đời sống của người dân phía trong đê”.
Công trình kè tạo bãi khu vực mũi Cà Mau, huyện Ngọc Hiển đang phát huy tác dụng chắn sóng.
Thi công công trình kè ở đê biển Tây.
Cùng với việc xây dựng các công trình đê và bờ kè, thời gian qua, tỉnh Cà Mau đã tổ chức trồng và tái sinh lại những tuyến rừng phòng hộ. Trong năm 2021, tỉnh triển khai thực hiện việc kê liếp, trồng rừng và chăm sóc rừng sau khu vực kè biển thuộc huyện U Minh với tổng chiều dài 9,7km; mỗi liếp cao trung bình 0,5m, rộng 12m và dài khoảng 80m. Sau khi hoàn thành, mỗi héc-ta mặt liếp có thể trồng được hơn 3.000 cây mắm trắng, thích hợp phát triển trên vùng đất bãi bồi. Đến cuối năm 2022, có 186 liếp trồng xong cây rừng. Ông Nguyễn Minh Chiến, người dân xã Khánh Tiến, huyện U Minh, chia sẻ: “Từ ngày có kè ngoài đê, tôi thấy sóng biển táp vào bờ yếu hơn, bên trong kè bồi tụ nhiều đất bùn, lâu ngày, cây rừng tái sinh rồi thành những thảm rừng xanh tươi như bây giờ. Cũng nhờ vậy, gia đình tôi sinh sống phía sau đê bớt lo sợ”.
Khu vực rừng ngập mặn mũi Cà Mau, nơi chưa được bao phủ bởi hệ thống đê và bờ kè chắn sóng, hiện nay được quản lý chặt chẽ hơn và đang tạo sinh kế bền vững cho người dân. Khu vực được giao thuê khoanh nuôi, người dân nuôi các loại thủy sản đặc hữu của địa phương dưới tán rừng. Một số hộ dân cũng cung cấp các dịch vụ du lịch trải nghiệm rừng ngập mặn cho khách du lịch. Các hoạt động cung cấp dịch vụ du lịch khám phá rừng ngập mặn đang mang lại thu nhập cao và bền vững cho người dân...
Ông Đỗ Văn Đồng, Phó giám đốc Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau thông tin: “Chúng tôi đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, mặt khác, phối hợp với các cơ quan chức năng để bảo vệ rừng và biển. Song song đó, thực hiện các công trình khoanh nuôi, tái sinh rừng. Những khu vực đang được bồi đắp tiếp tục xây dựng công trình gây bồi tạo bãi; tăng cường trồng cây phân tán trong nhân dân, trồng cây phòng hộ ven sông, kênh, rạch chống sạt lở, bảo vệ đất đai... Nhờ kết hợp đồng bộ các giải pháp, giờ đây, bên trong kè chắn sóng ven biển Cà Mau đã hình thành bãi bồi, là điều kiện lý tưởng để cây rừng tái sinh”.
