Những câu thơ quen và lạ

Ở xứ mình, những nhà báo làm thơ và những nhà thơ làm báo khá nhiều. Có người bắt đầu từ thơ rồi trở thành nhà báo, lại có người viết báo, yêu thơ rồi làm thơ... Trần Tuấn làm báo nhiều năm ở Đà Nẵng, từ Báo Công an TP Đà Nẵng, làm thơ, rồi chuyển về làm phóng viên báo Tiền Phong, phụ trách ban đại diện ở miền Trung. Tập thơ “Ma thuật ngón” của Trần Tuấn được giải nhất giải thưởng thơ Bách Việt năm 2008. Tôi thích tập thơ này, trong bài “Đổi mới, làm mới thơ” tôi đã trích dẫn nhiều câu thơ hay trong “Ma thuật ngón”, với những câu thơ như:

...Bên ngoài bóng tối/Bàn tay nguyện cầu/Kìa hòn sỏi nhỏ/Đến rồi đi đâu...(Sỏi), tôi gần như thuộc lòng. Mới đây Trần Tuấn gửi tặng tôi tập thơ “Chậm hơn sự dừng lại” (Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2017) và một cuốn ký sự. Tôi đọc và nhận thấy Trần Tuấn vẫn trung thành với phong cách của mình. Lạ, ngay tên tập thơ cũng đã thấy không quen rồi:

...Số phận/Đãi người nước mắt/Cơn bão/Trái tim đau/

Trên sông Yên/Ngồi câu bóng/Đợi/Tiếng huyên náo cuối cùng dắt nhân loại đi qua (Yên).

Những bài thơ, những câu thơ như thế đọc lên ta thấy lạ so với mặt bằng thơ hiện nay. Thực ra, thơ ca cũng như nghệ thuật theo tôi chính là sự lạ, nhưng, lạ mà quen, quen mà lạ, có thế mới tạo nên cảm xúc cho người đọc.

Nhà thơ, nhà báo Nguyễn Ngọc Hạnh cũng là một người con của miền Trung, vừa gửi tặng tôi tập thơ “Phơi cơn mưa lên chiều” (Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2018). Tôi đọc và thấy “Thơ Nguyễn Ngọc Hạnh đằm thắm, sâu lắng, nặng lòng...” như lời nhận xét của nhà thơ Du Tử Lê. “Đêm tràn nước mắt/Giữa đời này đâu thực, đâu mơ / Con cứ mãi rơi như giọt lệ... (Chiều cuối năm viếng mộ con); ...Một chiếc lá vàng rơi rất thấp / Rơi theo chiều tôi đang rơi (Thu rơi); Lụy đò mà chẳng qua sông / Cứ rong ruổi bến, cứ trong ngóng chờ (Lụy)... Tôi thích những câu thơ như thế của nhà báo, nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh, chân thật, đằm thắm, có sức gợi mở... Sáu Nghệ (Phạm Duy Tương) là một nhà báo nhiều năm gắn bó với đồng bằng sông Cửu Long. Đọc tập thơ “Gió chuyển mùa” (Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2017) và tập truyện ngắn “Lặng lẽ bên tôi” (Nhà xuất bản Cần Thơ 2017), tôi bắt gặp những câu thơ quen thuộc: Rừng U Minh / Khói lửa mù trời/ Chim bay táo tác / Bao năm rợp mặt đất xanh mênh mông/ phút chốc tan hoang / Cơn ác mộng... (Nỗi đau mất còn). Đọc thơ Sáu Nghệ (Phạm Duy Tương vốn người Hà Tĩnh) ta nhận thấy hơi thở nóng hổi của một nhà báo, thấy hiện lên những câu, những chữ, những hình ảnh, những cảm xúc, suy nghĩ của một nhà báo đang hàng ngày lăn lộn với cuộc sống, luôn muốn dùng ngòi bút của mình để nói lên những sự thật, những bức bối thường ngày... Dẫu vậy, tôi vẫn tìm thấy trong thơ Sáu Nghệ những câu thơ rất thích: Đêm trăng non / Bến sông u huyền / bỗng chạm mạn thuyền / Lục Bình nở hoa tím ngát / Tôi chưa kịp hát / Lục Bình đã trôi xuôi...(Loài hoa nở từ mặt nước);...Mùa thu ngã trước hiên nhà.. (Đêm thu); Ngoài đường bụi đã bay mờ gót chân...Nhà thơ già đi và người trong mơ cũng thế/ Bao cuộc rượu say cười dốc cạn đáy ly/ Ngoảnh lại nhìn câu thơ nước chảy/ Chưa một lần dám trọn vẹn si mê (Lẽ nào lỡ kiếp vì em).

Tôi vẫn nhớ những năm 70 cuối thế kỷ XX, tôi và Văn Công Toàn cùng là phóng viên thường trú báo Tiền Phong tại TPHCM. Thời đó rất khó khăn, thường đêm, chúng tôi nấu cháo bo bo, cho ít muối, vừa ăn vừa đọc thơ cho nhau nghe. Nhiều hôm còn có thêm Trần Mạnh Hảo, say sưa đọc thơ...Văn Công Toàn về sau chuyển sang làm truyền hình, là Giám đốc trung tâm truyền hình Việt Nam tại Huế. Văn Công Toàn vừa gửi cho tôi hai tập thơ: “Dâng đời mây trắng” (Nhà xuất bản Văn Học) và “Tình dâng” (Nhà xuất bản Hội Nhà Văn). Tôi đọc và thấy thơ Văn Công Toàn có nét quen thuộc của nhiều người làm thơ xứ ta. Những câu thơ như: Nửa đêm tỉnh giấc chợt mơ / Trần gian gió bụi / phủ mờ cõi thiêng/Nhịp tri âm cũng lụy phiền / tình xưa, lối cũ còn nghiêng lối về (Nhịp tri âm);... Tôi thích những câu thơ giàu suy tư của Văn Công Toàn, những câu thơ có vẻ “lạ” trong cả tập thơ:

Đã có lúc/Con chim đậu trên cành cây không hót/Con cá dưới nước không bơi/Trên bầu trời đám mây không còn bay nữa...(Đã có lúc)...

Tôi không có điều kiện để viết riêng từng tập thơ của từng tác giả- những nhà thơ, nhà báo mà tôi quen biết nhiều năm qua. Tôi vốn yêu thơ nên đọc thơ, tôi tìm những câu thơ hay theo ý tôi, để trước hết cho riêng mình, sau để hầu bạn đọc, có gì không phải mong được lượng thứ...

DƯƠNG KỲ ANH