Ngăn thông đồng, câu kết trong thẩm định giá

Nhiều doanh nghiệp bị đình chỉ hoạt động

Tại hội thảo lấy ý kiến về vấn đề thẩm định giá trong dự thảo Luật Giá (sửa đổi) mới đây, Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) cho biết, đến hết tháng 6.2022 cả nước có 431 doanh nghiệp được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá (giấy chứng nhận). Rà soát theo Nghị định 12/2021/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 89/2013/NĐ- CP quy định chi tiết một số điều của Luật Giá về thẩm định giá, năm 2022 chỉ có 279 doanh nghiệp thẩm định giá đủ điều kiện hoạt động, giảm 23% so với năm 2021 (364 doanh nghiệp).

Bộ Tài chính đã thu hồi Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh của 123 doanh nghiệp thẩm định giá

Đáng chú ý, các doanh nghiệp thẩm định giá được cấp mới tăng nhanh trong giai đoạn 2016 - 2020. Cụ thể, năm 2016 tăng 48 doanh nghiệp, năm 2018 tăng 50 doanh nghiệp, năm 2020 tăng 51 doanh nghiệp. Tuy nhiên, từ 1.5.2021 - thời điểm Nghị định số 12/2021/NĐ-CP có hiệu lực, số lượng doanh nghiệp thẩm định giá được cấp mới giảm đáng kể. 8 tháng còn lại của năm 2021 có 8 doanh nghiệp, 6 tháng đầu năm nay chỉ có 3 doanh nghiệp được cấp mới.

Bộ Tài chính đang xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về giá giai đoạn 2, kết nối với các bộ, ngành và triển khai tới 63 địa phương cùng khoảng 250 doanh nghiệp thẩm định giá... Qua đó, nhằm hỗ trợ cho nghề thẩm định giá có nguồn thông tin tham khảo tin cậy và nâng cao chất lượng thẩm định.

Trong khi số doanh nghiệp thẩm định giá được cấp mới giảm dần thì số doanh nghiệp bị tước giấy chứng nhận lại tăng nóng. Đến hết tháng 6.2022, Bộ Tài chính thu hồi giấy chứng nhận của 123 doanh nghiệp; đình chỉ kinh doanh dịch vụ thẩm định giá đối với 68 lượt doanh nghiệp do không đủ điều kiện hoạt động. Riêng quý I.2022, có 8 doanh nghiệp thẩm định giá được cấp mới lần đầu song cũng có 8 doanh nghiệp bị đình chỉ, thu hồi giấy chứng nhận.

Theo đánh giá của chuyên gia, thời gian qua, không ít doanh nghiệp thẩm định giá thông đồng với khách hàng làm sai lệch kết quả, nhất là trong việc thẩm định giá phục vụ cổ phần hóa, thoái vốn, đấu thầu mua sắm thiết bị vật tư y tế, giáo dục… dẫn đến vốn nhà nước bị bán rẻ, thất thoát.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cho biết, nhiều doanh nghiệp thẩm định giá có quy mô nhỏ với số lượng thẩm định viên tối thiểu. Ngoài ra, đã xuất hiện hiện tượng tiêu cực và cạnh tranh không lành mạnh bằng cách hạ thấp giá và chất lượng dịch vụ… dẫn đến tình trạng không bảo đảm lợi ích hợp pháp của các bên liên quan, gây bức xúc trong dư luận và xã hội…

Củng cố tiêu chuẩn thẩm định viên về giá

Theo Bộ Tài chính, sai phạm, tiêu cực trong lĩnh vực thẩm định giá thời gian qua xuất phát từ yếu tố khách quan và chủ quan. Yếu tố khách quan là hệ thống pháp luật đôi khi còn chồng chéo, chưa đồng bộ; thông tin thị trường ít công khai và minh bạch; khách hàng cung cấp thông tin về tài sản thẩm định giá chưa trung thực và đầy đủ và việc thực hiện đấu thầu/đấu giá có nhiều quy định còn thiếu tính minh bạch, nảy sinh nhiều hiện tượng tiêu cực. Nguyên nhân chủ quan chủ yếu do việc vi phạm đạo đức nghề nghiệp thẩm định giá.

Thời gian qua, Bộ Tài chính đã cấp 2.352 thẻ thẩm định viên về giá. Kết quả rà soát điều kiện hành nghề theo Nghị định 12/2021/NĐ-CP, năm 2021 có 1.828 thẩm định viên hành nghề, năm 2022 chỉ còn lại 1.460 thẩm định viên được phép hành nghề.

Lãnh đạo Cục Quản lý giá cho biết, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ hồ sơ sửa đổi Luật Giá, trong đó có 3 nhóm chính sách về thẩm định giá để khắc phục những bất cập hiện nay. Đáng chú ý, tiêu chuẩn với thẩm định viên về giá và điều kiện, tiêu chuẩn hành nghề được nâng lên. Cụ thể, khi tham gia thi cấp thẻ thẩm định viên về giá, người dự thi phải đáp ứng tiêu chuẩn 36 tháng kinh nghiệm, đây là thời gian làm việc thực tế tại doanh nghiệp thẩm định giá, với công việc liên quan đến nghiệp vụ thẩm định giá.

Bên cạnh đó, thẻ thẩm định viên sẽ thể hiện rõ lĩnh vực chuyên môn theo nhóm tài sản thẩm định giá (ví dụ tài sản, hàng hóa, dịch vụ thông thường như bất động sản, máy thiết bị, các tài sản thông thường khác; tài sản tài chính như doanh nghiệp, tài sản vô hình, thương hiệu...). Theo quy định hiện hành, người được cấp thẻ thẩm định viên về giá có đủ điều kiện thẩm định các loại tài sản mà không bị giới hạn.

Các ý kiến tại hội thảo góp ý dự thảo Luật Giá (sửa đổi) về các chính sách thẩm định giá, cho rằng, nghề thẩm định giá cần phải được tiếp tục củng cố và có bước tiến bộ vượt bậc mới đáp ứng được yêu cầu trong tình hình mới. Theo đó, các doanh nghiệp phải có quy mô, năng lực thẩm định giá lớn hơn; thẩm định viên về giá yêu cầu phải có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ tốt hơn và chuyên sâu, có tính chuyên nghiệp cao hơn; đồng thời quản lý nhà nước về lĩnh vực này chặt chẽ hơn.

Hà Lan