Nga săn 'mắt thần', nhằm vô hiệu hóa 'hỏa thần' HIMARS Ukraine

Nga trong thời gian qua đã phá hủy được ít nhất 5 hệ thống radar phản pháo quan trọng của Ukraine thuộc dòng AN/TPQ-36, AN/TPQ-50 và AN/TPQ-64.

Đây được xem là "mắt thần" rất quan trọng, có thể giúp cho hệ thống hỏa lực phóng loạt "hỏa thần" HIMARS và tổ hợp lựu pháo M777 Mỹ viện trợ cho Ukraine nhắm mục tiêu chính xác.

Các hình ảnh từ hiện trường cũng như chính thông báo từ Bộ Quốc phòng Nga cho hay, Moscow đã tập trung hỏa lực nhằm mục tiêu vào các hệ thống radar chiến lược này suốt thời gian qua.

Tấn công phản pháo là một trong những hoạt động tác chiến quan trọng trên chiến trường.

Ukraine đã nhận 15 hệ thống radar AN/TPQ-36 từ Mỹ và Hà Lan trong 7 năm qua. Đây là loại khí tài hiện đại do Northrop Grumman và Hughes Aircraft sản xuất vào những năm 1970.

AN/TPQ-36 là một radar phản pháo tầm ngắn có tính cơ động cao với phạm vi phát hiện lên tới 24km.

Loại radar phản pháo này đặt biệt quan trọng trong vùng chiến sự khi được kết hợp với các vũ khí pháo binh như lựu pháo M777 hay pháo phản lực HIMARS.

Trong thời gian qua, ngay khi quân đội Nga vừa khai hỏa vào các vị trí của Ukraine, các radar phản pháo sẽ gửi tọa độ đến những tổ hợp lựu pháo M777 và pháo phản lực HIMARS, sau đó chúng có thể bắn trả đối thủ với độ chính xác cao.

Loại radar phản pháo AN/TPQ-50 mà Ukraine cũng đang sở hữu có tầm quét xa hơn AN/TPQ-36, vì thế chúng có khả năng bao quát chiến trường hiệu quả hơn.

Ngoài ra Ukraine còn sở hữu một loại radar phản pháo cực hiện đại mới là AN/TPQ-64. Đây cũng là khí tài do Mỹ viện trợ sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine vào ngày 24/2.

Dòng radar phản pháo này này được trang bị những công nghệ vượt trội như khả năng quét 3D sử dụng băng tần X cùng khả năng xác định vị trí bắn cùng đường đạn của pháo binh đối phương.

Tầm hoạt động tối ưu của radar AN/TPQ-64 có thể lên tới 120 km.

Các hệ thống radar AN/TPQ-64 sau khi được đưa vào hoạt động đã tăng cường năng lực của pháo binh Ukraine trước hỏa lực vượt trội của quân đội Nga.

Không ít ý kiến cho rằng, dù các hệ thống radar phản pháo được cho là không thể hiệu quả bằng các máy bay không người lái (UAV) trinh sát đời mới.

Mặc dù vậy, theo giới chuyên gia, các radar phản pháo hiện đại vẫn được xem là đóng vai trò rất quan trọng trên chiến trường hiện nạy.

Bằng chứng là việc Ukraine đạt được lợi thế trên chiến trường với pháo phản lực HIMARS. Ngoài việc đây là loại vũ khí tấn công tầm xa hiện đại chính xác thì còn thể hiện sự kết hợp tốt với radar phản pháo.

Bên cạnh đó ở chiều ngược lại không ít chuyên gia cho rằng, công nghệ radar phản pháo của Nga chưa đạt được hiệu quả tốt nhất.

Ông Samuel Cranny-Evans, một chuyên gia về tác chiến trên bộ tại Viện RUSI (Anh), nhận định: "Radar phản pháo cần phải dò được rocket ngay khi nó được phóng đi để đoán được đường bay, tính toán ra vị trí của bệ phóng một cách chính xác.

Hiện Nga đang sử dụng một số loại radar phản pháo trong đó nổi bậ nhất là Zoopark-1M.

Loại radar này được thiết kế tự động xác định vị trí của lực lượng pháo binh/tên lửa mặt đất của đối phương theo hướng bắn hoặc phóng đạn, qua đó cung cấp phần tử bắn, chỉnh pháo và đánh giá hiệu quả chiến đấu cho các đơn vị làm nhiệm vụ phản pháo.

Radar này có thể phát hiện 70 mục tiêu/phút, nó có thể nhanh chóng xác định vị trí và hoàn tất quá trình tính toán quỹ đạo đường đạn của đối phương trong chưa đầy 20 giây.

Ngoài việc cung cấp tọa độ bệ bắn của đối phương, 1L259 còn cung cấp điều khiển hỏa lực để phản pháo lên đến 12 mục tiêu của đối phương.

Hiệu suất của Zoopark-1 1L219M như sau: Xác định vị trí bắn của súng trường từ 10-12 km; Xác định vị trí bắn của súng cối 120mm và pháo binh từ 15-20 km.

Đồng thời xác định vị trí bắn của pháo phản lực bắn loạt không dưới 35 km và xác định vị trí phóng của tên lửa đạn đạo chiến thuật không dưới 40 km.

Radar phản pháo tối tân Zoopark-1M của Nga cũng đã bị quân đội Ukraine thu giữ tại chiến trường Izyum, kèm theo thông báo là hình ảnh được đưa ra chứng minh. Hiện phía Nga chưa bình luận gì về thông tin này.

Việt Hùng