Nét đẹp phong tục truyền thống của người Việt

Ngày tết ông Công, ông Táo:

Theo quan niệm của người Việt, vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, Táo quân cưỡi “cá chép hóa rồng” lên Thiên đình báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm, để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh cho mọi người. Không chỉ cai quản việc trong gia đình, các vị Táo còn ngăn cản sự xâm phạm của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà. Đến đêm giao thừa, Táo quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc trông coi bếp lửa gia đình.

Bộ quần áo ông Công ông Táo là lễ vật không thể thiếu trong mâm lễ cúng ngày 23 tháng Chạp.

Ngày ông Công, ông Táo đã đi vào tiềm thức người Việt. Vào ngày này, mọi nhà làm mâm cơm, xôi, gà để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần; đồng thời, đây cũng là dịp để người người, nhà nhà trở về sum họp, quây quần sau một năm làm ăn vất vả.

Theo Nghệ nhân Ưu tú Phạm Thị Hòa, ở tổ 27, phường Kim Tân (thành phố Lào Cai), người Việt có nhiều nghi lễ truyền thống, trong đó, lễ cúng ông Công, ông Táo là một trong những nghi lễ không thể thiếu trong đời sống. Táo quân sẽ lên chầu trời vào đúng 12 giờ đêm 23 tháng Chạp, cho nên, người dân có thể làm lễ dâng ông vào bất kỳ lúc nào trong ngày 23. Lễ cúng phải có “minh y, tài mã, mũ mạo, hài” - áo quần, ngựa, mũ, giày, cá chép, ngoài ra còn có xôi, gà, hoa, quả, trầu cau. Sau khi cúng xong, người dân sẽ đem cá phóng sinh ở sông, suối - nơi có dòng chảy đi xa, ra biển lớn... với ý nghĩa đưa ông Táo về trời. Bên cạnh đó, tục lệ phóng sinh cũng thể hiện sự nhân ái, từ bi của người Việt.

Với những ý nghĩa sâu sắc về mặt tâm linh mà thị trường các mặt hàng phục vụ ngày 23 tháng Chạp cũng như nhiều ngày lễ truyền thống của người Việt luôn sôi động mỗi dịp cận kề ngày chính lễ.

Tại thành phố Lào Cai, đầu tháng 12 âm lịch, các cửa hàng, đại lý bán hàng mã, đồ thờ lại nhộn nhịp, tấp nập. Gia đình anh Ngô Hoàng Gia, đại lý hàng mã, đồ thờ Hoàng Gia, tổ 3, phường Pom Hán, thành phố Lào Cai đã có 2 đời làm hàng mã, với trên 30 năm kinh nghiệm trong nghề.

Anh Gia cho biết: Nhà tôi không chỉ nhập hàng mã về bán, mà cũng tự sản xuất nhiều mặt hàng, như ngựa giấy, tiền, vàng, hương. Để phục vụ dịp 23 tháng Chạp, cũng như các ngày lễ cuối năm và năm mới của người dân, chúng tôi đã chuẩn bị hàng từ đầu tháng 10 âm lịch.

Theo anh Gia, bán đồ thờ cúng cũng phải tìm hiểu rõ ngọn nguồn, ý nghĩa những ngày lễ, nghi lễ, tết truyền thống của dân tộc; phải biết sắp lễ, chuẩn bị đồ thờ cúng và tư vấn cho khách hàng hợp lý. Đặc biệt, bán đồ thờ cúng phải thành tâm, trưng bày nơi cao ráo, sạch sẽ, hàng phải đủ bộ, đủ loại.

Dịp Tết ông Công ông Táo đại lý nhà anh Gia bán khoảng 500 con ngựa giấy.

Dịp 23 tháng Chạp năm nay, đại lý hàng mã, đồ thờ Hoàng Gia nhập về hơn 1.500 bộ cúng ông Công, ông Táo, cùng hàng nghìn đinh tiền, vàng, nến cốc, nến cây… 100% mặt hàng ngựa giấy là do gia đình anh tự sản xuất, với 8 nhân công, mỗi ngày sản xuất được khoảng 20 con ngựa giấy. Dịp này hằng năm, đại lý của anh Gia bán khoảng 500 con ngựa giấy cho người dân làm lễ, với giá bán từ 50.000 - 500.000 đồng/con, tùy kích thước; bộ cúng ông Công, ông Táo có giá từ 30.000 - 50.000 đồng/bộ…

Chị Đặng Thị Phương, tổ 11, phường Pom Hán (thành phố Lào Cai) bộc bạch: Tôi rất yên tâm khi mua đồ thờ cúng của đại lý hàng mã, đồ thờ Hoàng Gia. Hàng mã ở đây không những đẹp, giá cả phải chăng, được cất giữ cẩn thận, mà còn tư vấn chu đáo việc sắm lễ, sắp lễ, hướng dẫn cách bày trí trên ban thờ.

Cũng theo chị Phương, gia đình chị thường dành 1 ngày cùng các con bao sái ban thờ, bát hương, tỉa chân nhang và làm mâm cơm cúng ông Công, ông Táo và ông, bà tổ tiên. Chị cho các con tự đi hóa vàng và thả cá chép để các con hiểu được ý nghĩa của ngày này.

Tục cúng Táo quân khởi nguồn từ bếp lửa, tượng trưng cho sự sung túc, cung cấp sự sống cho con người bằng việc sưởi ấm, đun chín thức ăn. Đó cũng là hình tượng trong cõi tâm linh về ông vua bếp. Sau này, dựa trên các sự tích liên quan đến bếp lửa, dân gian mới sáng tạo ra câu chuyện “hai ông, một bà” nhưng vẫn có ý nghĩa mong muốn một cuộc sống no đủ, bếp gia đình lúc nào cũng rực lửa…