Mặc cho tình trạng dư thừa trong lĩnh vực sản xuất, loạt doanh nghiệp Trung Quốc tự tin 'làm ăn lớn' với lĩnh vực mới

Wang Rongshuo – nhà sáng lập Công ty Công nghệ xanh Quảng Đông Yangshuo (GYGT), có trụ sở tại trung tâm sản xuất phía nam Trung Quốc quyết định sẽ “làm ăn lớn” trong năm 2014. Theo đó, anh sẽ mở rộng “tổng lực” hoạt động kinh doanh của mình ở thị trường mới: Ngành năng lượng.

Đáng nói, Wang đưa ra quyết định táo bạo mặc cho tình trạng dư thừa công suất đang gia tăng trong ngành sản xuất trong nước và những rủi ro ngày càng tăng do các hạn chế thương mại do phương Tây áp đặt.

Trên thực tế, kể từ năm ngoái, Wang đã cho tăng gấp đôi quy mô công ty ở trụ sở chính. Nhưng anh cho biết, vẫn còn nhiều không gian để phát triển. Nhu cầu ngày càng tăng về tấm pin mặt trời và cơ sở hạ tầng năng lượng gió đã dẫn đến việc GYGT tuyển dụng nhanh chóng – nâng đây từ một công ty nhỏ với vài chục nhân viên lên thành một công ty có hàng trăm nhân viên chỉ trong vài năm ngắn ngủi.

Và con số đó thậm chí còn chưa bao gồm hàng nghìn công nhân mà Wang đã ký hợp đồng tại các công trường xây dựng trên khắp đất nước, từ các vùng ven biển phía đông đến sa mạc Gobi phía tây.

NĂNG LƯỢNG MỚI

Sự tự tin tăng cao của Wang bắt nguồn từ việc lãnh đạo Trung Quốc ưu tiên tăng trưởng trong lĩnh vực năng lượng mới, bao gồm xe điện (EV), pin lithium-ion và tấm pin mặt trời – được gọi là “ba trụ cột mới”, thay thế “ba trụ cột” xuất khẩu cũ bao gồm quần áo, đồ gia dụng và đồ nội thất.

Wang cho biết: “Những đột phá về công nghệ trong năng lượng mới rất quan trọng đối với an ninh quốc gia của Trung Quốc”. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều lo ngại rằng sự tăng trưởng nhanh chóng trong “ba lĩnh vực trụ cột mới” có vẻ không bền vững, do tình trạng dư thừa công suất đã xuất hiện ở các lĩnh vực sản xuất liên quan trong khi nhu cầu trong nước vẫn còn yếu.

Lĩnh vực năng lượng đang phát triển mạnh ở Trung Quốc.

Các nhà phân tích của Rhodium Group cho biết trong một báo cáo ngày 26/3: “Vào đầu năm 2023, tổng công suất sử dụng giảm xuống dưới 75% lần đầu tiên kể từ thời điểm tồi tệ nhất trong chu kỳ dư thừa công suất gần đây nhất của Trung Quốc vào năm 2016. Kể từ đó chỉ diễn ra sự phục hồi nhẹ”.

Những con số như vậy đã khuyến khích các công ty như của Wang hướng ra nước ngoài trong khi vẫn mở rộng ở trong nước.

“Trước khi đất nước có thể đạt được những đột phá về năng lượng sạch và cắt giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, nhiều công ty sẽ tiếp tục đầu tư và khám phá thêm thị trường. Nếu không, họ sẽ khó tồn tại nếu chỉ dựa vào thị trường nội địa”, Wang giải thích và cho biết thêm rằng anh có kế hoạch thăm dò thị trường Mexico trong năm nay”.

GYGT cung cấp một loạt dịch vụ, bao gồm xây dựng các nhà máy năng lượng mới quy mô lớn cũng như các nhóm lắp đặt chuyên về quang điện, lưu trữ năng lượng, tích hợp cơ sở hạ tầng năng lượng gió và các lĩnh vực năng lượng mới khác.

THÁCH THỨC

Năm 2020, công ty của Wang có công suất lắp đặt tích lũy là 1,1 gigawatt, tương đương 5,2 tỷ kilowatt giờ điện, tương đương với lượng điện được tạo ra bởi 2 triệu tấn than. Kể từ đó, những con số đó lần lượt tăng lên 3,6 gigawatt, 102 tỷ kilowatt giờ và 88,9 triệu tấn.

Trong khi đó, Tập đoàn Rhodium cảnh báo rằng tỷ lệ sử dụng công suất tấm silicon ở Trung Quốc đã giảm xuống 57% vào năm 2022 từ mức 78% vào năm 2019, trong khi sản lượng pin lithium-ion đạt gấp 1,9 lần khối lượng pin lắp đặt trong nước.

Trong khi đó, không quốc gia nào sản xuất và lắp đặt nhiều máy phát điện năng lượng mới như Trung Quốc. Quốc gia này cho biết họ đã bổ sung gần 217 gigawatt công suất quang điện vào năm 2023 – gấp gần 2,5 lần so với năm 2022 và chiếm hơn một nửa công suất quang điện mới của thế giới.

Những con số đó đã vượt xa nhu cầu trong nước. Và đây là một trong những ví dụ giải thích tại sao các nhà lãnh đạo Trung Quốc gần đây thừa nhận rằng “ dư thừa công suất trong một số ngành ” là một thách thức kinh tế lớn cần giải quyết vào năm 2024.

“Vốn, công nghệ và nhân tài đang đổ vào các ngành này. Trong khi nhận được sự thúc đẩy lớn và đạt được sự tiến bộ nhanh chóng, sự cạnh tranh đặc biệt khốc liệt cũng đang diễn ra”, Arnold Dou, một kỹ sư kỳ cựu có kiến thức sâu sắc về ngành năng lượng mới cho biết. “Một số lượng lớn doanh nghiệp sẽ sụp đổ trong một hoặc hai năm tới, nhưng đây là hiện tượng bình thường, tất cả chúng tôi đều tin như vậy”.

Lĩnh vực sản xuất tại Trung Quốc nói chung đang chứng kiến tình trạng dư thừa.

Ông cũng lưu ý rằng các nhà sản xuất xe điện của Trung Quốc đang tham gia vào cuộc chiến giá cả và thường xuyên cập nhật mẫu mã mới. Điều này dĩ nhiên sẽ giúp thúc đẩy sự phát triển nhanh chóng của các ngành công nghiệp khác.

Tổng thống Joe Biden cho biết vào cuối tháng 2 : “Các chính sách của Trung Quốc có thể khiến xe điện của họ tràn ngập thị trường của chúng ta, gây ra rủi ro cho an ninh quốc gia của chúng ta”.

Cựu tổng thống Mỹ Donald Trump, ứng cử viên Đảng Cộng hòa cho cuộc bầu cử vào tháng 11, cũng cho biết trong một bài phát biểu tranh cử hồi đầu tháng rằng ông sẽ áp thuế 100% đối với ô tô Trung Quốc sản xuất tại Mexico. Và ông nói rằng nhiều mức thuế lên tới 60% sẽ được áp dụng đối với các sản phẩm của Trung Quốc nếu ông tái đắc cử.

Trên thực tế, Bộ Thương mại Mỹ đã áp thuế nhập khẩu đối với các nhà sản xuất tấm pin mặt trời hoàn thiện sản phẩm ở Đông Nam Á để tránh thuế đối với hàng hóa sản xuất tại Trung Quốc và Washington đã cấm nguyên liệu pin EV từ Trung Quốc với tư cách là “thực thể nước ngoài cần quan tâm”.

Rhodium cho biết: “Các biện pháp mạnh mẽ như thu hồi quy chế quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn [PNTR] hoặc đưa ra cột thuế quan mới đối với Trung Quốc, đã nằm trong tầm ngắm của các chính trị gia Mỹ trong năm bầu cử”.

Rhodium cảnh báo, sự mất cân bằng sản xuất trong nước của Trung Quốc cũng có thể buộc phải có phản ứng từ nhiều quốc gia hơn và nếu tình hình tiếp diễn, Trung Quốc có thể phải đối mặt với sự phản đối ngày càng tăng từ các thị trường mới nổi, bao gồm Mexico và Brazil.

He Weiwen, một nhà phân tích cho biết, thuế quan áp lên các sản phẩm của Trung Quốc kể từ khi chiến tranh thương mại Mỹ-Trung bắt đầu vào năm 2018 có tác động hạn chế đến hàng xuất khẩu của Trung Quốc, nhưng các động thái ngăn chặn công nghệ dưới thời chính quyền ông Biden đã giáng một đòn mạnh vào thương mại của Trung Quốc với Mỹ.

Tuy nhiên, Zha Daojiong, giáo sư tại Trường Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học Bắc Kinh cảnh báo rằng “sẽ là không khôn ngoan nếu Trung Quốc bắt chước chính sách của Mỹ hoặc EU đối với nước này”.

“Vài năm qua đã cho thấy rằng Trung Quốc, với tư cách là một thị trường, có thể được thay thế một cách hiệu quả. Cuối cùng, khả năng của nền kinh tế trong việc điều chỉnh theo các dòng tài nguyên luôn thay đổi và đa chiều trên khắp thế giới là điều quan trọng nhất”.

Cùng với nhiều đồng nghiệp của mình, Wang nhận thức sâu sắc về vấn đề dư thừa công suất và đang tiến hành cải tổ công nghiệp đồng thời tìm kiếm cơ hội mới để tồn tại trong cuộc chiến giá cả ở thượng nguồn.

Anh nói, điều đó có nghĩa là tỷ suất lợi nhuận lớn hơn cho những người tham gia ở hạ nguồn, điều này sẽ dẫn đến sự sẵn sàng đầu tư nhiều hơn.

“Ví dụ, một dự án ban đầu cần 38 triệu NDT vốn tài trợ giờ đây có thể bắt đầu chỉ với 30 triệu NDT vì giá linh kiện đã giảm đáng kể. Điều này sẽ dẫn đến nhiều dự án trên thực địa hơn, chẳng hạn như quang điện hoặc năng lượng gió”, Wang nói.

Một giám đốc điều hành kinh doanh trong lĩnh vực bán dẫn giấu tên cho biết Trung Quốc sẽ có khả năng chống lại áp lực bên ngoài tốt hơn nếu có thể sử dụng tỷ lệ năng lượng tái tạo cao hơn trong tổng mức tiêu thụ năng lượng của mình.

Ông nói: “Đối với ngành năng lượng mới của Trung Quốc, điểm bùng phát sẽ là khi tất cả các mắt xích trong chuỗi công nghiệp đều đủ rẻ, khi đó Trung Quốc sẽ thiết lập được lợi thế tuyệt đối”.

Theo các nhà phân tích tại Wood Mackenzie, nhà cung cấp dữ liệu và phân tích cho quá trình chuyển đổi năng lượng của thế giới, chi phí sản xuất năng lượng mặt trời của Trung Quốc đã giảm mạnh 42% vào năm ngoái, đây là mức giảm chi phí lớn hơn nhiều so với các nhà sản xuất Ấn Độ, châu Âu và Mỹ.

Từ quan điểm của Wang, các công ty và nhà đầu tư Trung Quốc đang tìm cách tận dụng tình trạng giá cả sụt giảm đó bằng cách tăng cường năng lực sản xuất, giống như công ty của anh đang làm.

Bảo Linh