Kiện chia thừa kế là nhà ở, muốn tòa áp dụng giá thị trường được không?

Gửi câu hỏi đến báo Pháp Luật TP.HCM, bạn đọc TH thắc mắc: Cha mẹ tôi có tạo lập một căn nhà chung. Khi mẹ mất, cha tôi đi bước nữa. Năm 2021, cha của tôi qua đời. Tháng 2-2025, tôi nộp đơn kiện yêu cầu chia di sản thừa kế theo phần đối với ngôi nhà này.

Giá thị trường của ngôi nhà là khoảng 200 triệu/m2. Có người đang sẵn sàng chờ được mua nhà với giá 170 triệu/m2. Giá do Hội đồng định giá (tòa án lập) là 100 triệu/m2.

Hiện tại, vụ án đang trong giai đoạn hòa giải. Thẩm phán hòa giải như sau: Tôi rút đơn kiện; tôi và vợ của bố tôi sẽ cùng nhau mang nhà đi bán và tự chia phần; nếu tự chia không được, một trong chúng tôi sẽ khởi kiện lại. Thẩm phán cho biết, nếu tôi không chấp thuận hòa giải, thì khi xét xử, vợ của bố tôi sẽ là người được tiếp nhận di sản thừa kế và thực hiện bồi thường cho tôi theo phần với giá thẩm định 100 triệu/ m2.

Luật sư tư vấn giúp tôi 3 vấn đề: Thứ nhất, việc tôi rút đơn kiện về có ảnh hưởng gì tới quyền và lợi ích của tôi đối với di sản thừa kế hay không, nếu sau này có tranh chấp lại? Thứ hai, làm sao khi xét xử tôi được chia di sản theo phần với giá 170 triệu/m2 là giá người mua đang sẵn sàng mua? Thứ ba, tôi có thể đề nghị Tòa án khi xét xử thì chọn cách xác định giá bằng phương pháp bán đấu giá không?

Khi đương sự rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện thì các bên vẫn có quyền khởi kiện lại nếu sau này có tranh chấp với việc chia di sản thừa kế. Ảnh minh họa: AI

Luật sư Nguyễn Minh Luận (Đoàn Luật sư TP.HCM) giải đáp thắc mắc của bạn đọc như sau:

Theo thông tin bạn trình bày, vụ án của bạn đã được thụ lý và đang được Tòa án giải quyết theo thủ tục sơ thẩm (cụ thể là đang trong giai đoạn hòa giải và chưa có quyết định đưa vụ án ra xét xử), ngoài bạn có yêu cầu khởi kiện thì các đương sự khác trong vụ án không có yêu cầu phản tố hoặc yêu cầu độc lập.

Trường hợp bạn tự nguyện rút toàn bộ yêu cầu khởi kiện trong giai đoạn này thì Tòa án sẽ ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án căn cứ theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 217 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015 (BLTTDS).

Trường hợp này, nếu sau này tranh chấp tiếp tục xảy ra thì bạn vẫn có quyền khởi kiện lại theo quy định tại Điều 218 BLTTDS.

Tuy nhiên, bạn cần đặc biệt lưu ý rằng bạn chỉ có quyền khởi kiện lại để yêu cầu chia di sản thừa kế là căn nhà (bất động sản) mà cha của bạn để lại nếu vẫn còn thời hiệu khởi kiện. Căn cứ khoản khoản 1 Điều 623 và khoản 1 Điều 611 Bộ luật Dân sự 2015 (BLDS) thì thời hiệu để bạn yêu cầu chia di sản thừa kế đối với căn nhà mà cha của bạn để lại là 30 năm kể từ thời điểm mở thừa kế (thời điểm cha của bạn chết).

Trả lời cho câu hỏi làm sao khi xét xử bạn được chia di sản theo phần với giá 170 triệu/m2 là giá người mua đang sẵn sàng mua, Luật sư Luận cho biết nếu các đương sự trong vụ án cùng thống nhất thỏa thuận giá tài sản là 170 triệu/m2, đồng thời tất cả các đương sự đều yêu cầu Tòa án sử dụng mức giá này để giải quyết vụ án thì Tòa án mới có căn cứ để chia di sản với mức giá này.

Mặt khác, nếu bạn có căn cứ cho rằng giá thẩm định do Hội đồng thẩm định đưa ra là chưa đúng so với giá thực tế của thị trường thì bạn có quyền yêu cầu định giá lại tài sản theo quy định tại khoản 5 Điều 104 BLTTDS (việc định giá lại tài sản được thực hiện trong trường hợp có căn cứ cho rằng kết quả định giá lần đầu không chính xác hoặc không phù hợp với giá thị trường nơi có tài sản định giá tại thời điểm giải quyết vụ án dân sự).

Về câu hỏi thứ 3, luật sư Luận cho rằng căn cứ Điều 104 BLTTDS, Tòa án không phải cơ quan hay đơn vị trực tiếp tiến hành việc định giá/thẩm định giá tài sản. Tòa án chỉ ra quyết định định giá tài sản và thành lập Hội đồng định giá. Quyền quyết định về giá đối với tài sản định giá thuộc Hội đồng định giá. Do đó, Tòa án sẽ không có thẩm quyền xem xét giải quyết đề nghị của bạn về việc xác định giá bằng phương pháp nào.

Ngoài ra, khoản 2 Điều 660 BLDS về phân chia di sản theo pháp luật quy định: Những người thừa kế có quyền yêu cầu phân chia di sản bằng hiện vật; nếu không thể chia đều bằng hiện vật thì những người thừa kế có thể thỏa thuận về việc định giá hiện vật và thỏa thuận về người nhận hiện vật; nếu không thỏa thuận được thì hiện vật được bán để chia”.

Theo đó, nếu bạn cùng các đồng thừa kế khác không thể thống nhất được về giá trị di sản và ai sẽ là người sẽ trực tiếp nhận hiện vật để hoàn tiền tương ứng theo kỷ phần cho những người thừa kế còn lại, thì Tòa án sẽ xem xét xác định kỷ phần của từng người thừa kế theo quy định pháp luật. Việc bán tài sản để chia thông qua phương thức bán đấu giá sẽ được thực hiện khi bản án có hiệu lực pháp luật và bạn hoặc các đồng thừa kế khác có yêu cầu tại cơ quan thi hành án có thẩm quyền.

NGUYỄN CHÍNH