'Khoét' rừng khai thác đất, cát trái phép tràn lan ở Quảng Trị

Một khu vực bị các đối tượng khoét để lấy đất tạo thành hố sâu, khiến nhiều cây tràm lâu năm bị bật gốc.

Nhiều năm nay, tình trạng khai thác đất cát trái phép ở địa bàn xã Triệu Trạch và một số địa phương huyện Triệu Phong, thuộc quy hoạch Khu Kinh tế Đông Nam diễn ra trên diện rộng. Những đối tượng này lợi dụng thời điểm ban đêm để múc trộm cát đưa ra khỏi địa bàn, khiến cơ quan chức năng gặp khó khăn trong xử lý.

“Rút ruột” tài nguyên, khoáng sản

Tình trạng khai thác cát trái phép xảy ra ở khu vực đồi cát qua các địa phương nằm trên tuyến đường trục dọc Khu Kinh tế Đông Nam Quảng Trị, như xã: Triệu Vân, Triệu Trạch (huyện Triệu Phong), xã Hải An (huyện Hải Lăng). Những điểm này đều nằm cạnh đường giao thông, thuận tiện để lấy cát chở ra bên ngoài.

Tại địa bàn thôn Linh An, xã Triệu Trạch (huyện Triệu Phong), nhiều khu vực còn tồn tại dấu vết bị đào xới để khai thác cát. Khu vực lấy cát chủ yếu là đất trống, nơi đang trồng tràm, dân cư thưa thớt. Các đối tượng thường sử dụng phương tiện cơ giới, hoặc có thể là cuốc, xẻng để khai thác cát.

Theo chỉ dẫn của lãnh đạo xã Triệu Trạch, phóng viên theo vết bánh xe tiến vào một khu vực cạnh tuyến đường trục dọc Khu Kinh tế Đông Nam. Nơi đây chỉ còn là bãi đất trống, ngổn ngang vết đào xới để lấy đất. Nhiều cây tràm gần chục năm tuổi bị xới bật gốc, nằm nghiêng ngả. Có đoạn bị xới sâu chừng 1,5m, tạo thành hồ chứa nước.

Cách điểm này khoảng 2km, cũng thuộc địa bàn xã Triệu Trạch quản lý, chúng tôi ghi nhận nhiều điểm bị các đối tượng đào lấy đất có quy mô lớn. Đồi tràm nhiều năm qua đã phát huy vai trò ngăn chặn nạn cát bay, nay bị xới tung để lấy đất cát trái phép.

Ông Lê Văn Mẫn, Chủ tịch UBND xã Triệu Trạch cho biết, địa bàn xã có 1.500ha đất nằm trong Khu Kinh tế Đông Nam, trên diện tích này là cát trắng và rừng trồng phòng hộ. Thời gian qua, địa phương đã tập trung quản lý tài nguyên khoáng sản. Tuy nhiên, do địa bàn rộng, nhiều tuyến đường giao thông thuận lợi nên một số người lợi dụng múc đất đưa ra khỏi địa phương, gây khó khăn cho công tác quản lý.

Theo lãnh đạo UBND xã Triệu Trạch, có trường hợp khai thác để phục vụ cho nhu cầu san nền, làm lăng mộ tại địa phương, cũng có trường hợp vận chuyển đi nơi khác bán.

Lực lượng chức năng ở xã thường xuyên tuần tra, hoặc có nguồn tin là tổ chức lực lượng đi kiểm tra. Tuy nhiên, rất khó để bắt quả tang các vụ khai thác cát trái phép. Vì các đối tượng thường làm nhỏ lẻ, chỉ cần đưa xe đến, múc đầy xe là di chuyển khỏi hiện trường.

Khi phát hiện các trường hợp vi phạm, lực lượng của xã đến nơi kiểm tra thì các phương tiện có hành vi đối phó bằng cách đổ đất cát xuống để chạy, hoặc di chuyển ra khỏi hiện trường cũng khó khăn cho việc lập biên bản xử lý.

Tìm hiểu cho thấy, việc khai thác cát trái phép ở khu vực trên không diễn ra vào ban ngày, mà thường diễn ra từ khoảng 12 giờ đêm đến 4 giờ sáng. Với mỗi m³ cát trắng, nếu bán ra bên ngoài có giá từ 80 nghìn đồng đến 100 nghìn đồng, còn bán cho người dân địa phương thì giá từ 60 nghìn đồng/m³.

“Thời gian tới, UBND xã sẽ tăng cường, chỉ đạo các cơ quan tăng cường tuần tra, phát hiện, xử lý các đối tượng vi phạm, bảo vệ tốt mặt bằng Khu Kinh tế Đông Nam”, ông Mẫn cho hay.

Tại địa bàn thôn Linh An, xã Triệu Trạch, các đối tượng lợi dụng các cồn cát ven đường để lấy đất chở đi nơi khác.

Thất thoát tài nguyên, ảnh hưởng môi trường

Trước thực trạng khai thác cát trắng trái phép gây thất thoát tài nguyên khoáng sản, ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, đời sống sinh hoạt của người dân, các cơ quan chức năng, công an đã vào cuộc, nhưng tình trạng này vẫn diễn ra.

Bà Lê Nữ Mai Trinh, Phó Trưởng phòng TN&MT huyện Triệu Phong cho biết, Phòng đã tham mưu UBND huyện ban hành văn bản chỉ đạo, xử lý tình trạng khai thác cát trái phép ở Khu Kinh tế Đông Nam.

Đặc biệt, yêu cầu các xã trực tiếp quản lý, tăng cường tuyên truyền vận động người dân không khai thác trái phép, tuần tra xử lý những trường hợp vi phạm. Tuy nhiên, tình trạng khai thác cát trái phép vẫn diễn ra ở một số nơi.

Mới đây, UBND huyện Triệu Phong cũng ban hành văn bản chỉ đạo Phòng TN&MT, Công an huyện và các địa phương tăng cường các biện pháp ngăn chặn, xử lý tình trạng khai thác đất cát trái phép.

UBND huyện Triệu Phong chỉ đạo Công an huyện phối hợp các đơn vị liên quan tuần tra, kiểm tra để có giải pháp xử lý triệt để tình trạng trên; kiểm tra các phương tiện vận tải chuyên chở đất, cát trái phép, lập biên bản xử lý vi phạm giao thông và vận chuyển cát không có nguồn gốc.

Đồng thời, yêu cầu Phòng TN&MT tăng cường công tác quản lý Nhà nước về đất đai và tài nguyên khoáng sản. Yêu cầu UBND các địa phương phát hiện, xử lý các trường hợp vi phạm; tăng cường tuyên truyền vận động người dân không khai thác trái phép.

“Do nhu cầu vật liệu san lấp và xây dựng công trình nhiều nên một số người lén lút ngoài giờ hành chính, thời điểm ban đêm để khai thác. Khi nắm bắt thông tin, cơ quan chức năng đến kiểm tra thì các đối tượng đã rời khỏi hiện trường. Việc bắt giữ quả tang để xử lý cũng rất khó khăn”, bà Mai Trinh cho hay.

Một điểm khai thác cát trái phép quy mô lớn tại xã Triệu Trạch.

Theo lãnh đạo Phòng TN&MT huyện Triệu Phong, với các hành vi vi phạm khai thác cát trái phép sẽ bị xử phạt theo điều 47, Nghị định 36/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Đức Thiện, Phó Ban quản lý Khu Kinh tế tỉnh Quảng Trị cho biết, qua nắm bắt ở một số địa phương xuất hiện tình trạng khai thác đất cát trái phép. Tình trạng này cũng đã diễn ra lâu nay. Khu Kinh tế Đông Nam là nơi có khối lượng cát rất lớn, thuộc khu vực dự trữ khoáng sản (cát trắng) quốc gia.

Thời gian qua, Ban quản lý Khu Kinh tế tỉnh đã ban hành các văn bản liên quan gửi các địa phương về tăng cường quản lý khoáng sản trong khu kinh tế. Đồng thời, đã tổ chức các cuộc làm việc với những xã thuộc địa bàn Khu Kinh tế Đông Nam liên quan đến quản lý, quy hoạch xây dựng và tài nguyên môi trường.

Trong đó có quản lý liên quan đến cát trắng. Tại các buổi làm việc, các địa phương cũng nêu lên thực trạng khó khăn, thách thức trong công tác quản lý. Bởi, các hành vi khai thác cát thường diễn ra ban đêm, hoặc ban ngày có người canh gác, hoạt động tinh vi, trong khi lực lượng xã rất mỏng.

Qua đó, các cơ quan chức năng cũng đưa ra các giải pháp ngăn chặn tình trạng khai thác cát trái phép. Trước hết là tăng cường quản lý, phát hiện ngăn chặn các hành vi khai thác cát; khảo sát, thống kê nhu cầu sử dụng cát phục vụ dân sinh, các sở ban ngành nghiên cứu cơ chế, chính sách phù hợp để giúp người dân đáp ứng nhu cầu, nhằm giảm thiểu tình trạng khai thác cát trái phép. Cần sự vào cuộc quyết liệt từ các cơ quan chức năng, các địa phương liên quan.

Lãnh đạo Ban quản lý Khu Kinh tế tỉnh Quảng Trị nói rằng, việc khai thác cát trái phép trước hết ảnh hưởng đến môi sinh, môi trường, tác động đến rừng trồng, rừng phòng hộ. Ngoài ra, tình trạng khai thác cát cũng phần nào ảnh hưởng đến đời sống nhân dân, khiến dư luận xã hội lên tiếng.

Theo Công an huyện Triệu Phong, từ đầu năm 2022 đến nay đã phát hiện 16 trường hợp vi phạm liên quan đến hoạt động khai thác, kinh doanh, vận chuyển cát trắng trái phép. Riêng ở xã Triệu Trạch có 13 vụ/13 đối tượng. Công an xã Triệu Trạch cũng đã phát hiện 4 vụ/4 đối tượng. Thời gian tới, Công an huyện Triệu Phong sẽ phối hợp với các đơn vị tuần tra, kiểm soát để kịp thời phát hiện, xử lý việc khai thác, vận chuyển, mua bán cát trắng trái phép.

Đăng Đức