Khi công viên thực sự mở

Khi công viên thực sự mở

“Công viên mở” đang trở thành xu hướng được người Hà Nội đón nhận nồng nhiệt. Không chỉ các công viên lâu năm dần dỡ bỏ rào chắn mà nhiều công viên mới cũng được quy hoạch theo mô hình không rào cản, tạo ra không gian xanh rộng mở, thân thiện. Nhờ đó, phố phường hòa quyện hơn với cây xanh và mặt nước, mang đến sự kết nối tự nhiên giữa thiên nhiên và đời sống đô thị.

Công viên Thiên Văn học, quận Hà Đông được đưa vào sử dụng hơn một năm qua đã trở thành địa chỉ văn hóa ưa thích, điểm vui chơi và trải nghiệm cho học sinh mọi lứa tuổi. Với hồ nước hơn 6ha, nơi đây là trái tim xanh trong lòng khu đô thị - công viên tái hiện quá trình hình thành vũ trụ, hệ mặt trời, các chòm sao một cách sinh động, thú vị thông qua các mô hình kiến trúc, hệ thống kính thiên văn quan trắc bầu trời, mô hình vui chơi cho trẻ em, các kiến thức cơ bản về thiên văn.

Đây là lá phổi xanh cho khu vực Tây Nam Hà Nội, vừa là địa điểm lý tưởng dành cho các hoạt động thể thao, giải trí, vừa có không gian để cư dân, nhà nghiên cứu khoa học, học sinh, sinh viên và du khách có thể khám phá, trải nghiệm những bí ẩn của vũ trụ.

Mở công viên - xu hướng tại nhiều khu vực

Sau hơn hai năm thực hiện chủ trương “mở cửa”, hàng rào Công viên Thống Nhất khu vực đường Lê Duẩn đang được quận Hai Bà Trưng tiến hành tháo dỡ, đồng bộ với dự án cải tạo vỉa hè phố Lê Duẩn. Từ thành công của “hàng rào mềm” dọc đường Trần Nhân Tông, nhiều ý kiến cho rằng việc tháo dỡ hàng rào là cần thiết, phục vụ tốt hơn nhu cầu vui chơi - giải trí của người dân.

Hai năm sau khi hàng rào cứng được dỡ bỏ, diện mạo Công viên Thống Nhất khu vực Trần Nhân Tông đã có nhiều đổi thay tích cực. Những dải hoa hồng rực rỡ không chỉ tạo điểm nhấn cảnh quan mà còn đóng vai trò như một “hàng rào mềm”, vừa phân tách không gian, vừa giữ được tính kết nối với khu vực bên ngoài.

Người dân nay có thể tự do vào công viên tập thể dục, vui chơi, tận hưởng không gian xanh thoáng đãng mà không còn cảm giác bị ngăn cách. Bà Khiếu Thị Phương (phường Thịnh Liệt, quận Hoàng Mai) chia sẻ: "Khi bỏ hàng rào thì cảnh quan đẹp, thoáng đãng, không bị gò bó như trước. Ai cũng thích, ai cũng muốn vào công viên để giải trí, tập thể thao".

Việc mở cửa công viên mang lại nhiều lợi ích, nhưng cũng đặt ra những bài toán cần giải quyết. Làm sao đảm bảo mỹ quan đô thị, an ninh trật tự mà vẫn giữ được sự kết nối giữa công viên với không gian xung quanh?

Hiện nay, hơn 650m hàng rào phía đường Lê Duẩn đã được tháo dỡ. Công viên đang trong quá trình chỉnh trang với vỉa hè lát đá tự nhiên, hệ thống điện chiếu sáng được nâng cấp và cáp điện đã được đi ngầm. Theo kế hoạch, việc cải tạo sẽ hoàn tất đúng dịp 30/4. Tổng mức đầu tư cho dự án lên tới hơn 14 tỷ đồng.

Từ thực tế trên phố Trần Nhân Tông, giới chuyên gia cho rằng, sau khi tháo bỏ hàng rào, công viên nên sử dụng "hàng rào mềm" như cây xanh, luống hoa để duy trì cảnh quan. Đồng thời, cần bố trí lại lối đi nội bộ sao cho thuận tiện, đảm bảo công năng sử dụng.

TS. KTS. Phan Đăng Sơn - Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Việt Nam cho biết: "Bỏ hàng rào là sáng kiến rất hay, là xu hướng của thế giới đã đóng góp rất tốt cho thành phố trở nên cởi mở và giao thoa giữa hoạt động và giải trí. Không gian xanh được mở sẽ kết nối đường phố và cuộc sống, tạo bức tranh thành phố cân bằng sinh thái rất tốt. Hà Nội xanh sẽ càng xanh hơn".

Không chỉ tạo thêm không gian công cộng, việc dỡ bỏ hàng rào còn giúp kết nối Công viên Thống Nhất với tuyến phố đi bộ Trần Nhân Tông - hồ Thiền Quang, mở ra nhiều cơ hội phát triển đô thị theo hướng thân thiện, bền vững. Trong bối cảnh Hà Nội thiếu sân chơi và không gian công cộng, mở cửa công viên không chỉ là một lựa chọn, mà dần trở thành xu hướng tất yếu.

Hà Nội - thành phố của những công viên

Hà Nội đang từng bước đổi mới cảnh quan đô thị, hướng tới mục tiêu xây dựng một Thủ đô xanh - sạch - đẹp. Trong những năm qua, thành phố đã đầu tư cải tạo, xây dựng nhiều công viên, vườn hoa, đồng thời thực hiện phân cấp quản lý các không gian xanh này. Việc mở rộng, chỉnh trang công viên không chỉ góp phần làm đẹp diện mạo đô thị mà còn nâng cao chất lượng sống cho người dân.

Tiếp sau Công viên Thống Nhất, từ tháng 11/2024, Công viên Tuổi trẻ cũng được cải tạo theo hướng mở. Các hạng mục như vỉa hè đường Võ Thị Sáu và Thanh Nhàn được chỉnh trang, bổ sung hệ thống đèn chiếu sáng, cây xanh với tổng vốn đầu tư gần 15 tỷ đồng do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng quận Hai Bà Trưng làm chủ đầu tư. Sau cải tạo, Công viên Tuổi trẻ khoác lên mình một diện mạo mới khang trang, hiện đại.

Bà Nguyễn Thị Ngọc Trinh (phường Thanh Nhàn, quận Hà Bà Trưng) chia sẻ: “Từ khi có thông tin cải tạo công viên mở, trong vòng hai tháng, các đơn vị nhà thầu đã khẩn trương tháo dỡ các bức tường để tạo nên một cảnh quang công viên mở. Bà con nhân dân từ trước đến nay đi sang công viên để tập thể dục, nhưng bây giờ niềm vui như được nhân lên khi có một không gian đẹp, sạch hơn. Chúng tôi cũng có trách nhiệm cùng với Nhà nước xã hội hóa để làm những cột cờ đẹp để phố phường khang trang”.

Không chỉ dừng lại ở Công viên Thống Nhất hay Công viên Tuổi trẻ, Hà Nội đang đẩy mạnh nâng cấp hàng loạt công viên trên địa bàn. Sở Xây dựng đã đề xuất UBND thành phố dừng thu phí vào Công viên Bách Thảo từ năm 2023, giúp người dân có thêm không gian thư giãn miễn phí. Công viên Cầu Giấy, Công viên Nghĩa Đô cũng đang trong quá trình cải tạo, nâng cấp các hạng mục đã xuống cấp, hứa hẹn mang đến môi trường vui chơi an toàn, hiện đại hơn.

Theo kế hoạch, trong năm 2024, các quận sẽ hoàn thành 16 công viên, vườn hoa mới và đến năm 2025, dự kiến thêm 11 công viên sẽ được đưa vào sử dụng. Mục tiêu hướng tới là tăng cường không gian xanh, góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao chất lượng sống cho người dân Thủ đô.

"Chúng ta mở được những công viên như vậy thì thành phố Hà Nội đã xanh sẽ càng xanh hơn, hấp dẫn du khách và cộng đồng. Vì sống giữa không gian xanh, không gian tự nhiên sinh thái vốn là bản năng và khao khát của con người" - TS. KTS. Phan Đăng Sơn cho biết thêm.

Công viên mở là một hướng đi đúng, giúp Hà Nội thực sự trở thành thành phố của những công viên xanh. Tuy nhiên, để giữ gìn “lá phổi xanh” này, không chỉ cần sự đầu tư của chính quyền mà còn đòi hỏi sự chung tay của mỗi người dân. Ý thức bảo vệ không gian công cộng chính là chìa khóa để công viên Hà Nội hồi sinh, trở thành nơi vui chơi, thư giãn cho mọi người, mọi nhà.

Những công viên nổi tiếng thế giới

Công viên không chỉ là không gian xanh, một nơi nghỉ ngơi thư giãn cho người dân mà còn là biểu tượng của sáng tạo và tầm nhìn đô thị.

Ở Anh, các công viên hoàng gia nổi tiếng không chỉ vì vẻ đẹp tự nhiên và lịch sử phong phú mà một số còn được biết đến với đặc điểm không có rào chắn, tạo cảm giác mở và gần gũi với cộng đồng. Trong số đó, Hyde Park ở London là một ví dụ tiêu biểu. Hyde Park, một trong 8 công viên hoàng gia nổi tiếng của London, có diện tích khoảng 142ha và từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự tự do và hòa nhập. Dù ban đầu được xây dựng vào thế kỷ 16 dưới thời Vua Henry VIII như một khu săn bắn riêng của hoàng gia, qua thời gian, nó đã được mở cửa cho công chúng vào thế kỷ 17 và không sử dụng rào chắn bao quanh toàn bộ khuôn viên như nhiều công viên truyền thống khác. Điều này cho phép người dân tự do ra vào, biến nơi đây thành một không gian công cộng thực sự, kết nối thiên nhiên với đời sống đô thị.

Việc không sử dụng rào chắn ở các công viên này không chỉ mang ý nghĩa thực tế mà còn phản ánh triết lý quản lý không gian xanh của Anh: biến những tài sản hoàng gia xưa thành "lá phổi" chung cho toàn xã hội, không phân biệt tầng lớp hay địa vị. Đây cũng là lý do khiến các công viên hoàng gia Anh, đặc biệt là Hyde Park trở nên nổi tiếng và độc đáo trên thế giới.

Công viên High Line tại New York, Mỹ được khai trương vào năm 2009 và cho tới nay, nơi đây là một biểu tượng trong kiến trúc cảnh quan hiện đại của thành phố. High Line không giống những công viên thông thường. Ở đây không có các thảm cỏ mênh mông, những hàng cây to và sân vui chơi, nhưng nó để lại ấn tượng cho những ai ghé thăm bởi kiến trúc đặc biệt.

Công viên được xây dựng trên một tuyến đường sắt bỏ hoang dài 2,3km, cao 10m so với mặt đất. Tuyến đường sắt cũ đã được biến thành không gian xanh hiện đại với các khu vườn, tác phẩm nghệ thuật công cộng và tầm nhìn độc đáo ra đường phố New York. Ý tưởng tái sử dụng không gian đô thị này đã truyền cảm hứng cho nhiều thành phố khác trên thế giới.

Tại New York (Mỹ) còn có một công viên khác nổi tiếng không kém đó là Central Park. Với diện tích hơn 340ha, Central Park là "lá phổi xanh" của Manhattan, thu hút khoảng 42 triệu lượt khách mỗi năm. Công viên này không chỉ là không gian tự nhiên mà còn là nơi giao thoa văn hóa với các điểm nhấn như hồ nước, sân khấu ngoài trời, vườn thú và những con đường mòn uốn lượn giữa các tòa nhà chọc trời. Được xây dựng từ năm 1858, nó phản ánh tầm nhìn quy hoạch đô thị tiên phong của thế kỷ 19.

Công viên Ueno Park nằm ở quận Taito, trung tâm Tokyo là một trong những công viên đô thị lâu đời nhất Nhật Bản, được thành lập vào năm 1873, nổi tiếng với hơn 800 cây anh đào nở rộ vào mùa xuân. Công viên là trung tâm văn hóa với nhiều bảo tàng (Bảo tàng Quốc gia Tokyo, Bảo tàng Khoa học), đền thờ (Ueno Toshogu) và một sở thú nổi tiếng có gấu trúc. Sự kết hợp giữa thiên nhiên, lịch sử và văn hóa khiến nó trở thành điểm đến độc đáo giữa lòng Tokyo nhộn nhịp.

Phan Hằng