Kể chuyện Công chúa Ngọc Hoa đến Nhật từ 400 năm trước qua áo dài Nhật Bình

Trình diễn áo dài Nhật Bình trong đêm diễn “Hương sắc Việt Nam”. (Ảnh: Ê kíp cung cấp)

Đây là chương trình do Bộ Ngoại giao Việt Nam phối hợp với Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Fukuoka tổ chức nhân dịp kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam–Nhật Bản (1973-2023). Thông qua màn trình diễn các loại hình di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam, chương trình mang tới những câu chuyện về tình hữu nghị Việt Nam–Nhật Bản, đồng thời giới thiệu tới công chúng tại Nhật Bản vẻ đẹp độc đáo của 3 miền đất nước Việt Nam.

Đảm nhận vai trò biên kịch và dàn dựng, đồng thời trực tiếp tham gia biểu diễn trong đêm nghệ thuật Hương sắc Việt Nam là một gương mặt rất trẻ: nghệ sĩ Lê Thanh Phong.

Chàng nghệ sĩ 9x cho biết, khi được Giám đốc sản xuất chương trình Yến Nguyễn giao trọng trách biên kịch và dàn dựng "Hương sắc Việt Nam", anh đã nghĩ ngay đến việc đưa những câu chuyện lịch sử có thật của đất nước Việt Nam và Nhật Bản vào chương trình. Sau khi hoàn thiện kịch bản, anh được chị Trương Ngọc Trang – Phó Trưởng phòng Ngoại giao Văn hóa, Vụ Ngoại giao Văn hóa và UNESCO của Bộ Ngoại giao cùng xây dựng, góp ý để có được một chương trình chỉn chu nhất. Đồng hành cùng Thanh Phong trong chương trình là biên đạo múa Minh Thanh và các nghệ sĩ, diễn viên của Đoàn nghệ thuật Đông Đô.

Tái hiện câu chuyện Công chúa Ngọc Hoa theo chồng sang Nhật Bản hồi thế kỷ 17.

Trong màn trình diễn áo dài cổ phục của Vạn Thiên Y, đồng thời với tôn vinh áo dài trên nền nhạc cổ truyền cung đình Huế, nghệ sĩ Thanh Phong còn tái hiện câu chuyện Công chúa Ngọc Hoa được Chúa Nguyễn Phúc Nguyên gả cho thương nhân Nhật Bản Araki Sotaro vào thế kỷ 17. Ngày lên thuyền theo chồng, Công chúa đã mặc áo dài, đưa áo dài Việt Nam đến Nhật Bản từ thế kỷ 17.

Không chỉ vậy, Thanh Phong còn kết hợp ca Huế với trình diễn áo dài. Lúc chia tay Công chúa lên thuyền sang Nhật trong bộ áo dài cưới Nhật Bình đỏ, điệu “Lý mười thương” vang lên. “Phần âm nhạc trình diễn cổ phục là âm nhạc cổ truyền thời Nguyễn, nhưng nối sang phần chia tay Công chúa phải có nét mới mẻ, hiện đại. Và nhạc sĩ Minh Đức đã thực hiện được một bản hòa âm, phối khí rất sáng tạo, phù hợp.

Cùng với đó, giọng hát trẻ Hà Quỳnh Như đã góp phần không nhỏ trong việc tạo nên một không gian chia ly đầy lưu luyến nhưng đầy tự hào và hạnh phúc chứ không ủy mị. “Khi bá quan văn võ triều đình cúi chào Công chúa và Công chúa một lần nữa cúi lạy nhân dân, giang sơn để rời đi trong tiếng nhạc ‘Lý mười thương’, tôi cảm nhận được sự xúc động của khán giả qua từng tràng vỗ tay - xúc động trong hạnh phúc”, nghệ sĩ Thanh Phong cho biết.

Nghệ sĩ Thanh Phong và nghệ sĩ Hà Quỳnh Như trong ca cảnh về chí sĩ Phan Bội Châu.

Tiết mục thứ hai được Thanh Phong dàn dựng từ câu chuyện lịch sử là ca cảnh hát giao duyên Ví, Giặm về chí sĩ Phan Bội Châu – người đã khởi xướng phong trào cách mạng Đông Du kêu gọi thanh niên Việt Nam sang Nhật Bản học tập, chuẩn bị lực lượng chờ thời cơ giành lại độc lập nước nhà. Đảm nhận vai cụ Phan Bội Châu trong ca cảnh này chính là Thanh Phong, còn ca sĩ trẻ Hà Quỳnh Như vào vai người vợ của cụ Phan; phần múa do Vũ đoàn Đông Đô thể hiện.

Thanh Phong chia sẻ: “Với cụ Phan Bội Châu, những đêm hát phường vải nơi quê nhà Nam Đàn xứ Nghệ là một nền móng rất quan trọng trong việc nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm và khát vọng tự do, sẵn sàng xả thân vì nghĩa lớn. Tôi đã xin phép NSND Hồng Lựu để chắp bút thêm cho trích đoạn 'Đạp toang hai cánh càn khôn' với tích xưa cụ Phan đi hát phường vải, làm đậm thêm chuyện tình cảm của cụ.

Trong dân ca xứ Nghệ, làn điệu Tứ hoa có thể giúp giãi bày nỗi lòng của người hát và tôi đã viết thêm đoạn Tứ hoa cho màn ca cảnh để khắc họa sâu hơn tình cảm nhân vật. Tôi soạn lời từ những ý hay nhất trong thơ cụ Phan Bội Châu để có thể làm rõ nhất cái “chất” trong tâm hồn cụ”.

Nói về việc đưa lịch sử vào chương trình nghệ thuật, Lê Thanh Phong bày tỏ, đây là điều không hề dễ dàng bởi phải bảo đảm đúng về tính chất, sự kiện lịch sử và phải làm sao để cân đối với chất liệu, ngôn ngữ nghệ thuật thể hiện. “Làm sao để mình dung hòa được giữa lịch sử, thời gian có thật và cái bay bổng của nghệ thuật, huyền thoại hóa mà vẫn phù hợp với cuộc sống là bài toán khó, khiến tôi phải rất cẩn trọng”, anh nói.

Các nghệ sĩ cùng các đại biểu trong chương trình.

Khép lại chương trình Hương sắc Việt Nam là tiết mục ca múa “Bài ca hữu nghị Việt – Nhật” với ca khúc cùng tên do chính Lê Thanh Phong sáng tác. “Sau một đêm thức nguyên để tìm hiểu lịch sử, tìm những ý chính, tôi đã viết được ca khúc này với chất liệu dân gian đương đại và sau đó được anh Hoàng Hữu Anh – Phó Vụ trưởng Vụ Ngoại giao Văn hóa và UNESCO (Bộ Ngoại giao) góp ý chỉnh sửa hoàn thiện”.

Bài hát được nhạc sĩ Minh Dương phối khí, có sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, đó là đàn bầu, sáo trúc với phần đọc Rap của rapper RamC. Tiết mục khép màn chương trình này đã được khán giả đón nhận rất nồng nhiệt.

Nghệ sĩ Lê Thanh Phong là Thạc sĩ, Trưởng đoàn Dân ca xứ Nghệ Unesco tại Hà Nội, BTV chương trình Dân ca và nhạc cổ truyền VOV3 - Đài Tiếng nói Việt Nam. Anh từng được trao giải Diễn viên xuất sắc tại Festival âm nhạc dân gian thế giới Uzbekistan 2017; Bằng khen Liên hoan âm nhạc dân gian do Đài Truyền hình quốc tế Vân Nam – Trung Quốc năm 2019; các Bằng khen Vì sự nghiệp bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc do Hội Di sản Văn hóa Việt Nam trao tặng các năm 2018, 2019, 2020…