Hy hữu vụ án kéo dài gần 40 năm...

Ảnh minh họa

Lý Quang Hòa có phạm tội “Giết người”?

Ngày 24/1/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an TP Hà Nội ban hành bản Kết luận điều tra số 79/BKLBS-CSHS kết luận, ông Lý Quang Hòa, SN 1958, trú tại phố Dịch Vọng, thị trấn Cầu Giấy cũ, “phạm vào tội Giết người, tội phạm và hình phạt được quy định tại điểm n, khoản 1, Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015”.

Ngày 24/2/2025, VKSND TP Hà Nội ban hành Cáo trạng số 100/CT-VKSHN-P2, truy tố ra trước TAND TP Hà Nội để xét xử bị can Lý Quang Hòa về tội “Giết người” theo quy định tại điểm n, khoản 1, Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015.

Tại phiên tòa, xét thấy hồ sơ vụ án còn thiếu các chứng cứ để chứng minh tội phạm và giải quyết vụ án, TAND TP Hà Nội đã ban hành Quyết định số 54/2025/HSST-QĐ ngày 22/5/2025 về việc “trả hồ sơ vụ án hình sự sơ thẩm số thụ lý 100/2025/TLST-HS”. Quyết định này yêu cầu điều tra bổ sung 3 vấn đề, trong đó trọng tâm là: điều tra và làm rõ về các hành vi khách quan do bị cáo Lý Quang Hòa thực hiện; các tài liệu về diễn biến khám và điều trị thương tích, nguyên nhân tử vong của nạn nhân Trần Nam Trung.

Lý do TAND TP Hà Nội yêu cầu trả hồ sơ và yêu cầu làm rõ, cũng chính là những vấn đề cần được làm sáng tỏ trong vụ án này, rất cần phải xem xét thận trọng trước khi đưa ra phán quyết về việc “Lý Quang Hòa có phạm tội giết người hay không?”.

Diễn biến sự việc dẫn đến trường hợp tử vong của bị hại Trần Nam Trung được xác định: chiều 26/11/1985, các ông Nguyễn Đình Thái, SN 1955 và ông Lê Xuân Lập, SN 1958, là học viên lớp Báo chí khóa 5 - Trường Tuyên huấn Trung ương, đến chợ Xanh Dịch Vọng mua cá, nhưng cho rằng giá đắt nên xảy ra xô xát với chủ hàng cá là bà Chu Kim Thúy, SN 1963.

Ông Nguyễn Văn Tiến, SN 1954, là anh rể bà Thúy – thương binh, thấy vậy cũng tham gia cùng. Khi đó, bị cáo Lý Quang Hòa đang dọn hàng cho mẹ thấy đánh nhau liền chạy ra can. Song do các bên không làm chủ được hành vi nên dẫn đến tình trạng “hỗn chiến”. Hậu quả của cuộc “hỗn chiến” là sự việc tử vong của nạn nhân Trần Nam Trung.

Khi “chiếc chân ghế” - vật chứng không tìm thấy?

Tại Cáo trạng số 100/CT-VKSHN-P2 ngày 24/2/2025, VKSND TP Hà Nội cáo buộc rằng, quá trình đánh nhau, “ông Lý Quang Hòa cầm thanh gỗ có gắn chân ghế khua vào đám đông, trúng đầu ông Trần Nam Trung… Sau đó, ông Hòa ném bỏ thanh gỗ có gắn chân ghế này rồi bỏ trốn khỏi địa phương…”.

Cáo trạng cũng nêu: “Quá trình khám nghiệm hiện trường và điều tra vụ án, cơ quan điều tra đã thu giữ vật chứng và đồ vật liên quan gồm: 01 ghế bằng gỗ đã cũ dài 1,2m (ghế chỉ có mặt ghế và một chân ghế đã vỡ)… Cơ quan điều tra đã tiến hành rà soát vật chứng thu giữ. Đến nay tại kho vật chứng không còn lưu giữ số vật chứng trên…”.

Cáo trạng còn nêu rõ việc “chiếc chân ghế” - vật chứng có giá trị chứng minh tội phạm, vốn là nguồn chứng cứ có tính truyền thống được Bộ luật Tố tụng hình sự ghi nhận và giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án, hiện giờ không còn.

Khi vật có giá trị xác định đúng một người nào đó đã thực hiện hành vi phạm tội không còn, thì cơ sở nào để cơ quan tiến hành tố tụng kết luận bị can Lý Quang Hòa đã dùng vật chứng này để làm công cụ, phương tiện phạm tội?

Tại Văn bản số 1640/VKSHN-P2 ngày 15/8/2025 của VKSND TP Hà Nội về việc “chuyển lại hồ sơ vụ án Lý Quang Hòa phạm tội Giết người” cũng không thể hiện việc đã tìm được “chiếc chân ghế” - vật chứng chứa đựng các thông tin được xác định là chứng cứ có giá trị chứng minh tội phạm, người phạm tội cũng như các tình tiết khác cần thiết cho việc giải quyết đúng đắn vụ án.

“Bệnh án cấp cứu ban đầu” không có trong hồ sơ?

Một trong những căn cứ quan trọng khác để làm sáng tỏ việc bị can Lý Quang Hòa có phạm tội “Giết người” hay không, chính là việc các cơ quan tiến hành tố tụng chứng minh tội phạm bằng cách đưa ra các “tài liệu về diễn biến khám và điều trị thương tích, nguyên nhân tử vong của nạn nhân Trần Nam Trung”. Tuy nhiên, đến giờ, các tài liệu này không tìm thấy, hoặc nếu thấy thì tài liệu không có giá trị chứng minh?!

Hồ sơ vụ án cho thấy, bị hại Trần Nam Trung được đi cấp cứu tại Bệnh viện Việt Đức và 10 ngày sau thì tử vong tại bệnh viện. Tuy nhiên, toàn bộ hồ sơ vụ án lại không thể hiện bất kỳ chi tiết nào về “bệnh án cấp cứu ban đầu”. Trong 10 ngày bị hại Trần Nam Trung nằm cấp cứu, không có bất kỳ ý kiến nào từ bác sỹ, từ lãnh đạo bệnh viện liên quan đến hoạt động điều tra?...

Văn bản số 1640/VKSHN-P2 ngày 15/8/2025 của VKSND TP Hà Nội gửi TAND TP Hà Nội về việc “chuyển lại hồ sơ vụ án Lý Quang Hòa phạm tội Giết người”, có nêu rõ: “Cơ quan điều tra thu thập Kết luận giám định pháp y số 4324 ngày 13/12/1985, xác định: “Ngày 6/12/1985, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức khám nghiệm tử thi anh Trần Việt Trung, 27 tuổi, chết ngày 6/12/1985, tại Bệnh viện do bị đánh vào đầu. Theo hồ sơ bệnh án, 17h30 ngày 26/11/1985, anh Trung bị đánh vào đầu bằng cán cào lúa, sau khi bị đánh tỉnh táo được 15 phút, sau đó không biết gì và được chuyển đến Bệnh viện Việt Đức cấp cứu với chấn đoán máu tụ trong sọ… Sau khi mổ cấp cứu, bệnh nhân tử vong”.

Như vậy, bản Kết luận giám định pháp y số 4324 ngày 13/12/1985 mới chỉ nhắc đến “theo hồ sơ bệnh án” (trên thực tế hồ sơ này vẫn chưa thu thập được) và nhắc tới việc “anh Trung bị đánh vào đầu bằng cán cào lúa”, chứ không nhắc đến “chiếc chân ghế” là vật chứng quan trọng đang định hình hành vi tội phạm cho bị can Lý Quang Hòa.

Xem xét thận trọng các chứng cứ

Việc chưa xác định rõ vật chứng, chưa tìm thấy vật chứng ở thời điểm hiện tại, cho thấy có sự mâu thuẫn trong hồ sơ tài liệu chứng cứ của vụ án. Điều này, rất cần được xem xét thận trọng, trước khi kết luận Lý Quang Hòa có phạm tội “Giết người” theo quy định tại điểm n, khoản 1, Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015?

Luật sư Bùi Thị Kim Liên, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, hồ sơ vụ án hiện tại đang tồn tại hai bản “Bản kết luận giám định pháp y” cùng có số hiệu 4234; có sự khác biệt giữa hai bản kết luận giám định pháp y.

Cụ thể, đối với “Bản kết luận giám định pháp y” số 4234 (BL: 351 - 352): mô tả thông tin nạn nhân và tình trạng thương tích nhưng lại không có bất kỳ chữ ký nào và không khác gì một bản “giấy nháp”. Đối với “Bản kết luận giám định pháp y” số 4234 (BL: 353 - 354): không phải/không thể hiện tên của bị hại Trần Nam Trung cũng như ngày mổ cấp cứu (26/12/1985); ngày tử vong (06/11/1985), có sự sửa chữa bằng bút mực để đúng với tên “Trung”; bản kết luận cũng xác định vật tác động là bằng “cán cào lúa”.

Luật sư nêu, hình thức và nội dung của “Bản kết luận giám định pháp y” có đủ cơ sở để xem xét là nguồn chứng cứ chứng minh tội phạm hay không, rất cần phải xem xét thận trọng, thấu đáo. Ngoài ra, cần làm rõ các bản ảnh, biên bản khám nghiệm tử thi chi tiết là căn cứ để Ban hành Bản kết luận giám định pháp y đang ở đâu?

Bởi, đây là vụ án đặc biệt nghiêm trọng, bị cáo bị quy kết tội “Giết người” ở khoản 1 Điều 123 Bộ luật Hình sự 2015 nên không thể sử dụng các chứng cứ chứa đựng đầy “sự mâu thuẫn, sai sót” này, vì chứng cứ không đảm bảo giá trị chứng minh sẽ cần đánh giá là không có giá trị pháp lý theo quy định của Bộ luật tố tụng hình sự.

Ngày 17/9, TAND TP Hà Nội sẽ mở phiên tòa sơ thẩm, xét xử bị can Lý Quang Hòa về tội “Giết người”; mong rằng, Hội đồng xét xử sẽ đánh giá toàn diện các chứng cứ, xem xét những vấn đề cần phải được làm rõ nêu trên, để có thể ra một phán quyết đúng lý, hợp tình, bảo đảm sự công minh của pháp luật.

Bảo Lâm