Gỡ nút thắt đầu ra cho nông sản Bắc Trung Bộ

Các đại biểu thảo luận Kết nối sản xuất và tiêu thụ nông sản các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ. Ảnh: TTXVN phát

Diễn đàn được tổ chức nhằm định hướng sản xuất theo chuỗi, từ xây dựng vùng nguyên liệu tới sản xuất, sơ chế, chế biến sâu gắn với tiêu thụ một số sản phẩm có lợi thế của vùng Bắc Trung Bộ gồm: dứa, chè, cây ăn quả có múi nhằm gia tăng giá trị cho nông sản, quảng bá sản phẩm có thương hiệu, sản phẩm đặc sản vùng miền, thúc đẩy việc tiêu thụ nông sản tại thị trường nội địa và xuất khẩu.

Tại diễn đàn, các tham luận và ý kiến trao đổi tập trung vào vấn đề then chốt như xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn, thúc đẩy chế biến sâu, ứng dụng chuyển đổi số, hoàn thiện logistics và tăng cường xúc tiến thương mại. Ông Nguyễn Văn Đệ - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An cho biết, tỉnh hiện đang sở hữu hàng nghìn ha diện tích các loại cây trồng này và đặt mục tiêu mở rộng diện tích trồng dứa tập trung lên khoảng 5.000 ha. Tỉnh sẽ áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng cao như VietGAP, GlobalGAP nhằm xây dựng các vùng nguyên liệu an toàn, đáp ứng nhu cầu cả thị trường trong nước và quốc tế.

Ông Đệ cũng chỉ ra những hạn chế còn tồn tại như sản xuất nông nghiệp chưa có quy mô lớn và chuỗi giá trị ổn định. Các sản phẩm chế biến còn thô sơ, giá trị thấp và hoạt động tiêu thụ còn thiếu bền vững, dẫn đến tình trạng tồn đọng nông sản cục bộ. Bên cạnh đó, việc xây dựng thương hiệu, cải thiện mẫu mã sản phẩm và liên kết vùng vẫn còn nhiều hạn chế...

Để khắc phục những vấn đề này, Nghệ An sẽ tập trung quy hoạch vùng sản xuất, thực hiện tích tụ đất, xác định các sản phẩm chủ lực để mở rộng sản xuất theo chuỗi giá trị và nâng cao chất lượng. Ngoài ra, việc thu hút đầu tư vào chế biến sâu, xây dựng thương hiệu sản phẩm và tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại cũng sẽ được đẩy mạnh.

Ông Nguyễn Văn Đệ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An phát biểu tại diễn đàn. Ảnh: Trịnh Duy Hưng -TTXVN

TS Nguyễn Thị Bích Ngọc - Phó Viện trưởng Viện Bảo vệ thực vật cho biết, từng là vùng sản xuất cây ăn quả có múi chủ lực của miền Bắc, các tỉnh Bắc Trung bộ như Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Huế hiện đối mặt với tình trạng suy thoái nghiêm trọng. Diện tích trồng cam tại Nghệ An giảm từ hơn 5.400 ha xuống còn 2.500 ha; hàng trăm ha bưởi Thanh Trà ở Huế bị chết trắng. Nhiều vườn cây không cho thu hoạch, trái rụng sớm, chất lượng kém.

Nguyên nhân chính là do giống cây trồng kém chất lượng, đất đai bị thoái hóa vì lạm dụng phân bón hóa học, và dịch bệnh như vàng lá Greening hoành hành. Cùng với đó, mô hình sản xuất nhỏ lẻ, thiếu liên kết chuỗi và đầu ra bấp bênh khiến người dân không dám đầu tư cải tạo vườn. Biến đổi khí hậu càng làm tình hình trầm trọng hơn khi cây trồng dễ bị stress sinh lý và nhiễm sâu bệnh.

Để phục hồi, cần nhiều giải pháp đồng bộ như, xây dựng hệ thống nhân giống sạch bệnh, phục tráng giống bản địa bằng kỹ thuật vi ghép; áp dụng canh tác hữu cơ, tuần hoàn, cải tạo đất, sử dụng vi sinh vật có ích và phân hữu cơ; kiểm soát dịch bệnh bằng quản lý tổng hợp IPM, kết hợp chẩn đoán nhanh và sử dụng chế phẩm sinh học.

Ông Nguyễn Ngọc Thạch, Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường phát biểu khai mạc Diễn đàn. Ảnh: Trịnh Duy Hưng-TTXVN

Về tổ chức sản xuất, bà Ngọc đề xuất quy hoạch lại vùng trồng, thúc đẩy mô hình canh tác đạt chuẩn VietGAP, phát triển mã số vùng trồng và đẩy mạnh chuyển đổi số trong cảnh báo sâu bệnh và quản lý kỹ thuật. Được biết, đến năm 2024 toàn vùng Bắc Trung Bộ đã có hơn 6.800 ha trồng dứa tập trung ở các tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh với sản lượng thu hoạch gần 133.000 tấn. Diện tích cây có múi khoảng 11.500 ha, sản lượng hằng năm 130.000 tấn, tập trung ở các tỉnh Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Trị và Huế. Diện tích cây chè đạt 10.300ha, sản lượng thu hoạch gần 133.000 tấn, tập trung ở các tỉnh Nghệ An, Thanh Hóa và Hà Tĩnh.

Những kiến nghị, đề xuất tại diễn đàn là cơ sở quan trọng để cơ quan quản lý tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện chính sách phù hợp, đồng thời thúc đẩy sự liên kết hiệu quả giữa các địa phương, doanh nghiệp và người dân. Qua đó, góp phần khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của khu vực Bắc Trung Bộ, nâng cao giá trị gia tăng và sức cạnh tranh của các sản phẩm nông lâm sản, hướng đến một nền nông nghiệp xanh, hiện đại và bền vững.

Trịnh Duy Hưng/vnanet.vn