Giọt nước - Ý tưởng - Tương lai: Khi người trẻ kiến tạo hành trình bền vững

Hành trình vạn dặm bắt đầu từ những bước chân đầu tiên

Một giọt nước có thể không làm thay đổi dòng sông. Nhưng nếu đủ nhiều, chúng có thể làm nên một đại dương. Với tinh thần đó, UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 ra đời như một hành trình đi tìm những giọt nước đầu tiên là sáng kiến, là cam kết, là hành động từ chính người trẻ Việt Nam. Những giọt nước nhỏ ấy, khi cộng lại, không chỉ góp phần giải cơn khát về tài nguyên thiên nhiên, mà còn làm đầy một điều lớn hơn: yêu nước là yêu Nước.

Những bạn trẻ yêu môi trường và thực hiện những hoạt động tạo tác động xã hội có giá trị.

Việt Nam - một quốc gia với hệ thống sông ngòi dày đặc đang phải đối mặt với nhiều áp lực: ô nhiễm, khai thác quá mức, xâm nhập mặn và hạn hán kéo dài. Trong khi đó, hiệu suất sử dụng nước còn thấp và nhận thức cộng đồng về bảo vệ nguồn nước vẫn hạn chế. Trước thực trạng ấy, chương trình của UNESCO và Viện IID là đơn vị triển khai không chỉ đặt ra một lời kêu gọi, mà còn mở ra một cơ hội thực sự để người trẻ trở thành nhân tố chủ động.

"Yêu nước" là "yêu Nước"

Với chủ đề “Sáng tạo vì nước - Hành động vì tương lai” cùng slogan “yêu nước là yêu Nước”, chương trình tìm kiếm các sáng kiến liên ngành, từ công nghệ xử lý nước, quản trị thông minh, đến truyền thông và giáo dục cộng đồng. Không dừng ở việc gọi ý tưởng, UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 còn tài trợ, kết nối chuyên gia và đưa các sáng kiến xuất sắc nhất tham dự triển lãm khoa học khu vực Châu Á - Thái Bình Dương vào tháng 10/2025.

“The global water crisis may be a matter of too much, too little, and too polluted – but it is not too late for us all to work together.” Câu trích dẫn từ World Bank kết thúc cho buổi webinar sáng 24/07/2025 cũng chính là tinh thần xuyên suốt mà chương trình hướng tới: chưa bao giờ là quá muộn để hành động vì nước.

Những chia sẻ đầy tâm huyết trong buổi Webinar của chương trình.

Tại sự kiện, diễn giả Phạm Tuấn Hiệp - đại diện Ban giám khảo đã chia sẻ các tiêu chí lựa chọn sáng kiến xuất sắc, hé lộ những điều tạo nên một “ý tưởng trúng và đúng”: gắn với thực tiễn Việt Nam, đổi mới sáng tạo, và có khả năng tạo tác động thật sự trong cộng đồng. Trong khi đó, diễn giả Bùi Xuân Khoa đưa ra hàng loạt gợi ý thực tế về cách nghiên cứu vấn đề, phân tích dữ liệu địa phương và thiết kế lộ trình hành động phù hợp cho các cá nhân và nhóm dự thi.

“Chúng tôi không chỉ mong muốn tìm kiếm và hỗ trợ tài chính cho những ý tưởng xuất sắc nhất, mà còn cam kết tạo điều kiện hỗ trợ tốt nhất để các sáng kiến này được thử nghiệm, được hoàn thiện và được mở rộng phạm vi tác động.” Chị Trần Lan Hương - Trưởng ban Khoa học tự nhiên, UNESCO tại Việt Nam chia sẻ tại sự kiện nhằm nhấn mạnh cam kết của chương trình vượt xa một cuộc thi ý tưởng.

Chị Lan Hương với những chia sẻ tâm huyết tại sự kiện chia sẻ thông tin chương trình.

Điểm đặc biệt của chương trình là cách nó kết nối “giấc mơ khoa học” với thực tiễn: sáng kiến phải khả thi trong thời gian 3 tháng, có địa bàn triển khai rõ ràng, có phương pháp đo lường tác động. Người trẻ không chỉ được khuyến khích sáng tạo, mà còn học cách phản biện, hợp tác và bảo vệ chính mình như một nhà khoa học công dân đích thực.

Buổi chia sẻ không chỉ cung cấp thông tin, mà còn khơi mở tư duy và thắp lửa hành động. Nhiều bạn trẻ tham dự, từ các trường đại học, đã thể hiện rõ tinh thần tham gia sáng kiến của mình: “em sẽ nộp sáng kiến”, “truyền cảm hứng”, “mới lạ”,.. Bạn Chí Anh - Trợ lý chương trình cũng bày tỏ những suy nghĩ trước thềm pitching các sáng kiến với những kỳ vọng: “ Với mình, sáng kiến UNESCO Water Challenge for Young Innovators 2025 là đại diện hình ảnh một giọt nước rơi xuống mặt đất khô cằn, tưởng chừng nhỏ bé nhưng có thể đánh thức cả một mầm xanh. Đối với mình đây không chỉ là một cuộc thi, mà là nơi những người trẻ khởi đầu hành trình yêu nước theo đúng cả hai nghĩa. Yêu nước là gìn giữ nguồn tài nguyên quý giá nhất của sự sống. Và yêu Nước là khi họ chọn hành động để kiến tạo một tương lai bền vững cho cộng đồng, cho đất mẹ.” - Chí Anh chia sẻ đầy tâm huyết

Chí Anh - Trợ lý dự án đang làm việc tại Viện IID

Bằng cách trao quyền cho người trẻ, UNESCO đang gieo những mầm xanh đầu tiên cho một hệ sinh thái đổi mới vì nước không chỉ trong tư duy mà cả trong hành động.