Giải bài toán thừa, thiếu nhà văn hóa sau sáp nhập ở Thuận Châu

Ông Nguyễn Thành Long, Phó Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Thuận Châu, cho biết: Sau khi thực hiện sáp nhập, toàn huyện có 228/391 thôn, bản, tiểu khu tại 29 xã, thị trấn có nhà văn hóa, một số thôn, bản, tiểu khu có nhiều hơn 1 nhà văn hóa, tưởng là “thừa” nhưng thực tế lại thiếu nhà văn hóa khi số lượng dân cư tăng lên rất nhiều, ít nhà văn hóa đạt chuẩn, hầu hết nhà văn hóa dư là nhà sàn, nhà gỗ đã lâu năm, xuống cấp, diện tích cũng như quy mô không đáp ứng nhu cầu sinh hoạt cho cộng đồng hoặc đa số trang thiết bị được sử dụng tại các nhà văn hóa thôn, bản, tiểu khu được cấp từ cách đây hàng chục năm, đến nay đã cũ, hư hỏng và còn thiếu.

Nhà văn hóa bản Nong Hùm, xã Tông Cọ có quy mô nhỏ sau khi sáp nhập, tạm thời chuyển giao cho Công an xã Tông Cọ sử dụng.

Chúng tôi đến xã Mường É, tìm hiểu tại Nhà văn hóa bản Nà Lầu được thiết kế kiến trúc nhà sàn 3 gian, cột nhà đã bị mối xông, sàn nhà, cầu thang đã xuống cấp. Ông Lò Văn Minh, Bí thư Chi bộ bản Nà Lầu, trăn trở: Nà Lầu được sáp nhập từ 2 bản với tổng số 138 hộ dân, sau ghép bản, nhà văn hóa không đủ sức chứa để phục vụ hội họp cho nhân dân, bởi diện tích nhà chỉ chứa được tối đa 40 người, trong khi bản có 138 hộ dân. Mỗi lần Ban Quản lý bản triển khai công việc chung, hơn một nửa số dân phải đứng dưới sân, rất bất tiện, dẫn đến các cuộc họp, buổi sinh hoạt bản kém hiệu quả.

Nằm ngay trung tâm xã Mường É là bản Chiềng Ve, bản được sáp nhập từ 4 bản Pom Mé, Chiềng Ve A, Chiềng Ve B và Nà Dên. Ông Quàng Văn Thu, Trưởng bản cho hay: Sau sáp nhập bản có 4 nhà văn hóa, song đều là nhà sàn, kiến trúc lâu năm, qua thời gian bị xuống cấp, mối mọt, nhà văn hóa bản cách xa nhau, nếu họp 1 nhà văn hóa lại không đủ công năng phục vụ hội họp cho 223 hộ dân của bản. Bất cập là vậy, nhưng kế hoạch kiên cố nhà văn hóa bản đang gặp khó, do chưa tìm được mặt bằng xây trụ sở nhà văn hóa mới, trước mắt bản đang xin họp nhờ nhà văn hóa xã hoặc họp tại nhà ban quản lý chợ trung tâm xã.

Nhà văn hóa bản Cả Vai (bản Huổi Cả cũ), xã Mường É đã bị xuống cấp nhưng vẫn đang sử dụng sinh hoạt.

Ông Quàng Văn Pha, Phó Chủ tịch UBND xã Mường É, thông tin: Thực hiện việc sáp nhập bản, xã đã sáp nhập từ 31 bản xuống còn 19 bản, tới đây theo lộ trình sẽ sáp nhập từ 19 bản xuống chỉ còn 14 bản. Tuy nhiên, để đầu tư xây dựng nhà văn hóa, khu thể thao với quy mô từ 500 đến 1.000 m², hội trường có sức chứa từ 80 chỗ ngồi trở lên theo Thông tư số 06/2011/TT-BVHTTDL ngày 8/3/2011 của Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch quy định, thì toàn xã hiện mới có 2/19 bản đạt tiêu chuẩn, các bản còn lại, thực tế có dư nhà văn hóa, nhưng lại không đủ diện tích và tiêu chuẩn theo quy định.

Bất cập này diễn ra ngay ở thị trấn Thuận Châu, điển hình ở tiểu khu 9 được sáp nhập từ tiểu khu 17 và tiểu khu 21, trước khi sáp nhập, tiểu khu 21 không có nhà văn hóa, tiểu khu 17 đã có nhà văn hóa nhưng đến nay quy mô dân số tăng lên, không gian nhà văn hóa không đủ đáp ứng người dân đến dự họp, ảnh hưởng đến việc vận động, tuyên truyền cũng như quán triệt các nội dung quan trọng liên quan đến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và các hoạt động sinh hoạt cộng đồng. Điều đáng nói, thực trạng vừa thừa, vừa thiếu nhà văn hóa bản, tiểu khu đang diễn ra tại 29 xã, thị trấn trên địa bàn huyện.

Trao đổi vấn đề này, ông Đinh Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch UBND huyện, cho biết: Việc thừa, thiếu nhà văn hóa tổ, bản, tiểu khu sau khi sáp nhập đã được chính quyền huyện và các xã, thị trấn nắm bắt thông qua các hoạt động hội họp, tiếp xúc cử tri. Trên thực tế, sau khi thực hiện sáp nhập, UBND huyện đã chỉ đạo phòng, ban hướng dẫn, đôn đốc các xã thành lập các Tổ công tác kiểm tra, rà soát và đề xuất phương án sắp xếp lại, xử lý tài sản nhà, đất của các xã, thị trấn sau sáp nhập, tài sản dôi dư không có nhu cầu sử dụng trên địa bàn, thành lập Hội đồng kiểm kê cấp xã để tổ chức kiểm tra, rà soát, xây dựng phương án quản lý, sử dụng tài sản sau kiểm kê. UBND huyện đã có tờ trình UBND tỉnh, Sở Tài chính xem xét điều chuyển tài sản nhà văn hóa các bản, tiểu khu sau sáp nhập trên địa bàn huyện. UBND tỉnh cũng đã ban hành Quyết định phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất đối với các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh Sơn La năm 2021, theo đó đối với các nhà văn hóa thôn, bản, tiểu khu được thực hiện theo phương án giữ lại, tiếp tục sử dụng.

Trước mắt, để giải quyết vướng mắc này, UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị huyện phối hợp với UBND các xã, thị trấn rà soát, lập đề xuất chủ trương đầu tư các công trình, dự án đầu tư trên địa bàn huyện giai đoạn 2021-2025 từ nguồn vốn các chương trình mục tiêu quốc gia, trong đó có các công trình nhà văn hóa, đảm bảo theo thứ tự ưu tiên đầu tư nhà văn hóa cho các bản sau sáp nhập chưa có nhà văn hóa và ưu tiên thực hiện cải tạo, nâng cấp, mở rộng nhà văn hóa hiện có của các bản sau sáp nhập mà chỉ có 1 nhà văn hóa.

Nhà văn hóa bản Chiềng Ve (bản Pom Mé cũ), xã Mường É đã xuống cấp, không đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của nhân dân.

Ngoài ra, huyện linh hoạt chỉ đạo, nhà văn hóa nào còn phù hợp, vẫn tổ chức cho nhân dân sinh hoạt, tổ chức sinh hoạt theo nhóm liên gia tự quản, chuyển giao cho trường học làm điểm trường cắm bản, hoặc cho thuê nhà để sung quỹ cho bản, còn đối với các nhà văn hóa không đủ diện tích để hội họp, khắc phục khó khăn bằng cách căng phông, rạp hoặc huy động đóng góp kinh phí làm mái ra ngoài hội trường.

Chủ trương sáp nhập các thôn, bản, tiểu khu là cần thiết, tinh gọn bộ máy, giảm đầu mối, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị cơ sở. Song việc giải quyết thừa, thiếu các nhà văn hóa sau sáp nhập sao cho phù hợp, hạn chế thấp nhất sự lãng phí tiền của của Nhà nước và nhân dân vẫn đang là bài toán cần các cấp, các ngành quan tâm, sớm có lời giải, đảm bảo tài sản được sử dụng, hoạt động hiệu quả, nâng cao chất lượng sinh hoạt cộng đồng của nhân dân.

Thủy Ngân