'Gia cố' niềm tin trái phiếu doanh nghiệp

Ngân hàng và doanh nghiệp bất động sản chiếm phần lớn giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Trong ảnh: Khách hàng giao dịch tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam. Ảnh: Quang Thái

Minh bạch dòng tiền

Bộ Tài chính cho biết, dự thảo Nghị định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong nước và phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế nhằm thay thế Nghị định số 153/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp, được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 65/2022/NĐ-CP và Nghị định số 08/2023/NĐ-CP. Dự thảo Nghị định quy định rõ nguồn vốn từ phát hành trái phiếu phải được doanh nghiệp theo dõi riêng, bảo đảm sử dụng vốn và quản lý việc sử dụng vốn đúng mục đích phát hành, phương án sử dụng vốn từ đợt chào bán trái phiếu được cấp có thẩm quyền phê duyệt, chấp thuận và nội dung công bố, cung cấp thông tin cho nhà đầu tư. Đáng chú ý, dự thảo bổ sung quy định doanh nghiệp được thay đổi phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán trong trường hợp được cấp có thẩm quyền của doanh nghiệp phát hành thông qua và được số người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành trở lên chấp thuận; doanh nghiệp phải công bố thông tin bất thường về việc này.

Theo Bộ Tài chính, quy định này giúp minh bạch nguồn tiền thu được từ đợt chào bán với các nguồn tiền khác của doanh nghiệp, vừa tăng cường kỷ luật tài chính, giúp doanh nghiệp thuận tiện hơn trong việc theo dõi, quản lý nguồn tiền và việc sử dụng vốn đúng mục đích phát hành, vừa củng cố niềm tin của nhà đầu tư, doanh nghiệp phát hành, góp phần nâng cao tính minh bạch và an toàn của thị trường.

Đồng quan điểm, chuyên gia Nguyễn Quang Huy, CEO Khoa Tài chính - Ngân hàng (Trường Đại học Nguyễn Trãi) cho rằng, việc yêu cầu tách biệt dòng tiền từ phát hành trái phiếu là bước nâng chuẩn quan trọng của thị trường. Khi dòng tiền trái phiếu không còn “hòa chung” với các nguồn vốn khác, nguy cơ sử dụng vốn sai mục đích hoặc cho các hoạt động rủi ro cao sẽ được hạn chế đáng kể. Nguồn vốn được theo dõi độc lập, có lưu vết và công khai, khả năng kiểm tra, đối chiếu và quản trị rủi ro sẽ tốt hơn, từ đó củng cố niềm tin và tính kỷ luật trong thị trường. Việc tuân thủ yêu cầu mới chắc chắn khiến doanh nghiệp phát hành phải đầu tư thêm cho hệ thống quản trị, kế toán và báo cáo, kéo theo chi phí tuân thủ gia tăng. Tuy nhiên, về dài hạn, đây được xem là yếu tố giúp doanh nghiệp nâng cao tính chuyên nghiệp, cải thiện uy tín và khả năng tiếp cận nguồn vốn với chi phí hợp lý hơn.

Hướng tới sự cân bằng

Về quy định số người sở hữu trái phiếu đại diện từ 65% tổng số trái phiếu cùng loại đang lưu hành trở lên chấp thuận việc thay đổi phương án sử dụng vốn, một số chuyên gia cho rằng, quy định này là chưa hợp lý bởi bản chất quan hệ giữa doanh nghiệp và trái chủ là quan hệ vay - cho vay. Với quy định trên, 35% trái chủ còn lại sẽ bị đứng ngoài cuộc chơi.

Cùng suy nghĩ, chuyên gia Nguyễn Quang Huy nhìn nhận, trong một số trường hợp, tỷ lệ 65% có thể khiến nhóm trái chủ nhỏ lẻ bị hạn chế tiếng nói. Vì vậy, chính sách cần hướng tới sự cân bằng, bảo đảm quyền lợi và tiếng nói của mọi nhóm nhà đầu tư. Do đó, có thể nghiên cứu cơ chế để các trái chủ nhỏ lẻ ủy quyền cho một đầu mối đại diện, qua đó tăng tính đại diện và hiệu quả tham gia biểu quyết.

Ở chiều ngược lại, chuyên gia tài chính Nguyễn Minh Giang chia sẻ, nhà đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đều là nhà đầu tư chuyên nghiệp, có đủ năng lực và kinh nghiệm để đánh giá rủi ro. Khi tham gia mua trái phiếu, nhà đầu tư đã nghiên cứu kỹ doanh nghiệp phát hành cũng như phương án sử dụng vốn. Do đó, tỷ lệ 65% được xem là phù hợp cho việc biểu quyết khi doanh nghiệp điều chỉnh phương án sử dụng nguồn vốn từ phát hành trái phiếu. Đây là ngưỡng đủ cao để bảo đảm tính đồng thuận, buộc doanh nghiệp phải cân nhắc kỹ lưỡng ngay từ khâu xây dựng phương án phát hành.

Liên quan đến quy định cho phép doanh nghiệp được thay đổi phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán, đại diện Bộ Tài chính cho biết, trước đây pháp luật chưa có quy định về nội dung này. Điều đó dẫn đến vướng mắc khi doanh nghiệp có nhu cầu điều chỉnh nhằm tối ưu dòng tiền, bảo đảm quyền lợi của cổ đông, nhà đầu tư và phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Còn chuyên gia Nguyễn Minh Giang đưa quan điểm, quy định này sẽ tạo thêm dư địa linh hoạt cho doanh nghiệp trong điều tiết nguồn vốn phát hành trái phiếu. Chẳng hạn, trong trường hợp doanh nghiệp huy động vốn cho một dự án nhưng dự án này gặp khó khăn, chưa thể triển khai, trong khi dự án khác đã sẵn sàng song lại thiếu vốn, doanh nghiệp có thể xin ý kiến trái chủ để điều chỉnh phương án sử dụng vốn cho phù hợp, thay vì bị ràng buộc cứng nhắc với kế hoạch ban đầu, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Có thể thấy, việc siết chặt kỷ luật sử dụng vốn, tăng cường minh bạch dòng tiền, đồng thời cho phép điều chỉnh phương án sử dụng vốn trên cơ sở có sự đồng thuận của trái chủ được kỳ vọng sẽ góp phần giảm thiểu rủi ro, minh bạch thị trường. Đây là nền tảng quan trọng để củng cố niềm tin của nhà đầu tư, tạo điều kiện cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển lành mạnh, bền vững hơn trong thời gian tới.

Hương Thủy