Gia cố hệ thống dự trữ Quốc gia để đối mặt với những rủi ro an ninh phi truyền thống

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp

Công cụ quan trọng để điều tiết thị trường

Theo Cục Dự trữ Nhà nước, trong những năm qua, hệ thống kho dự trữ quốc gia đã từng bước được xây dựng mới, cải tạo, nâng cấp, sửa chữa để sẵn sàng thực hiện mục tiêu dự trữ quốc gia. Đến nay, các bộ, ngành cũng đã xây dựng mới được 39 điểm kho dự trữ quốc gia theo quy hoạch được phê duyệt. Công suất của các kho chứa lương thực, vật tư, hàng hóa là hơn 900.000 m² kho; kho chứa xăng dầu, thiết bị y tế là hơn 1.500.000 m³ tấn. Tổng vốn đầu tư xây dựng cơ bản cho giai đoạn 2011 - 2020 cũng còn thấp.

Tuy nhiên, trong bối cảnh tình hình kinh tế - chính trị thế giới diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường; biến đổi khí hậu, dịch bệnh và rủi ro an ninh phi truyền thống ngày càng gia tăng, cần xây dựng được năng lực ứng phó linh hoạt, bảo đảm an ninh kinh tế, an sinh xã hội và ổn định vĩ mô tốt hơn. Trên cơ sở đó, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) cơ bản tán thành sự cần thiết ban hành Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Các ý kiến cũng đánh giá cao dự thảo Luật lần này đã mở rộng phạm vi điều chỉnh, tái cấu trúc mục tiêu, bổ sung khái niệm về hàng dự trữ chiến lược và khẳng định rõ vai trò của dự trữ quốc gia như một công cụ quan trọng để điều tiết thị trường, góp phần bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả, đúng định hướng XHCN.

Tuy nhiên, theo ĐBQH Điểu Huỳnh Sang (Đồng Nai), hệ thống kho dự trữ hiện nay vẫn còn lạc hậu về cơ sở hạ tầng và thiếu công nghệ bảo quản hiện đại, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả lưu trữ và ứng phó trong các tình huống khẩn cấp. Hệ thống kho dự trữ quốc gia hiện nay chưa đồng bộ, còn nhỏ lẻ, dàn trải và nhiều kho đã xuống cấp. Một số bộ, ngành phải tận dụng nhiều kho cũ để chứa hàng dự trữ quốc gia, phần lớn các kho này được xây dựng nhiều năm trước, chủ yếu bằng vật liệu truyền thống. Hệ thống thiết bị phục vụ cho xuất nhập hàng chủ yếu vẫn là thủ công; các thiết bị cân đo kiểm tra chủ yếu vận hành tự động và chưa được tích hợp vào hệ thống quản lý dữ liệu, dẫn đến khó kiểm soát tồn kho, mất nhiều thời gian trong kiểm kê, thiếu linh hoạt khi cần ứng phó trong tình trạng khẩn cấp.

“Việc chậm cải tiến hạ tầng và công nghệ trong hệ thống kho dự trữ quốc gia sẽ dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng, lãng phí ngân sách nhà nước, và ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng trong các tình huống cấp bách như thiên tai, dịch bệnh, và biến động thị trường lớn”, ĐBQH Điểu Huỳnh Sang nhấn mạnh.

Các ĐBQH trao đổi, thảo luận tại phiên họp

Cần có chính sách lâu dài và tổng thể

Để giải quyết được vấn đề này, ĐBQH Điểu Huỳnh Sang cho rằng, cần thống nhất với quy định về việc số hóa kho dự trữ quốc gia và cho rằng đây là một yêu cầu cấp thiết. Điều này không chỉ bảo đảm chất lượng, an toàn hàng dự trữ quốc gia, nâng cao hiệu suất ứng phó trong tình huống khẩn cấp, mà còn là chiến lược bảo vệ lợi ích quốc gia, bảo đảm an ninh lương thực, y tế và quốc phòng trong bối cảnh toàn cầu hóa đang có nhiều biến động. Bên cạnh đó, cần có một chính sách đầu tư lâu dài và quy hoạch tổng thể từ trung ương đến địa phương. Đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo làm rõ về nguồn lực đầu tư hiện đại hóa các điểm kho dự trữ theo tiêu chí công nghiệp hiện đại, số hóa, và làm rõ về công tác quản lý, vận hành, phân tích dữ liệu các kho dự trữ quốc gia trong dự thảo Luật.

Bên cạnh đó, ĐBQH Nguyễn Tâm Hùng (TP. Hồ Chí Minh) cho rằng, dự thảo Luật đã quy định rõ hai nhóm mục tiêu chính. Song cơ quan soạn thảo cân nhắc bổ sung mục tiêu “bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng vật tư, lương thực, năng lượng trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu”. Việc ghi nhận rõ mục tiêu này sẽ giúp cơ quan quản lý chủ động hơn trước nguy cơ đứt gãy nguồn cung, đồng thời làm cơ sở chính trị, pháp lý để xây dựng cơ chế mua vào tăng dự trữ chiến lược khi thị trường thuận lợi, tránh tình trạng bị động khi rủi ro phát sinh.

Đồng thời, cân nhắc bổ sung chính sách “huy động dự trữ chiến lược của doanh nghiệp trong các lĩnh vực then chốt” tại Điều 4 dự thảo Luật về chính sách của Nhà nước đối với dự trữ quốc gia. Bởi, trên thực tế, nhiều mặt hàng chiến lược như xăng dầu, phân bón, lương thực, vật tư y tế do doanh nghiệp nắm giữ tỷ trọng rất lớn; nếu không có cơ chế huy động doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược, thì Nhà nước khó bảo đảm quy mô can thiệp kịp thời khi thị trường biến động mạnh.

Hương Giang