Đức cam kết 1 tỷ euro cho Quỹ bảo vệ rừng nhiệt đới tạo cú hích mới cho tài chính khí hậu toàn cầu

Nạn phá rừng đã ảnh hưởng nặng nề đến Manaus, thủ phủ bang Amazonas. (Ảnh: Wang Tiancong/Xinhua/picture alliance)

Khoản tài trợ của Đức cũng tạo thêm động lực cho TFFF, sáng kiến đầy tham vọng do Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva khởi xướng nhằm thiết lập một cơ chế tài chính bền vững, minh bạch và công bằng cho các quốc gia tham gia gìn giữ rừng.

CƠ CHẾ TÀI CHÍNH RỪNG TOÀN CẦU VÀ SỰ THAM GIA CỦA NHIỀU QUỐC GIA

Theo Bộ trưởng Môi trường Brazil Marina Silva, TFFF được thiết kế như một cơ chế dựa trên kết quả, sử dụng hệ thống giám sát vệ tinh để đo mức độ bảo tồn và phá rừng của từng quốc gia. Những nước bảo vệ tốt rừng nhiệt đới sẽ được nhận tài chính; ngược lại, các hành vi gia tăng phá rừng sẽ bị trừ vào nguồn hỗ trợ.

Với thiết kế này, TFFF hướng tới mục tiêu tạo ra một khung tài chính rừng mang tính toàn cầu, đảm bảo tính khách quan, minh bạch và có khả năng huy động nguồn lực quy mô lớn.

Brazil dự tính quỹ có thể đạt 125 tỷ USD, trong đó mỗi năm có thể phân bổ 4 tỷ USD sau giai đoạn vận hành ban đầu - gần gấp 3 lượng tài chính quốc tế hiện nay dành cho bảo vệ rừng. Đây là mức huy động chưa từng có, thể hiện quyết tâm của Brazil trong việc đưa rừng nhiệt đới trở thành trung tâm của chiến lược khí hậu quốc tế.

Trước khi Đức công bố khoản tài trợ 1 tỷ euro, Na Uy đã cam kết hỗ trợ 3 tỷ USD trong 10 năm, tiếp tục giữ vị trí nước tài trợ rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới. Brazil và Indonesia cũng dự kiến góp 1 tỷ USD mỗi nước. Tính đến đầu tháng 11, đã có 53 quốc gia, bao gồm 19 quốc gia tiềm năng đầu tư, chính thức bày tỏ sự ủng hộ đối với TFFF.

Mô hình quản trị của quỹ cũng được đánh giá cao: Hội đồng quản lý gồm 18 thành viên, chia đều giữa các nước sở hữu rừng nhiệt đới và các quốc gia tài trợ; Ngân hàng Thế giới đóng vai trò đơn vị được ủy thác trong giai đoạn đầu.

Các quy định cũng nêu rõ: ít nhất 20% tổng vốn phải được chuyển trực tiếp tới cộng đồng bản địa và cộng đồng truyền thống. Đây là những nhóm người sinh sống trong rừng, đóng vai trò tuyến đầu trong bảo vệ rừng nhưng thường ít được hưởng lợi từ các cơ chế tài chính trước đây. TFFF cũng loại trừ hoàn toàn các khoản đầu tư liên quan đến nhiên liệu hóa thạch, thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc thúc đẩy mô hình phát triển xanh.

THÚC ĐẨY HUY ĐỘNG 125 TỶ USD VÀ TẠO MÔ HÌNH TÀI CHÍNH MỚI

Theo lộ trình Brazil đưa ra, giai đoạn đầu của TFFF kỳ vọng huy động 25 tỷ USD từ các quốc gia giàu, trong khi 100 tỷ USD còn lại sẽ đến từ khu vực tư nhân. Mô hình “đồng tài trợ” này không chỉ giảm gánh nặng cho ngân sách công, mà còn mở ra cơ hội cho các quỹ đầu tư, định chế tài chính và doanh nghiệp tham gia theo cách minh bạch, có thể đo lường và gắn chặt với mục tiêu khí hậu.

Nếu đạt đúng kỳ vọng, TFFF sẽ trở thành quỹ tài chính rừng lớn nhất hành tinh, tạo ra bước ngoặt quan trọng trong việc định hướng dòng vốn xanh chảy mạnh hơn vào các khu vực rừng nhiệt đới.

Rừng nhiệt đới Amazon - nơi chiếm phần lớn diện tích rừng của Brazil - từ lâu được ví như “lá phổi xanh của Trái Đất”.

Không chỉ môi trường được hưởng lợi trực tiếp từ việc giảm phá rừng và tăng cường bảo tồn sinh thái, cơ chế này còn mang lại những giá trị kinh tế - xã hội rộng lớn. Nguồn vốn ổn định và minh bạch sẽ góp phần tạo thêm việc làm xanh tại các vùng rừng, nâng cao thu nhập cho cộng đồng bản địa - những người đóng vai trò tuyến đầu trong gìn giữ tài nguyên rừng.

Đồng thời, TFFF cũng hỗ trợ các quốc gia đang phát triển xây dựng mô hình tăng trưởng kinh tế gắn chặt với bảo tồn thiên nhiên, qua đó giảm thiểu rủi ro khí hậu và củng cố khả năng chống chịu cho cả những nền kinh tế lớn vốn chịu tác động ngày càng rõ rệt từ biến đổi khí hậu.

CÚ HÍCH QUAN TRỌNG CHO HỢP TÁC KHÍ HẬU TOÀN CẦU

Rừng nhiệt đới Amazon - nơi chiếm phần lớn diện tích rừng của Brazil - từ lâu được ví như “lá phổi xanh của Trái Đất” nhờ khả năng hấp thụ khối lượng CO₂ khổng lồ, điều hòa khí hậu, duy trì chu trình nước và bảo tồn một trong những hệ sinh thái đa dạng nhất hành tinh.

Tuy nhiên, khu vực này đang phải đối mặt với áp lực ngày càng lớn từ mở rộng nông nghiệp và chăn thả gia súc, khai thác lâm sản, hoạt động khai khoáng, cũng như quá trình đô thị hóa và tác động của biến đổi khí hậu. Nhiều địa phương, điển hình như Manaus - thủ phủ bang Amazonas - đã và đang chứng kiến tốc độ mất rừng diễn ra nhanh chóng và khó kiểm soát.

Trong bối cảnh đó, khoản hỗ trợ 1 tỷ euro mà Đức cam kết không chỉ có ý nghĩa vượt ra ngoài phạm vi hợp tác song phương, mà còn là lời khẳng định rõ ràng về trách nhiệm của các nền kinh tế lớn trong việc bảo vệ hệ sinh thái rừng nhiệt đới mang tầm quan trọng toàn cầu này.

Việc Đức cam kết 1 tỷ euro vào quỹ TFFF cho thấy một bước tiến quan trọng trong hợp tác quốc tế về tài chính khí hậu. Trong bối cảnh các cuộc đàm phán toàn cầu thường gặp khó khăn do thiếu niềm tin và thiếu nguồn lực, động thái của Berlin không chỉ tăng quy mô tài chính mà còn tạo ra hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy các nước khác tham gia.

Đối với Brazil, đây là cơ hội củng cố vai trò lãnh đạo trong lĩnh vực bảo vệ rừng nhiệt đới, đồng thời khẳng định hình ảnh mới của quốc gia trên trường quốc tế.

Nếu TFFF đạt được mục tiêu huy động 125 tỷ USD, cơ chế này sẽ trở thành một nền tảng quan trọng trong việc bảo vệ rừng nhiệt đới và đóng góp thiết thực vào mục tiêu giảm phát thải toàn cầu - điều kiện tiên quyết để đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Trọng Hoàng