Đông Nam Á trong cuộc đua AI

Đông Nam Á đã trở thành một “đấu trường sinh tử” trong cuộc đua trí AI giữa hai cường quốc công nghệ Mỹ và Trung Quốc. Ảnh minh họa: TL

Sức hút của Đông Nam Á không chỉ ở quy mô thị trường 700 triệu dân, trong đó có rất nhiều người trẻ, say mê và rành công nghệ. Vị trí địa lý của khu vực này gần Trung Quốc và các thị trường lớn khác như Úc, Nhật Bản, Ấn Độ, rất lý tưởng để tạo thành một cơ sở phục vụ khách hàng toàn cầu.

Trong các nước Đông Nam Á, Singapore và Malaysia hưởng lợi nhiều nhất từ cuộc đua AI. Singapore duy trì quan hệ với cả các công ty Trung Quốc và Mỹ. Năm 2023 nước này cấp phép xây dựng trung tâm dữ liệu cho bốn công ty tham gia đấu thầu; hai công ty Mỹ (Equinix và Microsoft) cùng hai công ty Trung Quốc (GDS Holdings và một liên danh do Bytedance dẫn đầu). Hiện nay Singapore chiếm đến 60% năng lực trung tâm dữ liệu của toàn Đông Nam Á.

Trong cuộc đua AI, các công ty Trung Quốc rất năng động; Huawei và Alibaba, hai công ty công nghệ hàng đầu của nước này, xây các trung tâm dữ liệu khắp vùng Đông Nam Á. Alibaba hợp tác với Tencent, một công ty công nghệ lớn khác của Trung Quốc, và GoTo, một công ty công nghệ của Indonesia để huấn luyện người Indonesia về điện toán đám mây và AI. Chỉ tính riêng Tencent, dự tính đầu tư 500 triệu đô la vào Indonesia tính đến năm 2030.

Trong khi đó, các công ty Mỹ hàng đầu trong lĩnh vực dịch vụ điện toán đám mây là Alphabet, Amazon và Microsoft cũng đang đầu tư mạnh vào Đông Nam Á. Amazon và Microsoft chiếm đến 60% thị trường điện toán đám mây dùng “hạ tầng như một dịch vụ” tại khu vực này. Amazon có kế hoạch mở rộng tại Singapore trị giá 9 tỉ đô la; Microsoft cam kết đầu tư 4 tỉ đô la vào Malaysia và Indonesia; Alphabet đang xây dựng trung tâm dữ liệu trị giá 2 tỉ đô la tại Malaysia và đầu tư 1 tỉ đô la vào Thái Lan. Nhiều hãng công nghệ lớn của Mỹ đặt trụ sở châu Á tại Singapore, kể cả Alphabet, Apple, AWS, Meta và Microsoft chứ không chọn Hồng Kông như trước.

Không chỉ cạnh tranh, các công ty Mỹ và Trung Quốc còn hợp tác làm ăn tại Đông Nam Á. Một ví dụ điển hình là liên minh giữa Oracle, một công ty công nghệ Mỹ và Bytedance, công ty mẹ của Tik Tok. Sự hợp tác của họ đã biến Johor, một bang của Malaysia nằm cạnh Singapore, trở thành trung tâm AI lớn thứ nhì trên thế giới. Bytedance sẽ đầu tư 2,7 tỉ đô la vào Malaysia trong khi Oracle có kế hoạch đầu tư trên 6,5 tỉ đô la. Các trung tâm dữ liệu của Oracle do DayOne xây dựng - DayOne là nhà phát triển trung tâm dữ liệu vừa chuyển trụ sở từ Trung Quốc sang Singapore vào năm 2025.

Jamie Khoo, CEO của DayOne, cho rằng Kế hoạch hành động AI mà Tổng thống Donald Trump vừa giới thiệu vào ngày 23-7 vừa qua là tin tốt cho các dự án trung tâm dữ liệu khắp châu Á. Mới đầu năm nay người ta vẫn còn lo ngại về sự không rõ ràng trong chính sách kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, nay chính sách mới của ông Trump tạo ra môi trường rõ ràng hơn cho các hãng tại châu Á có sử dụng chip GPU cao cấp của Mỹ. Khách hàng lớn nhất của DayOne là Bytedance và khách hàng lớn thứ nhì là Oracle. Hai bên đang hợp tác xây dựng một cơ sở điện toán đám mây lớn ở Indonesia.

DayOne không phải là công ty duy nhất chuyển trụ sở ra ngoài Trung Quốc. Manus, một công ty khởi nghiệp Trung Quốc trong lĩnh vực AI, cũng chuyển trụ sở sang Singapore vào tháng 7-2025. PC Partner Group chuyên lắp ráp chip GPU của Nvidia cho các máy chơi game, đã rời khỏi Hồng Kông sang Singapore vào năm 2024. Ngay cả Bytedance nay cũng điều hành hầu hết các hoạt động quốc tế từ Singapore cũng như nhiều lần nhấn mạnh họ không phải là một công ty Trung Quốc. Nhiều công ty Trung Quốc thuê máy chủ tại các trung tâm dữ liệu Đông Nam Á nhằm tiếp cận các con chip cao cấp mà ở Trung Quốc họ không được sử dụng.

Điều đáng nói, do thương chiến giữa Mỹ và Trung Quốc, Đông Nam Á cũng là nơi hai bên sử dụng để tránh các lệnh cấm của nhau. Tuy nhiên dưới áp lực của Mỹ, Malaysia vừa mới tuyên bố mọi chuyến hàng xuất khẩu, trung chuyển liên quan đến chip AI đều cần có giấy phép; các cá nhân và doanh nghiệp phải thông báo cho nhà chức trách Malaysia trước 30 ngày nếu muốn vận chuyển các loại hàng Mỹ cấm xuất khẩu vào Trung Quốc. Singapore cũng vừa bắt giữ ba người nghi ngờ đã vận chuyển chip bị cấm cho DeepSeek, một công ty AI của Trung Quốc.

Ngược lại, khi Trung Quốc cấm xuất khẩu các loại khoáng chất thiết yếu như antimony, gallium và germanium sang Mỹ, một đường dây trung chuyển loại hàng này xuất hiện. Theo tờ Economist, từ tháng 12-2024 đến tháng 4-2025 Mỹ nhập một lượng antimony oxide từ Thái Lan và Mexico nhiều bằng cả ba năm trước cộng lại.

Nguyễn Vũ