Doanh nghiệp Việt Nam thích nghi với biến động thương mại toàn cầu

HSBC đánh giá Việt Nam đang thay đổi chiến lược thị trường với tốc độ vượt xa các đối thủ cạnh tranh toàn cầu. Ảnh: Nam Khánh.

Doanh nghiệp trên toàn thế giới, đặc biệt là doanh nghiệp Việt Nam đang thích nghi nhanh hơn với thực trạng mới của thương mại toàn cầu thông qua các chiến lược đa dạng nhằm ứng phó với những thay đổi liên tục về thuế quan, thương mại, chi phí gia tăng và áp lực vốn lưu động, nhận định này được rút ra từ khảo sát Global Trade Pulse của HSBC Việt Nam.

Châu Á thu hút dòng tiền trong chiến lược thương mại quốc tế

Khả năng sẵn sàng thích ứng với các quy định thương mại đã trở thành yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp phản ứng kịp thời trước thay đổi chính sách và linh hoạt điều chỉnh chiến lược.

Cùng với chiến lược đa dạng hóa, doanh nghiệp toàn cầu đang tích cực tìm kiếm các hành lang thương mại mới để tăng sức bền trước biến động. Trong đó, châu Âu và Đông Nam Á là hai điểm đến được ưu tiên hàng đầu, theo sau là Bắc Mỹ và Đông/Bắc Á.

Khi bối cảnh thuế quan trở nên rõ ràng hơn, bản đồ thương mại mới cũng đang hình thành, với xu hướng doanh nghiệp châu Á tăng cường tập trung vào chính khu vực của mình.

Trong số các doanh nghiệp châu Á được khảo sát, 41% dự định tăng phụ thuộc vào Đông Nam Á; 34% vào Đông/Bắc Á; 29% vào Nam Á; và 30% doanh nghiệp dự kiến phụ thuộc nhiều hơn vào thị trường châu Âu.

Sức hấp dẫn của thị trường châu Á đến từ vị thế “chủ nhà” của Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) - hiệp định thương mại tự do lớn nhất thế giới - cùng với quy mô người tiêu dùng không ngừng mở rộng, nền kinh tế số tăng trưởng mạnh và chuỗi cung ứng phát triển năng động.

Thích nghi tốt hơn với môi trường mới

Trong khi đó, doanh nghiệp Việt Nam thể hiện sự tự tin cao về triển vọng thương mại cùng khả năng thích nghi tốt hơn với môi trường chính sách mới. Có đến 73% doanh nghiệp cho biết hiểu rõ hơn tác động của chính sách thương mại so với 6 tháng trước, và 72% dễ dàng nhận diện ảnh hưởng của các thay đổi chính sách gần đây.

Khi những bất ổn về thuế quan lắng dịu, doanh nghiệp Việt Nam kỳ vọng mức độ gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ tác động nhẹ hơn lên doanh thu so với trước. Họ dự báo mức giảm doanh thu chỉ khoảng 15% trong hai năm tới, thấp hơn so với con số 20% ghi nhận trong khảo sát trước đó.

Ông Surajit Rakshit, Giám đốc toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu của HSBC Việt Nam. Ảnh: HSBC Việt Nam.

Ông Surajit Rakshit, Giám đốc toàn quốc Khối Giải pháp Thương mại Toàn cầu của HSBC Việt Nam, nhận định rằng doanh nghiệp Việt Nam đang thích ứng tích cực hơn với bối cảnh mới. Cùng với lo ngại về doanh thu đã giảm bớt, các doanh nghiệp cũng thận trọng trước những rủi ro tiềm ẩn.

HSBC đánh giá doanh nghiệp Việt Nam đang điều chỉnh chiến lược thị trường nhanh hơn đáng kể so với mặt bằng chung toàn cầu, đồng thời ứng phó hiệu quả hơn với áp lực thuế quan và cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Để thích ứng với chi phí gia tăng, doanh nghiệp đã triển khai nhiều giải pháp như chuyển chi phí sang khách hàng, nâng cao hiệu quả vận hành, đàm phán lại hợp đồng, đầu tư vào tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI). Có đến 90% doanh nghiệp Việt Nam đã hoặc đang cân nhắc ứng dụng AI và máy học trong tối ưu chuỗi cung ứng, logistics hoặc tồn kho; 92% đang sử dụng dữ liệu để dự báo rủi ro và nhu cầu tốt hơn.

Bên cạnh đó, 91% doanh nghiệp đã hoặc đang thay đổi nội bộ để thích ứng với biến động; 90% xây dựng kế hoạch quản trị rủi ro; và 90% tái cân đối cơ cấu sản phẩm, dịch vụ nhằm giảm thiểu rủi ro thương mại.

Tuy nhiên, áp lực tài chính liên quan đến thương mại vẫn hiện hữu. 46% doanh nghiệp cho biết chịu áp lực tài chính ở mức “kiểm soát được”, trong khi 21% đối mặt áp lực rất lớn về dòng tiền và thanh khoản kể từ năm 2024.

Ông Surajit nhấn mạnh các thay đổi thuế quan đang biến quản trị vốn lưu động từ hoạt động tài chính thường lệ thành một đòn bẩy chiến lược, giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao sức bền, hỗ trợ đa dạng hóa chuỗi cung ứng, mở rộng cơ hội tăng trưởng và thu hút các nhà mua hàng toàn cầu.

Tham vọng vươn ra quốc tế

Bất chấp bất ổn thương mại, mở rộng ra thị trường quốc tế vẫn là ưu tiên hàng đầu của doanh nghiệp Việt Nam. Xu hướng xuất khẩu đang tăng lên ở các thị trường Singapore, Trung Quốc, tiếp đó là Pháp, Thái Lan và Nhật Bản.

Doanh nghiệp Việt cũng gia tăng sự phụ thuộc vào các hành lang thương mại khu vực và châu Âu. Đáng chú ý, nhóm doanh nghiệp có doanh thu 500 triệu USD đến 2 tỷ USD dẫn đầu xu hướng này, với 50% tăng mức độ phụ thuộc vào Đông Nam Á (so với 32% của nhóm 50-500 triệu USD), và 46% tăng phụ thuộc vào Đông/Bắc Á (so với 23% của nhóm nhỏ hơn).

Nhìn chung, 90% doanh nghiệp Việt Nam cho biết sẽ tiếp tục mở rộng thương mại quốc tế trong hai năm tới, cao hơn mức trung bình toàn cầu là 87%.

Khảo sát Trade Pulse được thực hiện từ ngày 6-21/10, với nghiên cứu tổng hợp ý kiến chuyên sâu về thuế quan và thương mại từ 6.750 lãnh đạo doanh nghiệp tại 17 thị trường, trong đó có 250 doanh nghiệp Việt Nam. Trong số 6.750 doanh nghiệp tham gia, có 683 doanh nghiệp đạt doanh thu toàn cầu trên 2 tỷ USD, 2.448 doanh nghiệp đạt 500 triệu USD đến 2 tỷ USD và 3.619 doanh nghiệp thuộc nhóm doanh thu 50-500 triệu USD.

Hồng Nhung