Doanh nghiệp cần quản lý chặt chữ ký số

Một lô hàng lậu do Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Sài Gòn khu vực 1 phát hiện. Ảnh: T.H

Nhân viên đại lý hải quan buôn lậu

Công an TPHCM đang mở rộng điều tra vụ buôn lậu hàng hóa qua cảng Cát Lái do Cục Hải quan TPHCM phát hiện, chuyển hồ sơ. Theo Công an TPHCM, do đối tượng vi phạm là nhân viên một đại lý hải quan không có mặt tại nơi cư trú, không đến làm việc theo giấy triệu tập của cơ quan Công an, nên Công an TPHCM đang truy tìm để làm rõ hành vi vi phạm.

Vụ việc trên do Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư (Cục Hải quan TPHCM) phát hiện khi thực hiện khám xét lô hàng nhập khẩu của Công ty Top Star Việt Nam. Theo khai báo trên tờ khai hải quan, hàng hóa nhập khẩu là mũ bảo hộ cho người đi xe đạp các loại, tổng trọng lượng 2,24 tấn, trị giá hàng hóa tính thuế khoảng 167 triệu đồng, tiền thuế GTGT là 16,7 triệu đồng. Lô hàng được thực hiện bằng chữ ký số từ mã đại lý hải quan "H8293 Tran Quang Buu".

Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư Nguyễn Xuân Bình cho biết, đơn vị này đang quản lý và làm thủ tục cho khoảng 4.000 DN có vốn đầu trực tiếp nước ngoài. Trong số này có khoảng 75% DN sử dụng dịch vụ của đại lý thủ tục hải quan và DN khai thuê hải quan để thực hiện thủ tục XNK hàng hóa. Trong thời gian qua, Cục Hải quan TPHCM đã phát hiện nhiều vụ vi phạm pháp luật hải quan, trong đó có cả DN FDI. Các hành vi vi phạm đều phát sinh từ việc DN chưa thực hiện đúng quy định về việc quản lý chữ ký số, quy định về hoạt động đại lý, dịch vụ khai hải quan... Chính vì vậy, để thực hiện tốt công tác quản lý, tạo thuận lợi và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của DN làm ăn chân chính, mới đây, đơn vị đã thực hiện chương trình “Quản lý và thu thập thông tin DN XNK, đại lý hải quan, dịch vụ hải quan và người khai hải quan”. Việc thu thập thông tin chi tiết này tránh không để các đối tượng xấu lợi dụng sự thông thoáng về thủ tục hải quan, sự quản lý lỏng lẻo nhân sự của các DN thực hiện hành vi vi phạm; đồng thời thực hiện một số quy định điều chỉnh, bổ sung về hoạt động đại lý hải quan.

Kiểm tra thực tế lô hàng, cơ quan Hải quan phát hiện toàn bộ hàng hóa là nước hoa, mỹ phẩm, quần áo, túi xách... không đúng với khai báo. Tổng trị giá số hàng trên là hơn 1 tỷ đồng, với số thuế phải nộp theo quy định, gồm: thuế Nhập khẩu gần 200 triệu đồng và thuế Giá trị gia tăng 122,6 triệu đồng.

Chi cục Hải quan quản lý hàng đầu tư mời đại diện Công ty Top Star Việt Nam làm việc về lô hàng trên. Qua làm việc, ông Zhang Hong Lin, Tổng giám đốc Công ty Top Star Việt Nam cho biết, hoàn toàn không biết gì về lô hàng trên và Công ty Top Star Việt Nam cũng không làm thủ tục ủy quyền cho đại lý thủ tục hải quan nhập khẩu lô hàng này.

Qua xác minh, làm việc với ông Trần Quang Bửu, Giám đốc Công ty TNHH Melody Logistics - mã đại lý hải quan "H8293 Tran Quang Buu", được biết, công ty này không nhận làm đại lý thủ tục hải quan cho Công ty Top Star Việt Nam. Tuy nhiên, bà Huỳnh Thị Mỹ Vân (sinh năm 1987, quê Đắk Lắk) là nhân viên chứng từ của Công ty Melody Logistics đã tự ý sử dụng tài khoản và chữ ký số của công ty để khai báo, truyền số liệu làm thủ tục xuất nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư đối với nhiều doanh nghiệp, trong đó có Công ty Top Star Việt Nam (5 tờ khai).

Không chỉ vụ việc trên, trong thời gian qua, Cục Hải quan TPHCM đã phát hiện nhiều trường hợp lợi dụng sơ hở trong quản lý chữ ký số của DN để thực hiện hành vi buôn lậu. Hơn 1 năm trước, Toàn án nhân dân TPHCM mở phiên tòa xét xử và tuyên phạt Đoàn Thị Kiều Oanh (52 tuổi, ngụ quận 10) 8 năm tù về tội buôn lậu. Oanh nguyên là Trưởng phòng XNK của Công ty TNHH MB Việt Nam (có địa chỉ tại phường 3, thị xã Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh) phụ trách chi nhánh tại TPHCM đã lợi dụng việc được giao quản lý và sử dụng chữ ký số, con dấu của Chi nhánh Công ty tại TPHCM để mở tờ khai nhập lậu hàng hóa trị giá hơn 6 tỷ đồng gồm phụ tùng ôtô, đồ gia dụng, thiết bị điện tử…, Trong đó, hàng hóa đã qua sử dụng trị giá gần 5 tỷ đồng thuộc danh mục hàng hóa cấm nhập khẩu, hàng hóa giá trị hơn 1 tỷ đồng thuộc danh mục hàng hóa nhập khẩu có điều kiện.

Đáng chú ý, khi bị cơ quan Hải quan phát hiện vi phạm, Oanh đã mạo chữ ký của Tổng giám đốc, dùng dấu của Chi nhánh Công ty TNHH MB Việt Nam làm công văn từ chối nhận hàng gửi cho Chi cục Hải quan Quản lý hàng đầu tư và hãng tàu. Tổng giám đốc Công ty MB Việt Nam Kang Young Keun khẳng định, số hàng này không được đưa về kho của DN, không biết việc NK hàng hóa này, không biết đó là hàng gì, đang ở đâu. Toàn bộ giao dịch và các hoạt động liên quan đến việc NK hàng hóa do Đoàn Thị Kiều Oanh thực hiện.

Sơ hở từ đại lý hải quan đến doanh nghiệp xuất nhập khẩu

Theo Cục Hải quan TPHCM, thực hiện thủ tục khai hải quan điện tử, mỗi DN được cơ quan Hải quan cấp ID và chữ ký số để thực hiện quyền truy cập vào hệ thống thực hiện khai báo hải quan điện tử. Tuy nhiên, một số DN chủ quan đã giao chữ ký số, kí và đóng dấu khống lên các giấy tờ giao dịch cho nhân viên khai thuê hải quan mà không kiểm tra, giám sát, nên đã bị các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi buôn lậu, gian lận thương mại…

Ngoài việc lợi dụng uy tín của DN không có vi phạm pháp luật đã được hệ thống phân luồng, đánh giá tốt thực hiện nhập hàng lậu, các đối tượng lợi dụng việc một số chủ DN quản lý chữ ký số không chặt chẽ hoặc sử dụng chữ ký số của một số công ty dịch vụ đại lý hải quan để khai báo hàng hóa vi phạm trong khi chính DN đứng tên trên tờ khai hải quan nhập khẩu không hề hay biết gì về lô hàng nhập khẩu đó. Trong các trường hợp vi phạm do Cục Hải quan TPHCM phát hiện trong thời gian qua cho thấy, đối tượng vi phạm vừa lợi dụng sử dụng trái phép chữ ký số của DN, vừa giả mạo đại lý hải quan, vừa lợi dụng uy tín của các DN chấp hành tốt pháp luật để thực hiện hành vi vi phạm. Trên thực tế hiện nay, một nhân viên làm thủ tục hải quan thường làm cho nhiều DN, thậm chí cả chục DN, họ được các DN tin tưởng giao mật khẩu chữ kí số để thực hiện khai báo thủ tục hải quan cho DN mình.

Để ngăn chặn trường hợp này, Thông tư số 22/2019/TT-BTC của Bộ Tài chính đã bổ sung quy định yêu cầu các chủ hàng XNK sau khi ký kết hợp đồng đại lý hải quan sẽ thông báo cho cơ quan Hải quan việc ủy quyền cho đại lý khai và làm thủ tục hải quan đối với hàng hóa của mình. Việc thông báo sẽ được thực hiện qua hệ thống xử lý dữ liệu hải quan điện tử nên sẽ tạo thuận lợi cho cả cơ quan Hải quan và các doanh nghiệp đồng thời bảo vệ được các DN chủ hàng tránh bị lợi dụng thông tin

Việc sử dụng dịch vụ đại lý hải quan là chủ trương đúng và phù hợp với thông lệ quốc tế, cơ quan Hải quan khuyến khích DN thực hiện nghiệp vụ XNK hàng hóa thông qua đại lý hải quan. Tuy nhiên các DN nên chọn những đại lý uy tín, đồng thời quản lý chặt chẽ chữ ký số, không ký khống các chứng từ cho nhân viên XNK... tránh bị các đối tượng lợi dụng buôn lậu hoặc tiếp tay cho buôn lậu, gian lận thương mại.

Lê Thu