Đi tìm tính khoa học trong quyết sách chính trị
Con người luôn tìm hiểu về khoa học ở mọi lĩnh vực nói chung và tính khoa học của mỗi sự việc nói riêng. Do đó, khoa học đã phát triển đến mức không thể tách rời công nghệ để trở thành khoa học - công nghệ. Khoa học - công nghệ đang phát triển kỳ diệu với tốc độ “vũ bão”. Nhờ khoa học, con người lý giải được nhiều vấn đề về xã hội và tự nhiên. Trong mỗi việc làm cụ thể, phần lớn người có ý thức đều dựa vào các luận cứ khoa học. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, tính khoa học như “trò đùa” trong khá nhiều quyết sách chính trị của nhiều nước. Do vậy, chúng ta lại phải tiếp tục đi tìm tính khoa học mà đáng lý ra nó trở thành điều hiển nhiên.
Khoa học là một hệ thống kiến thức về những định luật, cấu trúc và cách vận hành của thế giới tự nhiên, được đúc kết qua từng giai đoạn lịch sử thông qua việc quan sát, mô tả, đo đạc, thực nghiệm, phát triển lý thuyết bằng các phương pháp khoa học. Khoa học có 3 nhánh chính là khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và khoa học hình thức với rất nhiều ngành cụ thể. Để đạt được kiến thức khoa học phải thông qua các phương pháp khoa học. Phương pháp khoa học là một bộ các kỹ thuật nhằm nghiên cứu các hiện tượng để thu được kiến thức mới, hoặc chỉnh sửa và gắn kết với các kiến thức đã có trước. Nghiên cứu khoa học yêu cầu phải thật khách quan nhằm giảm thiểu những diễn giải thiên vị. Trong quá trình phát triển của mình, con người luôn tìm kiếm khoa học (quy luật, sự thật) của sự vật, hiện tượng để hành xử đúng đắn, hiệu quả.
Mặc dù có thể nhận thức sai và hành động mù quáng, loài người luôn hướng tới sống và hành động theo khoa học. Về ăn uống, các gia đình đều lựa chọn thức ăn sạch, tươi, nhiều loại và đủ chất dinh dưỡng. Đối với sản xuất, người quản lý và người lao động tuân thủ theo quy trình, công thức để tạo ra sản phẩm đạt chất và chuẩn. Trong cuộc chiến, đối phương sử dụng chiến thuật tiêu diệt sinh lực địch. Việc điều trị bệnh, người y bắt mạch và đưa đúng liều thuốc. Để đưa con người lên hành tinh khác, nhà khoa học tính toán chính xác để phóng phi thuyền...
Riêng đối với việc quản lý công, người lãnh đạo địa phương (đất nước) phải tính toán và cân nhắc nhiều mối quan hệ lợi ích. Quản lý công là việc phức tạp và do đó phải tuân thủ nghiêm về nguyên tắc lãnh đạo khoa học, cầm quyền khoa học, nghệ thuật quản lý. Ở đây, các quyết sách phải đáp ứng quy trình chặt chẽ từ lựa chọn vấn đề, dự thảo, thảo luận để tìm phương án tối ưu, tổ chức thí điểm, tiến hành thực hiện và điều chỉnh.
Từ khi thực hiện công cuộc đổi mới, Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng, các cấp ủy đã theo phương châm “Nhìn rõ sự thật, nói rõ sự thật” xây dựng quyết sách chính trị ngày càng khoa học. Và nhờ vậy, các chính sách ngày càng đáp ứng nhu cầu của Nhân dân nên tính hiệu lực và hiệu quả được nâng cao. Nó trực tiếp góp phần làm cho: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”.
Tuy nhiên, không ít quyết sách cụ thể có dấu hiệu thiếu tính khoa học. Một minh chứng cụ thể là việc thành lập hay nâng cấp thị xã lên thành phố thuộc tỉnh, thành phố trong thành phố (TP Thủ Đức). Chắc chắn, cơ quan có thẩm quyền ra quyết định này đã nhận được các luận chứng “khoa học”. Và trước đây không lâu, truyền thông từng giới thiệu những phát biểu ca ngợi về sự “chuyển mình”, vị trí và vai trò của nó trong phát triển kinh tế - xã hội và đời sống dân cư. Đáng tiếc, nó tồn tại không dài. Giờ đây, nhiều tư liệu “khoa học” đang được trình lên cơ quan Đảng và Nhà nước xem xét kết liễu đơn vị ấy và cả cấp ấy.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhắc nhở cán bộ lãnh đạo: “Phải quyết định mọi vấn đề cho đúng... vì dân chính là những người chịu đựng các kết quả sự lãnh đạo của ta”. Và, 1 trong 5 bài học kinh nghiệm được Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam chỉ ra là: “...mọi chủ trương, chính sách phải xuất phát từ cuộc sống, nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của Nhân dân, lấy hạnh phúc, ấm no của Nhân dân làm mục tiêu phấn đấu”. Bên cạnh đó, quyết sách phải dựa vào các luận cứ khoa học và tuân theo một quy trình chặt chẽ. Trong một số trường hợp, quyết sách phải bàn thảo nhiều lần, lấy ý kiến từ các chuyên gia, các tầng lớp nhân dân, đối tượng bị tác động và tổ chức thí điểm.
Câu cửa miệng của mỗi người - từ người lao động bình thường đến nhà lãnh đạo quốc gia và quốc tế, chúng ta sống trong thời đại khoa học. Khoa học cung cấp cho con người công cụ để sống và hành xử đúng. Dựa vào cứ liệu khoa học, con người có thể chinh phục tự nhiên và tạo nên cuộc sống thịnh vượng. Nhưng trong thực tế, không ít quyết định sai lầm bởi những cứ liệu “khoa học”. Và những hậu quả nhãn tiền một lần nữa nhắc nhở chúng ta cảnh giác về sự “nhào nặn” khoa học. Do vậy, chúng ta phải tiếp tục đi tìm tính khoa học để có được quyết sách chính trị phù hợp với thực tế khách quan.
