Di sản của Tổng thống Mỹ Barack Obama

Tổng thống Mỹ Barack Obama nói lời chia tay tại thành phố quê nhà Chicago, ngày 10-1. Ảnh: AFP

Kinh tế

8 năm sau lễ nhậm chức của Tổng thống Barack Obama, nước Mỹ chứng kiến tỷ lệ thất nghiệp 4,6%, mức thấp nhất trong một thập kỷ, các thị trường chứng khoán đạt mức điểm cao kỷ lục, giá nhà hồi phục từ cuộc khủng hoảng lớn nhất trong lịch sử, tăng 23%. Ngoài ra, có khoảng 11 triệu việc làm đã được tạo ra dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Barack Obama và phần lớn sự phục hồi trong việc làm nằm trong ngành dịch vụ hay chăm sóc sức khỏe. Mỹ vẫn là đầu tàu trong các ngành mũi nhọn như công nghệ cao về thông tin, y dược, giải trí, dầu khí, tài chính, vũ khí, khoa học vũ trụ và công nghiệp năng lượng sạch…

Theo nhận định của Đại diện Thương mại Mỹ Michael Froman, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một thành tựu thương mại lớn nhất của chính quyền Tổng thống Barack Obama, mặc dù tương lai của thỏa thuận này đang trở nên không chắc chắn vì chính quyền Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đang muốn rút khỏi TPP. Ông M.Froman cho rằng, các thỏa thuận như TPP đã tạo ra viễn cảnh tích cực cho vai trò lãnh đạo của Mỹ trong nền kinh tế toàn cầu. Việc này có ý nghĩa quan trọng đối với Mỹ, bởi nếu thiếu sự lãnh đạo và dẫn dắt của Mỹ, thế giới dường như sẽ quay sang các mô hình thay thế khác và đặt Mỹ vào thế bất lợi.

Biến đổi khí hậu

Ông Barack Obama có thể coi là Tổng thống "khí hậu" đầu tiên của Mỹ. Mặc dù ít đề cập đến vấn đề khí hậu trong hai chiến dịch tranh cử của mình, nhưng vào giai đoạn cuối nhiệm kỳ, Tổng thống Barack Obama đã có những bước đi rất đáng kể liên quan đến môi trường và khí hậu. Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu đã được thông qua trong chưa đầy một năm nhờ sự thương thuyết của ông Barack Obama đối với Trung Quốc để đạt được sự đồng thuận.

Mặc dù những khó khăn trong tiến trình chống lại biến đổi khí hậu vẫn còn và Hiệp định vẫn chưa được hoàn thiện, nhưng so với những thất bại của Kyoto hay Copenhagen thì bước tiến này vẫn cho là kỳ vọng. Ở trong nước, Tổng thống Barack Obama đã thất bại khi cố gắng xây dựng một hệ thống hạn chế và trao đổi chất thải nhằm giảm thiểu khí thải cũng như đặt ra các quy định đối với các nhà máy đốt than đá.

Obamacare

Nổi bật nhất trong những cải tổ sâu rộng của Tổng thống Barack Obama trong 8 năm qua là Luật Chăm sóc sức khỏe (Obamacare), được coi là cuộc cải cách lớn nhất trong hệ thống chăm sóc sức khỏe của Mỹ kể từ năm 1965, đem lại cơ hội tiếp cận dịch vụ y tế cho người dân thuộc tầng lớp thu nhập thấp trong xã hội.

Mặc dù đã cung cấp bảo hiểm y tế cho hơn 30 triệu người Mỹ, đặc biệt là người nghèo, nhưng Obamacare gặp phải sự phản đối từ đảng Cộng hòa. Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump tuyên bố sẽ thay thế chương trình Obamacare ngay khi vào Nhà Trắng. Các chuyên gia y tế và giới quan sát cảnh báo, với việc hơn 30 triệu người Mỹ đang được bảo hiểm y tế giá rẻ nhờ Obamacare, việc hủy bỏ chương trình này sẽ dẫn tới việc các công ty bảo hiểm rút khỏi thị trường và tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bất ổn xã hội.

Chính sách đối ngoại

Trong hai nhiệm kỳ, Tổng thống Barack Obama đã hoàn thành cam kết với cử tri khi chính thức khép lại hai cuộc chiến "hao người tốn của" tại Iraq và Afghanistan, rút gần như toàn bộ binh sĩ Mỹ về nước.

Trên phương diện đối ngoại, Tổng thống Barack Obama đã theo đuổi khá thành công chính sách đối ngoại linh hoạt, mềm dẻo dựa trên nền tảng là "quyền lực mềm", chú trọng hơn giải pháp đa phương để tiếp tục duy trì vị thế siêu cường của Mỹ. Điều này thể hiện qua việc hàn gắn quan hệ với Cuba sau hơn 50 năm đối đầu. Ông trở thành Tổng thống Mỹ đương nhiệm đầu tiên đến thăm đảo quốc này, kể từ chuyến công du của Tổng thống Calvin Coolidge vào năm 1928. Đây cũng là lần đầu tiên trong vòng 25 năm qua, chính quyền Washington đã bỏ phiếu trắng đối với Nghị quyết lên án lệnh cấm vận của Mỹ đối với Cuba tại Đại hội đồng Liên hợp quốc.

Chính sách đối ngoại là một trong những dấu ấn nổi bật dưới thời Tổng thống Obama. Trong ảnh: Gia đình ông Obama cùng nhà lãnh đạo Cuba Rául Castro chứng kiến trận giao hữu bóng chày tại Havana (Cuba). Ảnh: Guardian

Không thể bỏ một thành tích đối ngoại khác là thỏa thuận hạt nhân lịch sử giữa các cường quốc thế giới và Iran, trong đó, Washington góp công không nhỏ. Thỏa thuận này được coi là chiến thắng lớn về chính sách đối với cả Tổng thống Barack Obama và người đồng cấp Iran Hassan Rouhani sau nhiều thập kỷ đối đầu, tạo môi trường tiếp xúc thuận lợi cho giới chức và doanh nghiệp hai nước.

Cũng dưới thời chính quyền Tổng thống Barack Obama, chính sách "xoay trục" sang châu Á-Thái Bình Dương được thúc đẩy mạnh mẽ với trọng tâm là củng cố các mối quan hệ với các đồng minh truyền thống như Hàn Quốc, Nhật Bản và cả những "người chơi mới" đang nổi lên đầy ấn tượng tại Đông Nam Á nhằm mở rộng ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong các vấn đề quốc tế.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều điều mà Tổng thống Barack Obama chưa làm được trong 8 năm cầm quyền. Sự mâu thuẫn mang tính "thâm căn cố đế" giữa hai chính đảng Dân chủ và Cộng hòa vốn thống trị nền chính trị Mỹ đã cản trở nhiều chương trình nghị sự. Kết quả của tình trạng đối đầu này là nhiều dự luật bị ách tắc tại Quốc hội, hoặc được thông qua với tỷ lệ sát sao, thậm chí buộc ông Barack Obama phải dùng tới quyền phủ quyết của Tổng thống. Chính sách kiểm soát súng đạn hay các dự thảo ngân sách bị trì hoãn dẫn tới tình trạng Chính phủ tạm ngừng một phần hoạt động không dưới một lần trong hai nhiệm kỳ vừa qua của Tổng thống Barack Obama là một ví dụ điển hình. Trong khi đó, tình trạng phân biệt sắc tộc có chiều hướng gia tăng, đặc biệt trong các cơ quan bảo vệ pháp luật, gây bức xúc trong dư luận, nhất là cộng đồng da màu và thiểu số.

Có thể nói rằng Tổng thống Barack Obama đã để lại những dấu ấn khá đậm nét sau 8 năm trên cương vị Tổng thống da màu đầu tiên của nước Mỹ, đặc biệt là những thành tựu đối ngoại trong những năm cuối của nhiệm kỳ hai. Tuy nhiên, thế giới luôn biến động và nước Mỹ đang đứng trước những thách thức mới. Còn một số việc mà Tổng thống Barack Obama chưa làm được và đó sẽ là những thử thách khốc liệt đối với người kế nhiệm ông với tư cách chủ nhân thứ 45 của Nhà Trắng.

Thu Uyên