Đằng sau một quyết định lớn - Khai mở tư duy lãnh đạo trong vùng xám
Đằng sau một quyết định lớn không chỉ cung cấp công cụ tư duy giúp nhà quản lý hành động quyết đoán, mà còn truyền cảm hứng gìn giữ phẩm chất nhân văn.
Trong vai trò lãnh đạo, chắc hẳn bạn đã nhiều lần đối diện những tình huống không có đúng - sai tuyệt đối. Dữ liệu phân tích đầy đủ, ý kiến đóng góp sôi nổi, nhưng rồi chính bạn vẫn phải đặt bút ký, gánh trên vai toàn bộ trách nhiệm.
Khi ấy, bạn bước vào thứ gọi là vùng xám - nơi quy trình, luật lệ hay tiêu chuẩn đạo đức thông thường dường như bất lực trước thực tế phức tạp. Ở đó, một quyết định sai lầm có thể đánh đổi bằng niềm tin, uy tín, thậm chí cả sinh mệnh doanh nghiệp. Và chính vùng xám là nơi nhiều nhà lãnh đạo từng trượt ngã cay đắng, mất đi tất cả vì không đủ bản lĩnh để tỉnh táo và kiên định.
Nhưng bạn không hề đơn độc. Giáo sư Joseph Badaracco nhấn mạnh, để hành động đúng đắn trong vùng xám, lãnh đạo cần tự chất vấn bản thân qua 5 câu hỏi kinh điển. Những câu hỏi này đã được nhiều thế hệ nhà lãnh đạo kiểm chứng, ở các nền văn hóa khác nhau và trong nhiều thế kỷ, như một “bản đồ tư duy” giúp soi rọi con đường đi qua những tình huống rối ren nhất. Điều đó đã được ông chia sẻ trong cuốn sách Đằng sau một quyết định lớn của mình.
Sách Đằng sau một quyết định lớn.
Câu hỏi thứ nhất: Hệ quả thuần của vấn đề là gì?
Không chỉ nhìn vào kết quả tức thời, bạn cần đào sâu để hiểu được kết quả cuối cùng mà quyết định này sẽ mang lại. Ví dụ, khi công ty gặp khó khăn, việc cắt giảm nhân sự có thể giúp giảm chi phí trước mắt. Tuy nhiên, quyết định này cũng đồng nghĩa với việc công ty mất đi những người có kinh nghiệm và làm suy giảm tinh thần gắn kết trong đội ngũ.
Câu hỏi thứ hai: Trách nhiệm cơ bản của tôi là gì?
Mỗi người lãnh đạo đều gắn liền với những trách nhiệm cốt lõi: bảo vệ lợi ích tập thể, duy trì sự công bằng, và nuôi dưỡng niềm tin nơi đội ngũ. Một quyết định hợp lý không thể đi ngược lại trách nhiệm nền tảng đó, dù trong ngắn hạn có thể mang lại lợi ích tức thời.
Câu hỏi thứ ba: Kế hoạch hành động nào thực sự phù hợp với tình hình?
Một ý tưởng hấp dẫn chưa chắc đã khả thi. Là lãnh đạo, bạn cần đảm bảo kế hoạch hành động đủ cụ thể, phù hợp với thực tiễn về nguồn lực, thời gian, và bối cảnh thị trường. Quyết định chỉ đẹp trên giấy, nhưng không thể triển khai, sẽ gây thiệt hại lớn hơn về lâu dài cho doanh nghiệp.
Câu hỏi thứ tư: Chúng ta là ai?
Đây là một lời nhắc về bản sắc của tổ chức: giá trị cốt lõi, văn hóa làm việc, và mục tiêu dài hạn. Khi đứng trước lựa chọn khó, bạn cần cân nhắc xem quyết định này có đang phá vỡ những nguyên tắc nền tảng mà tập thể đã cùng nhau vun đắp hay không. Một quyết định đi ngược lại giá trị chung có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến văn hóa và uy tín của doanh nghiệp.
Một quyết định đi ngược lại giá trị chung có thể làm tổn hại nghiêm trọng đến văn hóa và uy tín của doanh nghiệp. Nguồn: Pexels
Câu hỏi thứ năm: Liệu có thể sống chung với quyết định này không?
Cuối cùng, hãy tự hỏi chính mình: nếu quyết định được thực hiện, bạn có đủ thoải mái để chịu trách nhiệm và đồng hành cùng nó về mặt đạo đức lẫn tinh thần? Nếu từ đầu đã cảm thấy băn khoăn, bất an, thì rất có thể cần dừng lại để xem xét lại lựa chọn của mình.
Bên cạnh năm câu hỏi cốt lõi để người đọc sáng suốt hơn trong việc ra quyết định, Badaracco còn nhấn mạnh rằng khả năng lãnh đạo trong vùng xám không chỉ dựa vào kỹ năng phân tích, mà còn cần một góc nhìn nhân văn sâu sắc. Chính các giá trị nhân văn sẽ giúp bạn định hướng suy nghĩ, cảm xúc và hành động một cách nhất quán, từ đó củng cố uy tín và niềm tin của đội ngũ.
Đằng sau một quyết định lớn không chỉ cung cấp công cụ tư duy giúp nhà quản lý hành động quyết đoán, mà còn truyền cảm hứng gìn giữ phẩm chất nhân văn, thứ sẽ đồng hành với bạn suốt sự nghiệp lãnh đạo và phát triển bản thân.
