Đại biểu Trương Trọng Nghĩa: Mong một ngày nào đó, Việt Nam không còn hình phạt tử hình

Sáng 27-5, Quốc hội (QH) đã thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Đại biểu (ĐB) QH Trương Trọng Nghĩa (TP.HCM) bày tỏ quan điểm của mình về hình phạt chung thân không giảm án.

Quyết thế nào là quyền Quốc hội, nhưng…

Khẳng định án tử hình vẫn có tác dụng răn đe, phòng ngừa tội phạm, ĐB Trương Trọng Nghĩa nêu có những quốc gia cả năm không có tội phạm hình sự trong suốt hàng thập niên, như nước Cộng hòa San Marino, luôn được tổ chức cảnh sát hình sự quốc tế đánh giá là nơi không hề có tội phạm hình sự - một vấn nạn bao trùm khắp hành tinh.

ĐB Trương Trọng Nghĩa nói nhiều quốc gia trên thế giới đã bỏ hình phạt tử hình và ông “cũng mơ ước nước ta ngày nào đó cũng được như vậy”.

Trong công tác lập pháp, lập quy, theo ĐB Nghĩa, ngoài các tiêu chí như khoa học, hiệu quả, tích cực, còn có tiêu chí là tính hợp lý với tính thực tiễn cụ thể và trình độ phát triển của đất nước.

ĐB Trương Trọng Nghĩa mong ước đến một ngày nào đó Việt Nam không còn án tử hình. Ảnh: QH

“Chúng ta đang hội nhập quốc tế nên vừa sống theo pháp luật quốc tế, vừa sống theo pháp luật quốc gia. Vấn đề là phải tìm ra sự hợp lý của công tác lập pháp, lập quy trong hội nhập. Ví dụ, khi nội luật hóa các công ước quốc tế về quyền con người và quyền công dân, chúng ta đã không nội luật hóa một số quyền giống như một số quốc gia vì nó không phù hợp với thực tiễn nước ta” - ông Nghĩa nói.

Nêu vấn đề về hình phạt tù chung thân không giảm án, ông Nghĩa nói hình phạt này “không cần thiết” vì tù chung thân đã có hàm nghĩa là suốt đời nếu phạm nhân không cải tạo tốt hoặc lập công lớn.

Theo ĐB Nghĩa, tù chung thân có tác dụng giáo dục bao hàm cả khả năng giảm án, được hoàn lương, được gặp lại người thân, được làm lại cuộc đời nếu như phạm nhân cải tạo tốt hoặc lập công lớn. Chung thân không giảm án xóa đi hoặc hy hữu hóa hy vọng giảm án. Đối với văn hóa Việt Nam, tạo ra hy vọng hoàn lương là một chính sách, một yêu cầu, một quan điểm nhân văn, điển hình là thành tựu “đánh kẻ chạy đi không ai đánh kẻ chạy lại”.

“Quyết thế nào là quyền của Quốc hội và lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Sửa đúng thì phát huy, làm sai thì sửa, nhưng riêng pháp luật nói chung và pháp luật hình sự nói riêng thì tính tiên lượng là một trong những yêu cầu của Nhà nước pháp quyền. Sửa gì và sửa sao thì sửa nhưng đừng “sửa đi sửa lại”, sẽ làm giảm niềm tin của người dân và doanh nghiệp vào hệ thống luật pháp” - ĐB Nghĩa nói.

Không đồng ý bỏ tử hình tội phạm tham ô

Góp ý, ĐB Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương) nói tử hình không chỉ là mức chế tài cao nhất trong hệ thống hình phạt mà còn là biểu tượng của công lý, sự phẫn nộ xã hội trước các hành vi đặc biệt nghiêm trọng.

Tuy nhiên, bà cũng ghi nhận rằng việc giảm dần áp dụng án tử hình là phù hợp với xu hướng quốc tế và khẳng định chính sách hình sự tiến bộ, nhân đạo của Việt Nam. Quan trọng là, việc bãi bỏ hình phạt này ở một số tội danh không có nghĩa là khoan dung với tội phạm mà là điều chỉnh phù hợp với thực tiễn và yêu cầu cải cách pháp luật hiện nay.

ĐB Nguyễn Thị Việt Nga đồng ý bỏ tử hình cho tội vận chuyển trái phép chất ma túy trong khi nhiều ĐB khác lại không đồng ý. Ảnh: QH

Bà Nga đề nghị giữ nguyên hình phạt tử hình đối với tội sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh vì “đây là loại tội phạm cực kỳ nguy hiểm, không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn đe dọa trực tiếp sức khỏe, tính mạng người dân”.

“Việc giữ án tử hình với tội danh này thể hiện thái độ nghiêm khắc của pháp luật và là thông điệp mạnh mẽ để răn đe, ngăn chặn những kẻ trục lợi bất chính trên sinh mạng con người” - ĐB Nga nói và cho rằng chỉ nên xem xét giảm mức hình phạt này khi hệ thống kiểm soát thị trường cùng cơ chế xử lý vi phạm thực sự phát huy hiệu quả.

Đồng thuận với đề xuất bỏ hình phạt tử hình với tội danh vận chuyển trái phép chất ma túy, ĐB Nga lập luận, trong nhóm các tội phạm về ma túy, hành vi vận chuyển thường do những người yếu thế, thiếu hiểu biết hoặc bị dụ dỗ thực hiện, khác biệt so với những kẻ chủ mưu sản xuất, buôn bán – thường là tội phạm có tổ chức, lợi nhuận lớn.

Do đó, việc chỉ giữ hình phạt tử hình cho tội sản xuất và buôn bán và giảm hình phạt cho tội vận chuyển là phù hợp với nguyên tắc phân hóa trách nhiệm hình sự, mở ra cơ hội cải tạo cho người phạm tội.

Tranh luận sau đó về nội dung này, ĐB Nguyễn Thị Thu Nguyệt (Đắk Lắk) cho rằng những đối tượng vận chuyển trái phép chất ma túy không chỉ dừng lại là những người có hoàn cảnh khó khăn mà còn liên quan đến lợi nhuận. “Các đối tượng tham gia liên địa bàn, liên quốc gia” – bà Nguyệt nói và đề nghị các giải pháp đưa ra phải thực sự đồng bộ, tập trung vào nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho người dân.

Còn với những vùng đồng bào dân tộc thiểu số, những vùng khó khăn thì một mặt cần tập trung vào hỗ trợ người dân phát triển kinh tế, mặt khác phải có chế tài nghiêm khắc để răn đe, không để những đối tượng này có hành vi vi phạm. “Với ma túy, nếu chúng ta không cương quyết cắt nguồn cung thì rất khó để giảm cầu” – bà Nguyệt nhấn mạnh.

Cũng tại hội trường, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) và một số ĐB khác không đồng ý bỏ án tử hình với tội vận chuyển trái phép chất ma túy và tội tham ô tài sản.

Theo ông Hòa, từ trước đến nay chưa tử hình ai phạm tội tham ô tài sản, tuy nhiên vừa rồi vụ án liên quan đến Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn (SCB), khi VKSND đề nghị mức án tử hình bà Trương Mỹ Lan thì vài hôm sau gia đình đã nộp tiền khắc phục, "chuộc tội" tử hình.

Nhấn mạnh án tử hình nhằm mục đích phòng ngừa, răn đe, cảnh tỉnh là hết sức cần thiết, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu giữ tử hình với tội tham ô tài sản. Theo đại biểu, mặc dù giữ án tử hình nhưng nếu sau đó người phạm tội khắc phục hậu quả tốt thì cơ quan chức năng sẽ xem xét giảm án.

Lấy ví dụ vụ án liên quan đến bà Trương Mỹ Lan làm thất thoát ngân sách cả triệu tỉ đồng, ông Hòa cho rằng con số này là rất lớn, không hình dung được. "Nếu khắc phục được nửa số tiền này là chúng ta đã xây dựng được 50% tuyến đường sắt cao tốc Bắc Nam" - ông Hòa nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN