Có một ốc đảo giữa đầm

Giữa bốn bề sóng nước

Gửi xe ở bến đò, chúng tôi xuống một chiếc thuyền nhỏ, chỉ mất chừng 10 phút là cập bến xóm Cồn. Giá vé qua đò 5 ngàn đồng mỗi người, nhưng trên chuyến đi ngắn ngủi ấy, cả một không gian sông nước mở ra, khiến ai cũng có cảm giác như đang lạc về “miền Tây thu nhỏ”.

Chị Võ Thị Mỹ Hằng, người phụ trách bến đò cũng là cư dân bản địa, vui vẻ chia sẻ: “Để đến được Cồn Chim chỉ có một con đường duy nhất là đi đò. Trước kia, xóm chỉ lác đác vài hộ, giờ thì đông vui hơn nhiều, người dân sống chủ yếu nhờ nuôi cá, tôm và đánh bắt thủy sản”.

Nhìn từ trên cao, xóm Cồn Chim như một ốc đảo lọt thỏm giữa đầm Thị Nại Ảnh: Trương Định

Theo chị Hằng, từ khi bài hát “đám giỗ bên Cồn” trở thành trào lưu trên mạng xã hội, lượng khách tìm đến Cồn Chim cũng tăng lên rõ rệt. Được biết trào lưu “ăn đám giỗ bên cồn” bắt nguồn từ những clip do các TikToker lan truyền. Đó là những bữa giỗ diễn ra tại khu vực cồn, một vùng đất nổi giữa sông nước, được bồi tụ phù sa nên đất đai màu mỡ, cây cối xanh tốt. Ở nhiều tỉnh miền Tây, người dân sinh sống trên các cồn (cù lao) gắn bó với lao động, trồng trọt, sinh hoạt hằng ngày cùng sông nước.

Xóm Cồn ở miền Trung này hôm nay không có “giỗ”! Chúng tôi đến Cồn Chim như để tận mắt một vùng sông nước miền Tây ở tỉnh Bình Định cũ, nay là tỉnh Gia Lai.

Xóm Cồn Chim hiện có gần 200 hộ dân với hơn 1.000 nhân khẩu. Ngoài vẻ đẹp thiên nhiên, nơi đây còn in đậm dấu ấn lịch sử. Trong kháng chiến, vùng đất từng là căn cứ cách mạng, phải chịu nhiều mất mát. Người dân kể rằng, Mậu Thân năm 1968, hàng chục bộ đội và cán bộ cách mạng bị thảm sát tập thể tại hầm trú ẩn. Ngày nay, di tích ấy đã được chính quyền xây dựng thành mộ tập thể, trở thành nơi tưởng niệm.

Người dân xóm Cồn Chim trò chuyện cùng phóng viên Ảnh: Trương Định

Theo ông Trần Văn Bảy 65 tuổi, một thổ cư lâu năm nơi đây nhớ lại, xưa kia nơi đây là một vùng đất nổi, chủ yếu là dân vạn chài sống trên sông nước nay đây mai đó, nương nhờ theo con nước để mưu sinh. Về sau vùng cồn nổi này đã dần hình thành khu dân cư với tên gọi Cồn Chim. Ông Bảy cho biết, cuộc sống của người dân nơi đây còn nhiều vất vả. Mùa mưa bão, thủy triều dâng, từ đất liền nhìn sang chỉ thấy biển nước mênh mông, chẳng thấy đâu là Cồn Chim nữa.

Cũng theo ông Bảy, khó khăn lớn nhất của người dân Cồn Chim là chuyện học hành. Học sinh chỉ học hết cấp 1 ở Cồn, sau đó phải vượt đò vào đất liền. “Người dân ở đây luôn lo lắng mỗi khi con em qua sông. Trời yên biển lặng thì không sao, nhưng chỉ cần mưa gió bất thường, những chuyến đò ngang trở thành nỗi lo thường trực”, ông Bảy tâm sự.

Nhờ rừng ngập mặn chở che

Ngôi mộ tập thể của các chiến sĩ cách mạng hy sinh ở xóm Cồn Chim. Ảnh: Trương Định

Bao quanh xóm Cồn là những cánh rừng ngập mặn xanh ngút ngàn. Người dân Cồn Chim từ bao đời nay sống cộng sinh với rừng. Rừng che chắn bão tố, rừng nuôi dưỡng thủy sản, rừng cũng tạo nên cảnh quan độc đáo để phát triển du lịch.

Ông Trần Đức Duy 45 tuổi, từng nhiều năm công tác trong ngành thủy sản, nay trở thành “hướng dẫn viên” tự do cho các đoàn khách về Cồn Chim, chia sẻ: “Để hình thành một cánh rừng phải mất rất nhiều năm. Trước đây, chỉ cần đang ngủ mà nghe tiếng chặt cây, tôi lập tức tỉnh dậy. Tôi quen thuộc nơi này đến mức chỉ nghe tiếng chặt cây phát ra từ hướng nào là biết ngay vị trí. Mỗi lần chứng kiến cây rừng bị đốn hạ, tôi không khỏi xót xa”.

Theo ông Duy, ý thức của cộng đồng đã thay đổi rõ rệt trong chục năm gần đây. Người dân coi rừng như tài sản chung, bảo vệ nghiêm ngặt. Bản thân ông cũng thường xuyên dẫn khách tham quan, kể cho họ nghe về vai trò của rừng ngập mặn. “Cái quý nhất của Cồn Chim là còn giữ được vẻ hoang sơ, mộc mạc. Người dân cũng mong muốn có thêm các chương trình trồng mới, tái tạo rừng để bảo vệ lâu dài”, ông nói.

Cuộc sống nơi đây diễn ra chậm rãi và bình dị. Sáng tinh mơ, hình ảnh ngư dân kéo lưới trên mặt nước tĩnh lặng; chiều về, hoàng hôn phủ sắc cam rực rỡ lên rừng cây và mái nhà nhỏ bé của xóm. “Mới đây, có gần 300 con sếu mỏ vàng xuất hiện ở vùng rừng đầm Thị Nại. Nhiều loài chim khác cũng tìm về trú ngụ, đó là tín hiệu tốt cho hệ sinh thái”, ông Duy hào hứng kể.

Dẫu vậy, mối lo vẫn còn đó. Một số người vẫn lén lút dùng xung điện, lưới lồng để khai thác thủy sản, gây tổn hại đến nguồn lợi. Ông Duy đầy trăn trở bảo rằng, nếu tình trạng này không được xử lý triệt để, nguồn lợi từ đầm Thị Nại sẽ cạn kiệt dần.

Theo ông Tôn Kỳ Hải, Phó Chủ tịch UBND xã Tuy Phước Đông (tỉnh Gia Lai), Cồn Chim có tiềm năng lớn về du lịch sinh thái. Trong thời gian qua, lượng khách tìm về trải nghiệm khá đông. Chính quyền địa phương định hướng phát triển nông nghiệp gắn với du lịch sinh thái, trong đó sẽ đầu tư nâng cấp hạ tầng đường thủy, bến bãi để thuận tiện cho người dân và du khách.

“Ngành nông nghiệp thời gian qua phối hợp với các đơn vị trồng thêm rừng ngập mặn như dừa nước để tạo cảnh quan. Chúng tôi xác định phát triển du lịch nhưng không phá vỡ hệ sinh thái”, ông Hải nhấn mạnh.

Với vấn đề đi lại, theo lãnh đạo xã, địa phương đã hỗ trợ đóng mới hai chiếc thuyền đảm bảo an toàn để phục vụ học sinh, người dân. Về tình trạng khai thác thủy sản bằng xung điện, chính quyền đã phối hợp cùng các xã lân cận tổ chức tuần tra, xử lý nghiêm tiến tới chấm dứt vấn nạn này.

TRƯƠNG ĐỊNH