Chuyện xúc động của thanh niên Hà Nội trước ngày giải phóng 10/10/1954
Tại trưng bày chuyên đề 'Vang mãi khúc khải hoàn', nhiều câu chuyện xúc động trước ngày bộ đội ta tiếp quản Thủ đô được các nhân chứng lịch sử kể lại. Trong đó có chuyện các thanh niên Thủ đô liều mình bơi ra giữa hồ Hoàn Kiếm vào năm 1948 để cắm cờ đỏ sao vàng, sau đó bị quân Pháp bắt và hy sinh trong tù.
Ngày 2/10, ban quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò tổ chức khai mạc trưng bày chuyên đề Vang mãi khúc khải hoàn. Đây là hoạt động tổ chức nhân kỷ niệm 71 năm Ngày giải phóng Thủ đô (10/10/1954-10/10/2025).
Trưng bày gồm hàng loạt hình ảnh, tư liệu gợi nhắc về thời điểm tháng 12/1946, quân và dân Hà Nội dũng cảm chiến đấu mở đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Hình ảnh những chiến sĩ cảm tử của Trung đoàn Thủ đô sẵn sàng ôm bom ba càng lao vào xe tăng địch được tái hiện.
Hoạt cảnh gợi nhắc năm tháng chiến đấu.
Tại sự kiện, nhiều câu chuyện xúc động trước ngày bộ đội ta tiếp quản Thủ đô được các nhân chứng lịch sử kể lại. Mỗi câu chuyện là bài học quý giá về sự hy sinh anh dũng của thế hệ cha ông.
Chuyện các thanh niên Thủ đô liều mình bơi ra giữa hồ Hoàn Kiếm vào năm 1948 để cắm cờ đỏ sao vàng được người thân trong gia đình kể với du khách tham quan. Đêm 18/5/1948, ba học sinh kháng chiến trường Chu Văn An là Nguyễn Sỹ Vân, Nguyễn Trọng Quang và Nguyễn Văn Khâm thực hiện kế hoạch cắm cờ ở hồ Hoàn Kiếm để lá cờ tung bay đúng ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5).
Chân dung các thanh niên dũng cảm.
Những hiện vật quý về ngày giải phóng.
Ông Nguyễn Đình Tân - em trai ông Nguyễn Sỹ Vân - nhớ lại thời điểm năm 1948, anh trai hoạt động cách mạng trong nội thành, được giao nhiệm vụ chuyển tài liệu về phục vụ cách mạng. Ngày 18/5/1948, ông Vân xin phép bố mẹ đi xem phim cùng bạn là anh Nguyễn Đức Khâm, Nguyễn Trọng Quang. Tối đó, họ bơi ra hồ Hoàn Kiếm thực hiện kế hoạch cắm cờ. Sáng hôm sau, ông Vân trở về, quần áo ướt sũng nhưng vẫn giấu gia đình, nói là đi xem phim bị dính mưa.
"Ngày 19/5, đúng sinh nhật Bác, anh báo cho gia đình trên hồ Hoàn Kiếm có treo cờ đỏ sao vàng. Dân tình ngoài phố cũng nhìn thấy, kéo đến xem. Cảnh binh Pháp ra dẹp, xua mọi người về. Hết buổi sáng, lá cờ bị hạ xuống. Ông Vân về nhà sinh hoạt bình thường. Đến chiều 25/5, sau ngày cắm cờ khoảng 10 ngày, mật thám Pháp đến nhà. Ba thanh niên lần lượt bị bắt giam", ông Tân kể. Sau đó, ông Nguyễn Sỹ Vân trải qua nhiều lần tù đày khác nhau rồi hy sinh ở Quảng Ninh.
Ông Nguyễn Đình Tân (trái) xúc động khi nghe thuyết minh về hiện vật lịch sử.
Đêm 31/8/1945, ba thiếu niên khác lại bơi ra hồ để cắm cờ đón Quốc khánh. Họ là đội viên Đội quân báo thiếu niên Bát Sắt, gồm Phạm Văn Thẩm (Phạm Thắng) cùng hai đồng chí khác tên Quảng và Thụ.
Ông Đỗ Quang Trung - người từng tham gia Đội quân báo Thiếu niên Bát Sắt - kể về chiến công của đồng đội và nhớ lại khoảnh khắc Thủ đô được giải phóng. "Tôi từng bị giam ở Nhà tù Hỏa Lò đến năm 1949 mới được trả tự do. Ngày giải phóng Thủ đô, cả Hà Nội rợp cờ hoa, không khí vô cùng hân hoan", ông Trung nhớ lại.
Trước ngày đoàn quân chiến thắng trở về, công tác kiểm kê, tiếp quản các vị trí: quân sự, công sở, công trình công cộng, xí nghiệp, bệnh viện, trường học… được thực hiện an toàn, nhanh gọn.
Ngày 10/10/1954, nhà nhà treo cờ, băng rôn, đèn lồng, cổng chào được dựng ở các cửa ô, tuyến phố. Đoàn quân hân hoan tiến vào Thủ đô giữa những cái ôm, nụ cười và cả nước mắt.
