'Chí Phèo' – thêm bảng dựng trẻ đối thoại với nhà văn Nam Cao

Sinh viên đạo diễn Phạm Thái Sơn (giữa) và các diễn viên tham gia vở "Chí Phèo" nhận được sự cổ vũ của thầy cô, bạn bè trong đêm báo cáo

Tối 14-12, vở kịch Chí Phèo – vở báo cáo tốt nghiệp của sinh viên đạo diễn Phạm Thái Sơn (lớp Đại học Đạo diễn Sân khấu Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh TP HCM) - đã nhận được sự cổ vũ của khán giả, đồng nghiệp và giới chuyên môn.

Đến xem có NSƯT Ca Lê Hồng, NSƯT ThS – Nguyễn Công Ninh, PGS TS Trần Yến Chi, đạo diễn Nguyễn Thanh Thương, Tác giả Phượng Vỹ…

Không chỉ là một bài thi kết thúc chặng đường học tập sau 4 năm, vở còn là một nỗ lực đối thoại nghiêm túc của người trẻ với một kiệt tác văn học đã trở thành kinh điển của văn học Việt Nam thế kỷ XX.

Diễn viên La Trần Đức Thiện (vai Chí Phèo) nhận được sự thương yêu của thầy cô, khán giả

Bước khởi đầu từ kịch bản văn học

Chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nam Cao, Chí Phèo của tác giả Sỹ Hanh vốn là tác phẩm đã được dàn dựng nhiều lần trên sân khấu. Tuy nhiên, thử thách lớn nhất với một sinh viên đạo diễn không nằm ở việc "kể lại" câu chuyện quen thuộc, mà là tìm ra một góc nhìn mới, đủ thuyết phục và có tiếng nói riêng trước một văn bản đã quá nổi tiếng.

Từ văn học hiện thực đến ngôn ngữ sân khấu của thế hệ trẻ là điều mà đạo diễn Phạm Thái Sơn muốn hướng tới.

Anh chọn sự khởi đầu của sự nghiệp non trẻ bằng một kịch bản văn học, nên người xem dễ dàng nhận ra sự tôn trọng nguyên tác Nam Cao, đó là anh đi sâu vào khai thác số phận của Chí Phèo.

Giúp người xem hiểu rõ hơn bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người, mối quan hệ định mệnh với Bá Kiến và khoảnh khắc nhân tính thức tỉnh khi gặp Thị Nở của Chí Phèo.

Những lớp kịch đó vẫn được giữ làm trục cốt lõi và anh đã đào sâu hơn, khai thác chi tiết hơn để khán giả cảm nhận rõ nguyên văn đẩy Chí Phèo trong tác phẩm của Nam Cao thốt lên câu nói: "Tao muốn làm người lương thiện! Ai cho tao lương thiện?".

Đây là lời than vãn, uất ức khi khát vọng trở lại làm người lương thiện bị xã hội tàn bạo vùi dập không cho phép, thể hiện sự bế tắc và bi kịch của nhân vật.

Một cảnh trong vở kịch "Chí Phèo" của đạo diễn Phạm Thái Sơn

Nỗ lực của ê kíp trẻ

Điều đáng chú ý là cách người trẻ tiếp cận tác phẩm không dừng lại ở việc tái hiện hiện thực xã hội phong kiến, mà hướng đến câu hỏi mang tính thời đại: Một con người bị tước đoạt nhân phẩm thì có còn cơ hội trở lại làm người hay không?

Chí Phèo trên sân khấu không chỉ là nạn nhân của xã hội cũ, mà còn là biểu tượng cho những thân phận bị loại trừ, bị gạt ra ngoài lề ở mọi thời đại.

Chính vì thế, vở diễn không nhấn mạnh sự bi lụy, mà đặt trọng tâm vào khát vọng sống, khát vọng được thừa nhận – điều khiến Chí Phèo trở nên gần gũi với tâm thế con người hôm nay.

Sự đối đầu khốc liệt của Chí Phèo và Bá Kiến trong vở kịch được các diễn viên trẻ thể hiện xuất sắc

Khi đạo diễn trẻ đặt câu hỏi cho số phận nhân vật Chia sẻ về quá trình dàn dựng, sinh viên đạo diễn Phạm Thái Sơn cho biết: "Em không muốn dựng Chí Phèo chỉ để kể lại một bi kịch quen thuộc. Điều em quan tâm là: khi Chí Phèo khao khát làm người, xã hội đã cho anh ấy cơ hội nào? Và nếu đặt Chí Phèo trong bối cảnh hôm nay, liệu chúng ta có khác hơn những người đã từng cự tuyệt anh ấy hay không?"

Câu hỏi ấy cho thấy cách tiếp cận mang dấu ấn người trẻ: đọc Nam Cao bằng tâm thế phản biện, không chỉ thương xót nhân vật mà còn soi chiếu lại trách nhiệm của cộng đồng, của xã hội trước những phận người bị bỏ rơi.

Bá Kiến (Quang Thành) và Lý Cường (Trần Đại Chính) - hai vai diễn hay trong vở "Chí Phèo"

Một bài tốt nghiệp mang tinh thần lao động tập thể

Vở diễn được thực hiện dưới sự hướng dẫn chuyên môn của NSND Trần Ngọc Giàu, cùng sự đồng hành của đội ngũ giảng viên và nghệ sĩ giàu kinh nghiệm.

Dàn diễn viên trẻ gồm: La Trần Đức Thiện (Chí Phèo), Thị Nỡ (Phan Quỳnh Như), Lý Cường (Trần Đại Chính), bà cô của Thị Nở (Mai Cát), Lý Cựu (Phúc Khánh), Đội Tảo (Quốc Trường), Bá Kiến (Quang Thành), Lão Tự (Lê Ngọc Phú), Mụ Ba (Thanh Trâm), Mụ chủ quán (Thanh Lam), Trương Tuấn (Nhân OKM)... đã góp phần tạo nên một không gian làng Vũ Đại vừa quen thuộc, vừa mang hơi thở đương đại.

Điều đáng ghi nhận là tinh thần làm việc nghiêm túc của ê-kíp sinh viên, từ đạo diễn, diễn viên đến bộ phận mỹ thuật, cho thấy sân khấu học đường không chỉ là nơi học nghề, mà còn là nơi thử nghiệm tư duy sáng tạo.

La Trần Đức Thiện thể hiện rất nội tâm vai Chí Phèo, anh đã có một bước lột xác hoàn toàn so với những vai diễn trước đó của kịch lịch sử.

Nỗ lực này đáng ghi nhận và cho thấy La Trần Đức Thiện luôn tìm tòi sáng tạo, hướng đến những thăng hoa cảm xúc chân thật để ghi dấu ấn cho sự nghiệp diễn xuất của mình.

Diễn viên La Trần Đức Thiện lột xác trong vai Chí Phéo

Chí Phèo – một tác phẩm nhân văn chưa bao giờ cũ

Ở góc độ báo cáo tốt nghiệp, Chí Phèo của Phạm Thái Sơn hoàn thành tốt yêu cầu học thuật và thực hành.

Nhưng vượt lên trên khuôn khổ một bài thi, vở diễn cho thấy Nam Cao vẫn đang sống cùng người trẻ, không phải như một "tượng đài bất khả xâm phạm", mà như một người đối thoại, gợi mở những câu hỏi nhức nhối về con người và nhân tính.

Bài và ảnh: Thanh Hiệp