Cảnh báo lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số

Thiếu tướng, Tiến sĩ Lê Minh Mạnh, Chi hội trưởng Chi hội Phía Nam - Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia cho biết tại Hội thảo “Báo chí với công tác nhận diện và phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số”, diễn ra ngày 18/12/2025, tại TP. Hồ Chí Minh, chuyển đổi số trong lĩnh vực ngân hàng là xu thế tất yếu và mang lại nhiều giá trị cho nền kinh tế, song cũng đang đối mặt với nhiều thách thức mới khi tội phạm lừa đảo qua ứng dụng ngân số ngày càng tinh vi.

Thiếu tướng, Tiến sĩ Lê Minh Mạnh, Chi hội trưởng Chi hội Phía Nam - Hiệp hội An ninh mạng Quốc gia

“Tội phạm công nghệ cao không tấn công trực diện vào hệ thống lõi của ngân hàng, mà chủ yếu khai thác yếu tố con người - từ sự thiếu cảnh giác của khách hàng đến các lỗ hổng trong nhận thức an toàn thông tin. Lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số hiện nay không còn là hiện tượng cá biệt, mà đã trở thành một thách thức an ninh phi truyền thống, tác động trực tiếp đến an ninh tài chính, trật tự xã hội và niềm tin của người dân” - Thiếu tướng, TS. Mạnh nhận định.

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, ứng dụng ngân hàng số đã trở thành kênh giao dịch chủ đạo của người dân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, song hành với sự tiện lợi là nguy cơ gia tăng các hình thức lừa đảo, gian lận công nghệ cao với thủ đoạn tinh vi, gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản và làm xói mòn niềm tin xã hội.

Theo thông tin từ Vụ Thanh toán - Ngân hàng Nhà nước, từ đầu năm đến nay, hệ thống SIMO đã phát hiện 592.000 bản ghi tài khoản thanh toán/ví điện tử có dấu hiệu nghi ngờ gian lận, lừa đảo. Qua đó, cảnh báo khách hàng và ngăn chặn hàng trăm nghìn lượt giao dịch, bảo vệ hơn 2.570 tỷ đồng khỏi rủi ro.

Số liệu Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05 - Bộ Công an) cũng cho thấy, chỉ trong 8 tháng đầu năm 2025, cả nước đã ghi nhận hơn 1.500 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với tổng thiệt hại ước tính trên 1.660 tỷ đồng. Đáng chú ý, phần lớn các vụ việc liên quan trực tiếp đến giao dịch tài chính và các ứng dụng ngân hàng số.

Các chuyên gia thảo luận tại Hội thảo “Báo chí với công tác nhận diện và phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số”

Bàn về vấn đề này, chuyên gia Digital Forensics Vũ Đỗ Vỹ Bình chỉ ra các hình thức lừa đảo phổ biến hiện nay như phishing (giả mạo website, ứng dụng ngân hàng), smishing (tin nhắn giả mạo thương hiệu), vishing (gọi điện giả danh ngân hàng, cơ quan chức năng), cài cắm mã độc trên thiết bị di động, cũng như các thủ đoạn mới sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), deepfake để tạo dựng kịch bản lừa đảo tinh vi. Đáng lo ngại, nhiều vụ việc không chỉ gây thiệt hại lớn về tài chính cho người dân mà còn ảnh hưởng đến uy tín của các tổ chức tín dụng.

Trước thực trạng này, thời gian qua Ngân hàng Nhà nước luôn xác định an toàn, bảo mật hệ thống và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng dịch vụ tài chính là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình chuyển đổi số của ngành ngân hàng. Mặc dù, ngân hàng số mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế và người dân, nhưng chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi đi kèm với sự an toàn và niềm tin. Ngân hàng Nhà nước đã và đang ban hành nhiều quy định, tiêu chuẩn nhằm nâng cao mức độ an toàn hệ thống thông tin, đồng thời yêu cầu các tổ chức tín dụng tăng cường biện pháp phòng, chống gian lận, lừa đảo trong giao dịch điện tử.

Đồng thời, bên cạnh đó không thể phủ nhận vai trò phối hợp giữa cơ quan quản lý, các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp công nghệ, cơ quan chức năng và đặc biệt với cơ quan báo chí truyền thông trong việc chia sẻ thông tin, cảnh báo sớm các phương thức, thủ đoạn lừa đảo mới. Đặc biệt công tác phòng, chống lừa đảo không thể chỉ dựa vào công nghệ hay chế tài, mà cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, ngân hàng, lực lượng chức năng và cơ quan báo chí - truyền thông, trong đó, báo chí chính là kênh đưa cảnh báo đến người dân một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất, có vài trò là mắt xích kết nối các trụ cột này với xã hội như một lực lượng phòng ngừa rủi ro xã hội trong kỷ nguyên ngân hàng số.

Báo chí không chỉ là kênh phản ánh các vụ việc sau khi xảy ra, mà cần trở thành lực lượng đồng hành trong công tác cảnh báo sớm, tuyên truyền, giáo dục cộng đồng

Một số chuyên gia cho rằng, báo chí với khả năng tiếp cận rộng rãi và nhanh chóng, có vai trò then chốt trong việc nâng cao nhận thức, giúp người dân không trở thành ‘mắt xích yếu’ trên không gian mạng, do đó vai trò của báo chí hiện nay là hết sức quan trọng trong công tác nhận diện vào phòng, chống lừa đảo qua ứng dụng ngân hàng số từ sớm, từ xa.

“Báo chí không chỉ là kênh phản ánh các vụ việc sau khi xảy ra, mà cần trở thành lực lượng đồng hành trong công tác cảnh báo sớm, tuyên truyền, giáo dục cộng đồng, góp phần hình thành “lá chắn nhận thức” cho xã hội. Mỗi bài viết, mỗi bản tin chính xác, kịp thời và có trách nhiệm sẽ góp phần bảo vệ người dân trước những rủi ro trên không gian mạng” – chuyên gia nhận định.

Thanh Tuyết