Cách mạng Tháng Tám trong ký ức không phai của người cán bộ tiền khởi nghĩa

Ngọn lửa từ buổi khởi nghĩa đầu tiên

Mái tóc bạc trắng - dấu vết của gần một thế kỷ cuộc đời như in hằn trên khuôn mặt của cụ Trần Hậu Hòa. Thế nhưng, ký ức về những ngày mùa Thu Cách mạng năm 1945 thì vẫn vẹn nguyên trong trí nhớ của người cán bộ tiền khởi nghĩa ấy. Ở tuổi 98, mỗi khi nhắc lại, giọng cụ bỗng dõng dạc, đôi mắt rực sáng lên như những ngày tháng sục sôi khí thế cách mạng trên đất Can Lộc.

98 tuổi, cụ Trần Hậu Hòa vẫn rất tinh anh, nhớ như in về mùa thu Cách mạng

Sinh ra trong một gia đình trung nông ở thôn Lương Hội (xã Khánh Lộc, huyện Can Lộc- cũ, tỉnh Hà Tĩnh), từ nhỏ, cụ Trần Hậu Hòa đã nếm trải cảnh cơ cực. Cha bệnh nặng, mới 15 tuổi, cậu bé Hòa đã phải thay cha đi phu xây cầu. Vậy mà bọn cường hào lấy cớ “chưa đến tuổi” để đánh đập, bắt gia đình nộp thuế gấp đôi.

“Cảnh phu phen, sưu thuế, cảnh bị đánh đập giữa sân đình đã nung nấu trong tôi nỗi căm hờn. Tôi chỉ nghĩ một điều phải đứng lên chống lại”, cụ Hòa kể. Chính những áp bức ấy đã biến người thanh niên Can Lộc thành một hạt nhân sẵn sàng hòa mình vào ngọn sóng cách mạng.

Tháng 8.1945, lời hiệu triệu từ Việt Minh lan khắp làng quê. Đêm 14.8.1945, tự vệ bốn xã đã tập trung bao vây các ngả đường, rải truyền đơn, tuyên truyền chính sách của Cách mạng. Không khí rạo rực len lỏi khắp từng ngõ nhỏ, từng mái nhà.

Ngày 16.8.1945, tại Tân Trào, Quốc dân Đại hội quyết định Tổng khởi nghĩa. Cũng lúc ấy, ở Can Lộc, Ban Việt Minh huyện triệu tập hội nghị cán bộ tại Ốc Khê, thành lập Ủy ban khởi nghĩa do đồng chí Lê Hồng Cơ (nguyên Chủ tịch Chính quyền cách mạng lâm thời huyện Can Lộc) đứng đầu. Mệnh lệnh khởi nghĩa được ban ra, từng đội tự vệ, từng đoàn quần chúng gấp rút chuẩn bị.

Sáng 17.8.1945, khi bình minh vừa ló, đoàn người từ Nga Khê, Khánh Lộc, Thiên Lộc, Yên Lộc… nườm nượp kéo về huyện lỵ. Người mang cờ, người mang biểu ngữ, người chỉ đôi bàn tay trắng nhưng ai nấy đều rực lửa trong mắt. Giữa đoàn người dài hàng nghìn, chàng trai 18 tuổi Trần Hậu Hòa được giao đánh trống - tiếng trống mở màn cho cuộc khởi nghĩa lịch sử.

Ánh mắt sáng rực của cụ Hòa khi kể lại không khí của Can Lộc thời khắc vùng lên cướp chính quyền, buộc tri huyện phải giao ấn tín

“Đường làng chật kín người, ai cũng hô vang ‘Việt Minh muôn năm’, ‘Cách mạng tháng Tám muôn năm’. Chúng tôi không ngủ, không ăn, chỉ say sưa khí thế cách mạng. Cả dân tộc như trút bỏ xiềng xích”, giọng cụ Hòa hào sảng.

Đến trưa, tri huyện buộc phải giao lại ấn tín, tài liệu và toàn bộ huyện đường cho Việt Minh. Lá cờ đỏ sao vàng được kéo lên đỉnh nóc phủ đường trong tiếng reo hò vang trời. Can Lộc trở thành huyện đầu tiên của Hà Tĩnh giành chính quyền, mở đầu cho cao trào khởi nghĩa toàn tỉnh.

Chứng nhân lịch sử hiếm hoi

Sau ngày giành chính quyền, cụ Hòa nhanh chóng trở thành cán bộ nòng cốt: tham gia dạy bình dân học vụ, xây dựng du kích xã, huấn luyện thanh niên. Năm 1948, khi vừa tròn 20 tuổi, ông được kết nạp Đảng. Những năm sau đó, từ Xã đội trưởng, Xã ủy viên, rồi Trưởng ban Tuyên giáo Huyện ủy, ở cương vị nào ông cũng nỗ lực hết mình.

78 năm tuổi Đảng, 98 năm tuổi đời, đôi mắt cụ Hòa vẫn sáng rực khi đọc những dòng lịch sử huyện Can Lộc

Đặc biệt, tháng 2.1968, giữa lúc đế quốc Mỹ dội bom ác liệt xuống Hà Tĩnh, nhất là Ngã ba Đồng Lộc - nơi mạch máu giao thông ra tiền tuyến, ông được giao trọng trách Chủ tịch UBND huyện Can Lộc.

“Đó là những năm tháng Can Lộc bị ví như chảo lửa. Cụ Hòa khi ấy là chủ tịch huyện luôn có mặt tại những nơi bom vừa trút xuống. Ông không ngại hiểm nguy, sát cánh với dân và bộ đội như một người chỉ huy kiên cường”, Anh hùng LLVTND Nguyễn Xuân Lứ (nguyên Đội trưởng Đội rà phá bom mìn), kể lại.

Sau năm 1972, cụ được điều động về công tác tại tỉnh, làm Phó Chủ nhiệm Ủy ban Nông nghiệp, rồi Trưởng ban Thanh tra Sở Nông nghiệp Nghệ Tĩnh. Năm 1980, ông nghỉ hưu, khép lại chặng đường một đời làm cán bộ.

Gần một thế kỷ đã qua, cụ Trần Hậu Hòa hiện sống vui khỏe bên con cháu ở xã Gia Hanh. 78 năm tuổi Đảng, 98 năm cuộc đời của cụ không chỉ là con số, đó là cả một pho sử sống, gắn với những bước ngoặt lịch sử của dân tộc.

“Ngày ấy quê mình đói khổ lắm nhưng khí thế sục sôi. Sau khi giành chính quyền, lại bắt tay vào diệt giặc đói, diệt giặc dốt và diệt giặc ngoại xâm. Không phải huân chương hay chức vụ làm tôi tự hào, mà chính là được góp một phần sức mình để đất nước có ngày hôm nay”, cụ nói.

Mỗi độ tháng Tám, trong căn nhà nhỏ nơi thôn quê, cụ lại ngồi kể chuyện xưa. Lũ trẻ vây quanh, người lớn lặng im lắng nghe. Ký ức về Cách mạng Tháng Tám, về những ngày khởi nghĩa Can Lộc, nhờ thế không chỉ còn trong trí nhớ của một nhân chứng, mà trở thành bài học sống động cho thế hệ hôm nay.

Cụ Hòa hiện hiện khỏe mạnh, sống vui vầy tuổi già bên con cháu

Những ngày này, trên khắp đường làng, ngõ xóm tại mảnh đất cách mạng Can Lộc, cờ hoa rực rỡ chào mừng 80 Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2.9. Trong ánh mắt người cán bộ tiền khởi nghĩa, có một niềm hạnh phúc giản dị: được chứng kiến đất nước bình yên, no đủ, sau những năm tháng đã hiến dâng trọn vẹn cho độc lập, tự do.

Trao đổi với Văn Hóa, ông Nguyễn Duy Cường - Chủ tịch UBND xã Gia Hanh (Hà Tĩnh) chia sẻ, cụ Trần Hậu Hòa là một trong những nhân chứng hiếm hoi còn sống của phong trào tiền khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám. Mỗi dịp lễ, Tết chính quyền địa phương đều đến nhà tặng quà, thăm hỏi cụ.

“Không chỉ đi qua những ngày sôi sục giành chính quyền, cụ Hòa còn để lại nhiều dấu ấn trong công cuộc kháng chiến chống Mỹ. Với 78 năm tuổi Đảng, cuộc đời cụ là tấm gương sáng về lòng trung thành, bản lĩnh và niềm tin son sắt với Tổ quốc. Đó cũng là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để giáo dục truyền thống cách mạng, khơi dậy tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ hôm nay”, Chủ tịch UBND xã Gia Hanh nói.

NGÂN HÀ