Bầy drone AI: Ác mộng của mọi hệ thống phòng thủ

Các bầy drone do AI (trí tuệ nhân tạo) điều khiển đang sẵn sàng thay đổi cục diện chiến trường. Các hãng công nghệ đã tung ra những phần mềm tiên tiến, hứa hẹn sẽ làm cho các cuộc tấn công bằng vũ khí tự hành trở nên nguy hiểm hơn, có khả năng áp đảo hệ thống phòng thủ đối phương.

Trong bước tiến mới của chiến tranh bằng drone, các nhóm vũ khí tự hành sẽ sử dụng AI để tự phối hợp với nhau, thực hiện cuộc tấn công vào vị trí kẻ thù.

Lorenz Meier, Giám đốc điều hành công ty khởi nghiệp Auterion (Mỹ - Đức), cho biết sự ra đời của chiến thuật bầy drone là "thời khắc rất quan trọng". Lorenz Meier gần đây tiết lộ công nghệ tấn công bằng bầy drone mang tên Nemyx, biến các drone đơn lẻ thành một lực lượng duy nhất, có sự phối hợp chặt chẽ.

Được hỗ trợ bởi hệ điều hành của Auterion và cung cấp dưới dạng ứng dụng, Nemyx cho phép bất kỳ drone nào tương thích tham gia vào "bầy đàn" thông qua một bản nâng cấp phần mềm đơn giản.

Phần mềm mới này vẫn chưa được sử dụng trên chiến trường, nhưng Auterion đang chuyển 33.000 "bộ công cụ tấn công dạng drone AI" của họ đến Ukraine vào cuối năm nay, theo một hợp đồng với Lầu Năm Góc. Công ty cho biết các hệ thống này có thể được nâng cấp bằng Nemyx để triển khai thành các bầy drone.

Lorenz Meier nói: "Quân đội các nước biết rằng Nemyx sẽ làm quá tải hệ thống phòng thủ của họ". Ông nói thêm rằng họ "đều đang nói về chiến thuật bầy drone và cảnh giác với nó".

Nemyx biến các drone riêng lẻ thành một lực lượng thống nhất, phối hợp nhịp nhàng - Ảnh: Auterion

Nemyx hoạt động trên nhiều nền tảng drone khác nhau để tự động tấn công nhiều mục tiêu - Video: Auterion

Chiến thuật bầy drone cho phép một binh sĩ duy nhất điều khiển nhiều drone, tạo ra các chiến lược tấn công tự động nhằm vượt qua và làm quá tải hệ thống phòng thủ của kẻ thù.

Gundbert Scherf, đồng sáng lập Helsing - hãng vừa công bố công nghệ bầy drone điều khiển bằng AI tuần trước, cho biết: "Toàn bộ ý tưởng về bầy drone là nhân gấp bội lực lượng và tận dụng sức mạnh của một người duy nhất".

Công nghệ đó được phát triển với sự hợp tác của công ty phần mềm Systematic (Đức).

Tự đưa ra quyết định về cách bay và thực hiện nhiệm vụ

Các cuộc thử nghiệm quy mô lớn đầu tiên với bầy drone bắt đầu vào năm 2016, khi tiêm kích F/A-18 của Hải quân Mỹ thả các drone siêu nhỏ. Trung Quốc đã trình diễn các bầy drone quy mô lớn từ năm 2017.

Kể từ khi cuộc chiến giữa Nga và Ukraine bắt đầu vào tháng 2.2022, một số công ty Ukraine đã thử nghiệm bầy drone, đáng chú ý là Swarmer. Công ty ở thủ đô Kyiv cho biết công nghệ của họ đã được sử dụng trong 82.000 chiến dịch quân sự.

Serhii Kupriienko, Giám đốc điều hành và đồng sáng lập Swarmer, ví bầy drone thông minh giống như sinh vật sống, trong đó các drone giao tiếp với nhau, tự đưa ra quyết định về cách bay và thực hiện nhiệm vụ.

Trong chiến dịch thử nghiệm năm ngoái, quân đội Ukraine đã sử dụng phần mềm Swarmer với một bầy drone tiếp cận các vị trí của Nga và tự xác định thời điểm để tấn công.

"Tự chủ và tự động hóa là quy tắc", Serhii Kupriienko nhấn mạnh. Công nghệ bầy drone "phản ứng trong thời gian thực với các mệnh lệnh và ưu tiên mới của con người, hoàn cảnh thay đổi và thông tin mới được phát hiện", ông cho biết.

Các quân đội đã và đang sử dụng chiến thuật bầy drone rất hiệu quả. Ví dụ, Nga đã học cách tập hợp các cuộc tấn công bằng drone Shahed giá rẻ, tầm xa vào các thành phố ở Ukraine, làm quá tải hệ thống phòng thủ của Ukraine và tăng tỷ lệ thành công.

Drone có khả năng học hỏi

Phần mềm mới nhất có thể làm cho chiến thuật bầy drone trở nên nguy hiểm hơn nữa, cho phép drone có khả năng học hỏi. Gundbert Scherf nói các hệ thống cũ trước đây không có yếu tố AI nào, mà chỉ đơn giản là drone mẹ truyền tín hiệu vô tuyến để dẫn đường cho nhiều drone nhỏ mở rộng tầm tấn công, chứ không có khả năng tự học hỏi như công nghệ bầy drone.

Với kho lưu trữ khổng lồ các đoạn phim từ drone - rất hữu ích cho việc huấn luyện mô hình AI, các nhóm công nghệ quốc phòng Ukraine tin rằng họ có một lợi thế then chốt trước đối thủ nước ngoài. Chỉ các công ty Ukraine mới có quyền truy cập cơ sở dữ liệu mật về dữ liệu drone chiến đấu, được gọi là Bộ Dữ liệu Quân sự Phổ quát.

Eveline Buchatskiy, đối tác quản lý của D3 - công ty đầu tư mạo hiểm tại Kyiv chuyên rót tiền vào công nghệ quân sự, nói: "Chiến thuật bầy drone từ lâu đã được coi là mục tiêu đầy tham vọng. Khối lượng dữ liệu chiến đấu chưa từng có của Ukraine để huấn luyện các mô hình tự chủ là nền tảng thiết yếu để vận hành chiến thuật bầy drone".

Michael Holm cho biết xu hướng của các nhà sản xuất drone là sử dụng hệ thống phần mềm mở, giúp drone dễ phối hợp với nhau hơn. "Chúng ta đang nói về vài ngày, vài tuần để tích hợp và đưa bầy drone vào hoạt động, chứ không phải vài năm hay vài tháng", ông nói.

Theo những người chỉ trích các hệ thống AI, các thuật toán vận hành bầy drone có thể vượt qua ranh giới kiểm soát của con người với vũ khí, dẫn đến việc phần lớn việc ra quyết định chiến đấu được giao cho AI.

Vũ khí tự hành hoàn toàn, trong đó không có sự can thiệp của con người, bị hạn chế theo luật pháp quốc tế.

Gundbert Scherf khẳng định: "Chúng tôi tất nhiên đã tích hợp tính tự chủ, nhưng đảm bảo rằng con người luôn được tham gia. Đây chính là định hướng của các công ty được xây dựng dựa trên giá trị và học thuyết châu Âu”.

Thách thức lớn với bầy drone

Các chuyên gia cảnh báo rằng, do bầy drone yêu cầu các máy bay riêng lẻ phải liên lạc liên tục với nhau, thách thức lớn với công nghệ này là tác chiến điện tử, nơi đối phương có thể gây nhiễu tần số định vị và liên lạc giữa các drone.

Ngoài chiến trường, các thuật toán bầy drone có thể được sử dụng trong logistics, nông nghiệp và ứng phó khẩn cấp. Nhiều drone cùng làm việc có thể kiểm tra đường ống, trồng cây hoặc tìm kiếm trong các khu vực có thảm họa hiệu quả hơn nhiều so với các đơn vị đơn lẻ.

Các công ty khởi nghiệp ở Thung lũng Silicon (Mỹ), thành phố Thâm Quyến (Trung Quốc), Tel Aviv (Israel) đã thử nghiệm bầy drone cho tự động hóa kho bãi, chữa cháy và giám sát đám đông. Tuy nhiên, giới phân tích lưu ý tiềm năng thương mại bầy drone phụ thuộc vào việc các cơ quan quản lý thiết lập tiêu chuẩn an toàn và khung pháp lý cho quản trị dữ liệu.

Nói cách khác, nếu không có quy định rõ ràng về bảo mật, quyền riêng tư và an toàn khi nhiều drone phối hợp hoạt động, thì dù công nghệ có tiên tiến đến đâu cũng khó được triển khai rộng rãi ở nhiều lĩnh vực.

Sơn Vân