Bảo vệ xương khớp trong mùa đông

Xương khớp thường bị đau nhức nhiều vào mùa đông.

Vì sao hệ cơ xương khớp “báo động” khi trời lạnh?

Nhiều người thường có triệu chứng đau xương khớp khi trời lạnh, đặc biệt ở người cao tuổi, người trung niên hoặc người có tiền sử mắc bệnh xương khớp, tuy nhiên cũng có thể gặp ở người trẻ tuổi ít vận động thể thao. Đau xương khớp thường gặp nhất là ở khớp gối, khớp háng, cổ chân, bàn chân hay cột sống thắt lưng...

Lý giải vì sao các bệnh xương khớp được gọi là “bệnh mùa đông”, bác sĩ Vũ Văn Đại (khoa Y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) cho biết: Khi trời trở lạnh, nhiệt độ hạ thấp, cơ thể chúng ta thường có xu hướng cố dự trữ năng lượng khiến việc lưu thông máu kém hơn bình thường. Không khí lạnh thâm nhập vào cơ thể qua đường da, ở các vị trí mà y học cổ truyền gọi là huyệt vị, cũng sẽ làm cho mạch máu tại các vùng da đó co lại, làm việc lưu thông của dịch khớp, máu đến các khớp xương bị hạn chế hoặc rất ít nên thiếu máu nuôi dưỡng khớp, các màng hoạt dịch và sụn khớp bị thương tổn, gây nên đau nhức.

Ngoài ra, cùng tác động của các yếu tố bên trong cơ thể như tuần hoàn tại chỗ nuôi dưỡng khớp kém, độ nhớt máu, dịch khớp, sự kết tủa của muối, thay đổi nồng độ hóa chất trung gian hóa học trong cơ thể, thay đổi vận mạch... cũng chính là nguyên nhân góp phần làm xuất hiện các đợt bệnh cơ xương khớp khi giao mùa. Trời lạnh kèm theo độ ẩm tăng cao do mưa phùn làm cho các gân cơ bị co rút lại, dịch khớp đông hơn khiến khớp trở nên khô cứng, đau mỏi, khó cử động. Hơn nữa khi trời lạnh, các thói quen tập luyện hằng ngày cũng bị giảm đi khiến khí huyết kém lưu thông góp phần làm bệnh nặng thêm.

Ngoài ra, nguyên nhân gây đau khớp còn do bệnh lý khớp mạn tính có sẵn, cùng sức đề kháng và khả năng tự bảo vệ của cơ thể suy giảm, các yếu tố gây bệnh như y học cổ truyền gọi là phong, hàn, thấp... làm cho khí huyết vận hành trong mạch lạc bị tắc trở, kinh lạc bất thông mà gây đau. Trong đó hàn là một yếu tố rất quan trọng, vì vậy thời tiết lạnh ẩm làm người bệnh đau tăng lên. Đặc biệt, ở người già, các chức năng hoạt động cơ thể bị suy yếu làm cho khí huyết vận hành giảm sút, không nuôi dưỡng được cân mạch, gây nên tình trạng đau và thoái hóa khớp.

Tránh chữa xương khớp theo các kinh nghiệm truyền miệng

Theo bác sĩ Vũ Văn Đại, để đảm bảo hệ thống xương khớp khỏe mạnh trong mùa đông, đầu tiên chúng ta cần giữ ấm cơ thể, các bộ phận như cổ, ngực, tay, chân, trong đó đặc biệt lưu ý giữ ấm các khớp dễ bị thoái hóa như (khớp gối, khớp cổ chân, cổ tay, bàn tay...). Mọi người cần tránh tập thể dục ngoài trời khi thời tiết quá lạnh, nhiều gió, độ ẩm cao hay có mưa... Khi có những cơn đau nhức cần giảm hoạt động và áp lực cho khớp như dùng gậy chống, vịn tay, mang găng hay miếng dán ở các khớp xương, đeo đai lưng, massage, chườm ấm... Để phòng ngừa các bệnh xương khớp, mọi người nên từ bỏ thói quen ngồi làm việc quá lâu tại một vị trí mà hãy tranh thủ giải lao đi lại, vận động nhẹ nhàng vừa giúp tinh thần thoải mái vừa ngăn ngừa bệnh thoái hóa khớp cổ, vai, cột sống.

Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng hợp lý, đủ chất và cân bằng cũng rất quan trọng để duy trì cân nặng ở mức độ vừa phải, tránh béo phì, thừa cân; chú ý chế độ ăn uống như cần bổ sung đầy đủ protein, các loại vitamin, đặc biệt là vitamin C, D và các nguyên tố vi lượng; đồng thời ăn nhiều thực phẩm chứa nhiều canxi như sữa, chế phẩm từ đậu, các loại hạt, rau củ quả; tránh xa một số loại thực phẩm có thể tác động tới bệnh xương khớp như chất kích thích, thịt đỏ, đồ đông lạnh, nội tạng động vật, đồ ăn nhanh, đồ ăn có tính nóng, quá chua hay quá mặn. Nhiều người khi bị đau nhức xương khớp thường sợ đau nên không dám cử động khiến các khớp càng trở nên tê cứng. Tuy nhiên, thực chất, khi bị khớp, mọi người càng nên vận động thường xuyên nhưng nhẹ nhàng để giúp khí huyết lưu thông, mô sụn có điều kiện hấp thu dưỡng chất và tăng tiết dịch, bôi trơn các khớp.

“Khi khớp có triệu chứng bị đau nhức, thay vì tự ý dùng các loại thuốc giảm đau, chúng ta nên đi khám bác sĩ sớm để được chỉ định điều trị phù hợp. Lưu ý tuyệt đối không chườm hay xoa dầu nóng trực tiếp lên vùng khớp đang viêm cấp (sưng, nóng, đỏ, đau) sẽ khiến tình trạng sưng viêm tệ hơn. Với bệnh khớp, cần tránh thực hiện theo các kinh nghiệm truyền miệng thiếu tính khoa học, các thuốc và thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc nếu không muốn bệnh tình thêm nặng” - bác sĩ Vũ Văn Đại nhấn mạnh.

Bảo Ngọc