Bảo vệ người tiêu dùng trên thương mại điện tử

Lợi dụng nền tảng thương mại điện tử để tiêu thụ hàng giả

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử đạt hơn 25 tỷ USD, tăng hơn 20% so với năm 2023, chiếm khoảng 9 - 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước. Con số này tiếp tục bùng nổ trong 9 tháng năm 2025, với doanh thu trên các sàn thương mại điện tử lớn đã đạt 305,9 nghìn tỷ đồng (khoảng 12,2 tỷ USD), tăng 34,35% so với cùng kỳ.

Dự báo cả năm 2025, thị trường thương mại điện tử sẽ cán mốc 39 tỷ USD. Những con số này không chỉ phản ánh sức sống dồi dào của nền kinh tế, mà còn cho thấy một sự chuyển dịch nhu cầu từ các cửa hàng truyền thống sang thương mại điện tử.

Tuy nhiên, sự bùng nổ thương mại điện tử khiến người tiêu dùng tiếp cận hàng ngàn mặt hàng chỉ trong vài cú "click", nhưng chính đặc tính ảo, rời rạc của giao dịch trực tuyến cũng tạo điều kiện cho các hành vi bất hợp pháp phát triển. Lực lượng chức năng đã nhiều lần phát hiện từ các cá nhân livestream bán hàng cho tới các kho hàng cung cấp cho gian hàng trên nền tảng lớn.

Mới đây, tối 8/12, Đoàn kiểm tra của Phòng Nghiệp vụ Quản lý thị trường (QLTT), Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước phối hợp với Phòng An ninh mạng và Phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (PA05) – Công an TP Hà Nội tiến hành kiểm tra đột xuất một cửa hàng kinh doanh quần áo thể thao trên phố Hoàng Công Chất (phường Phú Diễn, Hà Nội) đã phát hiện cơ sở hoạt động không phép và bày bán 6.414 bộ quần áo không rõ nguồn gốc, có dấu hiệu giả mạo các nhãn hiệu Nike, Adidas, Puma.

Lực lượng chức năng kiểm tra tại cơ sở kinh doanh quần áo thể thao trên phố Hoàng Công Chất, phường Phú Diễn, Hà Nội.

Hay Đội Quản lý thị trường số 1 Hà Nội phát hiện và tạm giữ hơn 7.000 sản phẩm nghi giả nhãn hiệu ZARA tại một kho trên địa bàn phường Phú Lương (Hà Đông) vừa qua cho thấy vụ việc cho thấy quy mô và tổ chức của mạng lưới cung ứng hàng giả trên môi trường số.

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, sự bùng nổ của thương mại điện tử đã kéo theo tình trạng kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ trên môi trường số với quy mô lớn, phương thức tinh vi, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người tiêu dùng.

Từ đầu năm 2025 đến nay, Lực lượng QLTT đã thanh tra, kiểm tra 19.892 vụ, phát hiện, xử lý 17.108 vụ vi phạm; chuyển cơ quan điều tra 123 vụ có dấu hiệu tội phạm. Thu nộp NSNN trên 278 tỷ đồng. Trị giá hàng hóa vi phạm 220 tỷ đồng trong đó: Trị giá hàng hóa tịch thu 89 tỷ đồng; Trị giá hàng hóa buộc tiêu hủy 134 tỷ đồng.

Trong đó, lực lượng QLTT xử lý 3.307 vụ việc có các hành vi vi phạm hành chính về hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ. Tổng số tiền phạt hành chính và thu từ xử lý hàng hóa vi phạm là 46.823.146.412 đồng, trị giá hàng hóa vi phạm trên 50 tỷ đồng.

Đáng chú ý, trên môi trường thương mại điện tử, trong 9 tháng, lực lượng chức năng cũng đã xử lý 4.052 vụ vi phạm, xử phạt gần 63 tỷ đồng, gỡ bỏ 44.446 sản phẩm và chặn 12.414 gian hàng có dấu hiệu vi phạm. Thực tế cho thấy, các đối tượng vi phạm ngày càng sử dụng thủ đoạn tinh vi, lợi dụng nền tảng số, dịch vụ giao hàng nhanh và chính sách thương mại thay đổi để trốn tránh sự kiểm tra của cơ quan chức năng.

Đẩy mạnh kiểm tra, xử lý hàng giả trên nền tảng số

Đối với công tác chống buôn bán hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ trên thương mại điện tử, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước nhấn mạnh, để ngăn chặn hiệu quả các hành vi vi phạm, những năm gần đây, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã và đang triển khai quyết liệt Đề án chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trên thương mại điện tử đến năm 2025 (Đề án 319). Cùng với đó, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã mời các sàn như Shopee, Lazada ký cam kết phối hợp kiểm soát chất lượng hàng hóa.

Song song, lực lượng sẽ tiếp tục đẩy mạnh trao đổi thông tin với các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, đặc biệt trong môi trường thương mại điện tử. Ngoài việc kiểm tra, kiểm soát thị trường, lực lượng cũng sẽ áp dụng công nghệ, sử dụng các phần mềm chuyên dụng đang được triển khai nhằm quét và phát hiện hành vi vi phạm từ phía nhà bán hàng.

Nhiều vòng bi có dấu hiệu giả mạo được dùng cho các thiết bị máy móc công nghiệp nặng bị lực lượng Quản lý thị trường thành phố Hà Nội phát hiện và tạm giữ.

Ông Trần Hữu Linh nhấn mạnh mục tiêu cao nhất của việc đấu tranh phòng, chống hàng giả trên không gian mạng là hướng đến xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo động lực cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, bảo vệ quyền và lợi ích của người tiêu dùng. Trong đó, chống hàng giả triên thương mại điện tử tiếp tục là nhiệm vụ ưu tiên trong thời gian tới.

Tại Quyết định số 1825/QĐ-BCT của Bộ Công Thương ban hành kế hoạch thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tiếp tục đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đã đặt mục tiêu đổi mới tư duy, nhận thức và nâng cao hiệu quả thực thi nhiệm vụ, yêu cầu sự vào cuộc mạnh mẽ của chính quyền các cấp, cơ quan chức năng, cộng đồng doanh nghiệp và người dân. Bộ Công Thương xác định rõ, mỗi ngày đều là cao điểm trong công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường. Không để tồn tại khoảng trống trong quản lý nhà nước; tăng cường kiểm tra liên ngành, đột xuất tại các khu vực và lĩnh vực trọng điểm, đặc biệt là trên môi trường thương mại điện tử.

Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), đơn vị sẽ đẩy mạnh công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, không chỉ trên môi trường thương mại điện tử mà còn trực tiếp tại các điểm bày bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ. Đồng thời, kiến nghị các bộ, ngành theo chức năng nhiệm vụ được giao, cùng Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố chỉ đạo lực lượng chức năng địa phương phối hợp chặt chẽ, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm theo quy định pháp luật.

Bên cạnh đó, về áp dụng công nghệ thông tin vào việc phát hiện hàng giả, Cục đang thực hiện đề án xây dựng nền tảng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, trước mắt áp dụng cho một số mặt hàng thuộc lĩnh vực Bộ Công Thương quản lý như các mặt hàng về công nghiệp như dệt may, da giày, đồ điện tử… Ngoài ra, công tác phối hợp với các lực lượng chức năng sẽ được duy trì thường xuyên, nhằm kiểm soát chặt chẽ và xử lý nghiêm các hành vi vi phạm.

Thu Trang/Báo Tin tức và Dân tộc