Bài 4: Cuộc cách mạng của các bảo tàng trên thế giới

Sức hút từ tương tác, thực tế ảo, công nghệ quét 3D

Các bảo tàng trên thế giới đã tìm cách mới mẻ để thổi hồn vào những bộ sưu tập lâu đời và thực tế ảo (VR) là một công cụ đặc biệt để đạt được mục tiêu đó. Công nghệ này mang đến trải nghiệm độc đáo và hấp dẫn, đưa du khách đến những chiều không gian mới trong một cuộc triển lãm.

Cộng đồng bảo tàng toàn cầu đã háo hức đón nhận tiềm năng của VR, tận dụng để tạo ra các chuyến tham quan nhập vai, triển lãm tương tác và các câu chuyện trực quan ngoạn mục. VR cho phép người quản lý bối cảnh hóa các đối tượng và giới thiệu quy mô thực sự của chúng, cách mạng hóa cách du khách tương tác với nghệ thuật và lịch sử.

Được trang bị tai nghe VR, du khách thấy bản thân như đang ở trong căn phòng của “bác sĩ Gachet”, nơi bức chân dung Marguerite Gachet của Van Gogh được trưng bày. Một bảng màu trên bàn đóng vai trò như một cánh cổng dẫn vào một cảnh quan nhập vai, tái hiện không gian bức họa “The Kingfisher”. Những người tham gia tương tác với các phương pháp nghệ thuật của họa sĩ Van Gogh, thao tác màu sắc và nét vẽ, tất cả đều được thiết lập để được tái hiện trên nền opera của Wagner. Đó là đôi nét về trải nghiệm thực tế ảo “Bảng màu của Van Gogh” của Bảo tàng Museé d’Orsay tại Pháp.

Tại bảo tàng lâu đời Louvre của Pháp, những công nghệ mới nhằm tăng tương tác với những tác phẩm kinh điển đã được ban quản lý tích cực đưa ra. Chuyến du hành Mona Lisa: Beyond the Glass (Mona Lisa: Phía sau lớp kính) được thiết kế giúp du khách có thể tương tác sâu hơn với các tác phẩm mang tính biểu tượng.

Thông qua thiết kế tương tác, âm thanh và hình ảnh động, khách tham quan khám phá các chi tiết về bức tranh, chẳng hạn như kết cấu tấm gỗ và cách thời gian trôi qua đã thay đổi diện mạo của bức tranh.

Với 5 ngôn ngữ khác nhau, du khách được trải nghiệm sản phẩm này trong vòng 4 tháng bằng cách đặt trực tiếp tại Louvre hoặc tải xuống trên cửa hàng ứng dụng VR VIVEPORT, iOS và Android.

Bảo tàng Atelier des Lumìeres tại Pháp còn biến nghệ thuật truyền thống thành các hình chiếu nhập vai kỹ thuật số - trải nghiệm 360° thu hút khán giả trẻ tuổi, am hiểu công nghệ. Trong khi đó, Bảo tàng Quốc gia Anh cung cấp các trò chơi kỹ thuật số cho trẻ em khám phá các nền văn minh cổ đại.

Bảo tàng ArtScience tại Singapore cũng được biết đến với các chuỗi triển lãm thực hành kết hợp nghệ thuật, khoa học và trò chơi. Còn phòng trưng bày quốc gia Singapore cũng ra mắt các tour tham quan AR, nơi người dùng có thể khám phá các chi tiết ẩn trong các bức tranh thông qua điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng. Trong khi tại teamLab của Singapore, không gian nghệ thuật kỹ thuật số tương tác được triển khai, nơi du khách có thể đi bộ, chạm và tác động đến tác phẩm nghệ thuật.

Các công nghệ như quét 3D và mô phỏng VR cũng góp phần vào “cách mạng hóa” lĩnh vực bảo tàng bằng cách nâng cao việc chăm sóc, bảo quản và khả năng tiếp cận các bộ sưu tập.

Tại The Amelia Scott ở Tunbridge Wells (Anh), nhóm phụ trách bộ sưu tập đang hợp tác với các công ty và chuyên gia công nghệ sáng tạo để xác định số hóa các dữ liệu của bảo tàng. Họ bắt tay vào một dự án đầy tham vọng là quét mọi hiện vật mà họ chăm sóc, giúp từng hiện vật có thể được sử dụng dưới dạng kỹ thuật số cho các nhà nghiên cứu, du khách và mục đích giáo dục.

Bằng cách tích hợp các công nghệ như quét ánh sáng có cấu trúc 3D, phép đo ảnh và mô phỏng VR, nhóm đang mở đường cho một kỷ nguyên mới về số hóa và khả năng tiếp cận, đảm bảo bảo vệ các hiện vật của họ đồng thời mang đến những trải nghiệm thú vị và hấp dẫn cho khán giả.

Việc áp dụng công nghệ quét ánh sáng có cấu trúc 3D, sử dụng các mẫu ánh sáng chiếu để chụp hình dạng và kết cấu của vật thể với độ chính xác đáng kinh ngạc, đã mang tính chuyển đổi. “Chúng tôi có thể chụp chi tiết xuống đến 0,04mm, bao gồm dữ liệu về màu sắc và kết cấu. Cho dù đó là các vật thể nhỏ trên bàn xoay hay các hiện vật lớn hơn được quét bằng máy di động, phương pháp này vừa nhanh vừa chính xác, điều này rất cần thiết để số hóa hơn 60.000 vật thể” - Matthew Simpson, cán bộ sưu tập và Trưởng nhóm sưu tập kỹ thuật số tại Bảo tàng Amelia Scott cho biết.

Cánh cửa bảo vệ di sản văn hóa

Nhiều bảo tàng trên thế giới cũng hướng tới đổi mới thương hiệu của mình thành trung tâm đối thoại xã hội khi mở rộng đề tài sang những vấn đề về biến đổi khí hậu, di cư và bản sắc, gắn kết cộng đồng.

The Amelia Scott là trung tâm thử nghiệm công dân và gắn kết cộng đồng. Tòa nhà mới được tân trang kết hợp liền mạch giữa giáo dục người lớn, dịch vụ hội đồng, thư viện và không gian di sản văn hóa, tạo ra một môi trường đa năng đóng vai trò là điểm đến cho việc học tập, gắn kết cộng đồng và khám phá văn hóa.

Du khách có thể tham gia lớp học ngôn ngữ, lướt thư viện hoặc chiêm ngưỡng các bộ sưu tập di sản địa phương, biến không gian này thành nguồn tài nguyên vô giá cho cộng đồng địa phương.

Bảo tàng London mời người dân địa phương đóng góp các câu chuyện hoặc đồ vật cho các cuộc triển lãm. Trong khi tại Bảo tàng Rijksmuseum ở Hà Lan, khách được trải nghiệm các hành trình đa ngôn ngữ và các câu chuyện bao gồm phản ánh lịch sử thuộc địa. Bảo tàng Tate Modern (Anh) và Louvre có “khung giờ yên tĩnh” là các tuyến đường thân thiện với giác quan và các chuyến tham quan chạm dành cho du khách khiếm thị.

Cùng với đó, tính bền vững đã trở thành chủ đề trung tâm trong nhiều ngành công nghiệp và bảo tàng cũng không ngoại lệ. Là “cánh cửa” bảo vệ di sản văn hóa, bảo tàng phải đối mặt với những thách thức đặc biệt trong việc giảm tác hại lên môi trường trong khi vẫn bảo tồn những giá trị quý báu cho các thế hệ tương lai.

Bảo tàng Nghệ thuật hiện đại (MoMA) tại New York đã nổi lên như một đơn vị dẫn đầu trong lĩnh vực này, tiên phong trong các sáng kiến kết hợp thiết kế sáng tạo, quy hoạch tỉ mỉ và cam kết giảm phát thải carbon.

Hành trình phát triển bền vững của MoMA đã đạt được động lực trong dự án cải tạo và mở rộng năm 2019, đạt chứng nhận LEED Bạch kim, một chuẩn mực cho thiết kế tòa nhà tiết kiệm năng lượng và bền vững.

Theo đó, bảo tàng này không chỉ tìm cách đáp ứng các yêu cầu pháp lý này mà còn cam kết giảm 50% lượng chất thải vào năm 2025. Mục tiêu đầy tham vọng này được ban lãnh đạo bảo tàng ủng hộ và hỗ trợ bởi việc thành lập Phòng Bất động sản và Phát triển bền vững, nơi điều phối các dự án giảm năng lượng và chiến lược quản lý chất thải giữa các phòng ban.

Bảo tàng cũng đã tiến hành chuyển đổi toàn bộ khuôn viên sang đèn LED, kết hợp với cảm biến ánh sáng ban ngày và cảm biến có người ở, giúp giảm đáng kể lượng điện tiêu thụ. Hệ thống thông gió trong các không gian như nhà bếp được trang bị cảm biến chỉ kích hoạt khi cần thiết, giúp cắt giảm lượng điện sử dụng không cần thiết.

Kết quả cho thấy rõ, MoMA đã giảm được 13% lượng hơi nước sử dụng (vượt mục tiêu 10%) và giảm 15% lượng điện tiêu thụ. Mặc dù thấp hơn một chút so với mục tiêu 20% về tiêu thụ điện, nhưng khoản tiết kiệm này, kết hợp với các sáng kiến khác, đã giúp bảo tàng đạt được 1% mục tiêu giảm phát thải carbon theo Luật Địa phương 97.

(Còn nữa)

Tú Anh