Bài 2: Nỗ lực đưa 'bản tối' thành 'bản sáng'

Cùng nhau thắp sáng bản nghèo

Trong suốt hành trình thay đổi diện mạo bản làng, Đảng, Nhà nước, chính quyền địa phương cùng Bộ đội Biên phòng (BĐBP) đã kiên trì, không sợ khó, sợ khổ, đồng hành với đồng bào, từng bước dựng xây cuộc sống mới.

Mô hình “Bản sáng vùng biên” được khởi động tại 11 thôn, bản đặc biệt khó khăn thuộc 11 xã biên giới tỉnh Thanh Hóa, do Bộ đội Biên phòng tỉnh chủ trì.

Tiếp nối những nỗ lực bền bỉ ấy, tháng 7/2024, mô hình “Bản sáng vùng biên” được khởi động tại 11 thôn, bản đặc biệt khó khăn thuộc 11 xã biên giới tỉnh Thanh Hóa, do BĐBP tỉnh chủ trì.

Được biết, các bản được lựa chọn đều là những nơi có địa hình hiểm trở, giao thông chia cắt, kinh tế - xã hội chậm phát triển và đặc biệt là tư tưởng trông chờ, ỷ lại vẫn còn hiện hữu. Mục tiêu của mô hình giản dị nhưng ý nghĩa là quyết tâm đưa ánh sáng, trong đó cả ánh sáng điện lẫn ánh sáng tri thức về với từng nóc nhà vùng biên. Chỉ hơn một năm sau khi triển khai, diện mạo nhiều bản làng khó khăn đã đổi thay rõ nét.

Mô hình vườn rau sạch ở bản Chiềng Căm do Bộ đội Biên phòng Hiền Kiệt phụ trách.

Con đường vào bản của đồng bào dân tộc Thái Chiềng Căm (xã Hiền Kiệt) vừa kịp khô sau trận mưa dài. Theo chân tổ công tác Đồn Biên phòng Hiền Kiệt, chúng tôi cảm nhận rõ hơi thở mới của bản làng nơi chân đồi.

Ông Hà Đình Điệu, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản nhớ lại: Năm 2017, khi ông nhận nhiệm vụ, Chiềng Căm còn nghèo lắm. Trong 118 hộ, có tới 52 hộ nghèo và 68 hộ cận nghèo. Đất sản xuất lẫn đất ở đều eo hẹp, mỗi nhà chỉ khoảng 60–80m². Khi con cái lập gia đình, có nơi 4-5 hộ phải chen chúc trên mảnh đất nhỏ, thiếu thốn đủ bề.

Ông Hà Đình Điệu, Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Chiềng Căm thăm mô hình rau sạch của bản.

Nhờ sự quan tâm của Đảng, nhà nước, sự nỗ lực của bà con và sự hiện diện bền bỉ của BĐBP đã dần thắp lên những thay đổi. Hai cán bộ biên phòng “cắm bản” nhiều năm liền, ăn, ở, sinh hoạt cùng dân, ngày ngày giúp bà con trồng rau, làm hàng rào xanh, chỉnh trang đường làng, hỗ trợ xây dựng những thói quen mới.

Từ khi mô hình “Bản sáng vùng biên” được triển khai, hàng chục cột điện năng lượng mặt trời được dựng lên, mở ra những cung đường rực sáng về đêm, tạo động lực để người dân chung tay hoàn thiện hệ thống đường làng, ngõ xóm.

Cùng với thắp sáng đường làng, BĐBP còn hỗ trợ sinh kế. Hai hộ khó khăn là anh Vi Văn Thuyên (cận nghèo) và anh Vi Văn Xung (bệnh tật, hộ nghèo, gia đình chính sách), mỗi hộ được tặng 2 con lợn giống. Đến nay, những con lợn mẹ đã sắp sinh sản, mở ra cơ hội tăng thu nhập cho gia đình.

Hộ gia đình anh Vi Văn Thuyên đã thoát khỏi hộ cận nghèo.

Anh Vi Văn Thuyên bày tỏ sự vui mừng và quyết tâm sẽ chăn nuôi lợn thật tốt để phát triển kinh tế gia đình, không phụ lòng quan tâm hỗ trợ của BĐBP. Anh Thuyên cho biết thêm, ngoài chăn nuôi, Bộ đội còn giúp dân rất nhiều trong trồng trọt, trước đây gia đình anh chỉ biết trồng rau theo kinh nghiệm cũ, thời tiết thuận lợi thì còn có rau ăn. Từ khi được Bộ đội hỗ trợ giống, hướng dẫn kỹ thuật, vườn rau của gia đình anh Thuyên phát triển xanh tốt. Hiện gia đình anh đã thoát khỏi hộ cận nghèo.

Nhờ những nỗ lực chung, đến tháng 11/2024, Chiềng Căm đã về đích nông thôn mới; thu nhập bình quân đầu người đạt 35 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 10,3%, hiện chỉ hộ nghèo chỉ còn 12/118 hộ, hộ cận nghèo là 5 hộ. Đến nay 100% đường trong bản đã được bê tông hóa… Đó là cả một bước tiến dài đối với bản nghèo vùng cao này.

Già làng Vi Văn Thị, trú tại bản Chiềng Căm.

Già làng Vi Văn Thị, 75 tuổi, trú tại bản Chiềng Căm xúc động nói: “Bao năm nay, dấu chân người lính Biên phòng đã in trên từng nếp nhà, từng con đường của đồng bào Thái ở Hiền Kiệt, nơi đơn vị đóng chân. Các anh không chỉ giữ gìn biên cương, mà còn là điểm tựa để bà con dựng xây bản sáng, xanh, sạch, đẹp. Quả thật, bộ đội đã cùng bà con đồng bào thắp sáng bản nghèo.”

"Chiến dịch" dài hơi

Trao đổi với phóng viên Báo Bảo vệ pháp luật, Trung tá Cao Đình Xuân, Bí thư Đảng, Chính trị viên Đồn Biên Phòng Hiền Kiệt cho biết, tháng 8/2024, đơn vị đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền xã và Ban Quản lý bản Chiềng Căm tiến hành khảo sát thực tế, đặt những viên gạch đầu tiên cho mô hình điểm “Bản sáng vùng biên”. Quyết định thành lập tổ công tác gồm 10 đồng chí được triển khai ngay sau đó, cùng với sự kêu gọi các đơn vị đồng hành, hỗ trợ cho sự phát triển của bản.

Công tác tuyên truyền cho bà con được Đồn Biên Phòng Hiền Kiệt quan tâm.

“Ngay từ những ngày đầu triển khai mô hình, công tác tuyên truyền được đặt lên hàng đầu. Đồn Biên phòng Hiền Kiệt đã phối hợp tổ chức 8 buổi tuyên truyền cho cán bộ, nhân dân bản Chiềng Căm và cấp phát hơn 800 tờ gấp tìm hiểu pháp luật. Những buổi nói chuyện, những tờ gấp giản dị ấy đã mở rộng hiểu biết cho đồng bào, giúp họ nâng cao nhận thức về pháp luật, về phát triển kinh tế, về trách nhiệm bảo vệ an ninh trật tự trên địa bàn…”- Trung tá Cao Đình Xuân chia sẻ.

Từ những bước đi đầu tiên ấy, hàng loạt công trình, phần việc đã được hình thành bằng mồ hôi, công sức và tấm lòng của cán bộ, chiến sĩ. Điểm nhấn của mô hình là công tác thắp sáng bản làng. Với sự phối hợp của địa phương và sự chung tay của cán bộ, chiến sĩ, 48 cột đèn và 8 đèn pha năng lượng mặt trời đầu tiên đã được lắp đặt, biến những con đường vốn tối tăm trở nên an toàn, thuận lợi cho bà con đi lại. Mới đây nhất, tháng 11/2025 tại bản, Đồn Biên phòng Hiền Kiệt đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền địa phương, các lực lượng và Nhân dân tổ chức lắp đặt hoàn thành hệ thống đèn năng lượng mặt trời, nguồn kinh phí do Hội chữ thập đỏ tỉnh Thanh Hóa tiếp nhận từ Công ty TNHH Lọc hóa dầu Nghi Sơn tài trợ. Hơn 30 lượt cán bộ chiến sĩ đã góp sức, giúp bản làng thêm an toàn, ấm áp mỗi đêm về.

Không chỉ “thắp sáng”, mô hình còn giúp bản xanh, sạch, đẹp hơn. Đồn Biên phòng đã kêu gọi hỗ trợ 120 thùng rácvà hỗ trợ “chăm sóc môi trường” hằng tuần; phối hợp trồng 165 cây bóng mát và gần 1km hàng rào xanh, tạo cảnh quan và phòng chống sạt lở tự nhiên. Đơn vị còn hỗ trợ lắp đặt 25 téc nước cho các hộ khó khăn; đổ bê tông 250m² sân nhà văn hóa, sửa chữa hơn 400m đường và kênh mương nội bản; 260 ghế inox, các bộ bàn ghế gỗ, tủ sách với 400 đầu sách, phông cờ, bục tượng Bác Hồ được trao tặng, mang hơi thở văn hóa mới đến từng Nhà văn hóa bản Chiềng Căm và Poọng 1…

Bộ đội Biên phòng Hiền Kiệt giúp bà con đổ bê tông sân văn hóa.

Một bản làng khởi sắc không chỉ từ ánh sáng mà từ chính sự đổi thay trong từng mái nhà. Bộ đội Biên phòng Hiền Kiệt đã góp nhiều công sức giúp 7 hộ nghèo xây dựng nhà ở theo Chương trình của Chính phủ và Chỉ thị 22 của Tỉnh ủy; Hỗ trợ 04 con lợn giống, tiếp nhận và trao 64 con lợn giống, 2.100 con vịt giống, giúp người dân cải thiện bữa ăn và xây dựng ý thức tự chủ kinh tế, góp phần phát triển sinh kế lâu dài.

Đằng sau những con đường sáng, sân nhà văn hóa mới, những hàng rào xanh hay mô hình vườn rau là mồ hôi, là công sức của cán bộ, chiến sĩ Đồn Hiền Kiệt. Hơn 550 ngày công lao động đã được bỏ ra, một con số biết nói, thể hiện tấm lòng, trách nhiệm và tinh thần “vì nhân dân quên mình” của những người lính quân hàm xanh.

Bộ đội giúp dân xây nhà.

Theo Ban chỉ huy bộ đội Biên phòng tỉnh Thanh Hóa, để xây dựng địa bàn khu vực biên giới vững mạnh về chính trị, phát triển về kinh tế, ổn định về quốc phòng an ninh, Đảng ủy, Ban chỉ huy đã xây dựng và ban hành Nghị quyết chuyên đề số 1622 ngày 22-5-2024 và Kế hoạch số 1332 ngày 28/5/2024 về việc xây dựng mô hình điểm "Bản sáng vùng biên" ở khu vực biên giới của tỉnh.

Mục tiêu của mô hình này nhằm huy động tối đa các nguồn lực xã hội tham gia phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội gắn với củng cố quốc phòng - an ninh; xây dựng nền biên phòng toàn dân, thế trận biên phòng toàn dân vững mạnh; củng cố hệ thống chính trị cơ sở tại các thôn, bản ở các xã đặc biệt khó khăn thuộc khu vực biên giới của tỉnh.

Bộ đội Biên phòng đồn Hiền Kiệt giúp bà con bản Chiềng Căm lắp điện đường.

Trong thời gian tới, các Đồn Biên phòng trên đất liền của tỉnh tiếp tục xây dựng mô hình "Bản sáng vùng biên". Trong đó, các Đồn Biên phòng chủ động huy động nguồn lực hỗ trợ mô hình sinh kế, tạo việc làm, giúp nhân dân thay đổi thói quen sản xuất, nâng cao thu nhập, khắc phục tư tưởng ỷ lại, nâng cao hiệu quả lao động.

Đặc biệt, ưu tiên nguồn lực đầu tư hạ tầng thiết yếu như điện chiếu sáng đường giao thông; sửa chữa đường nội bản, trường học, nước sinh hoạt, khu văn hóa - thể thao, công trình dân sinh vào các thôn, bản vùng biên giới. Cùng với đó là, xây dựng nếp sống văn hóa, chỉnh trang nhà cửa, cải tạo vườn tạp, trồng cây xanh, trồng hoa, kiên cố hóa đường giao thông thôn, bản, tạo cảnh quan sáng - xanh - sạch - đẹp.

Đại tá Nguyễn Văn Đông, Phó chính ủy Ban chỉ huy BĐBP tỉnh Thanh Hóa khẳng định: "Chúng tôi không dừng lại ở việc làm điểm mà sẽ nhân rộng các mô hình hay, cách làm hiệu quả, để mỗi bản làng vùng biên đều khang trang, sạch đẹp, an toàn và có sinh kế bền vững. Khi ý Đảng hòa cùng lòng dân, mọi khó khăn đều có thể vượt qua".

Đinh Huê