AIPA: Gắn kết và chủ động thích ứng trên Biển Đông

Chương trình nghệ thuật chào mừng tại lễ khai mạc Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 tại điểm cầu Thủ đô Hà Nội.Ảnh TTXVN

Môi trường hòa bình

AIPA ra đời vào tháng 9-1977 trước nhu cầu thành lập một tổ chức hợp tác của nghị viện các nước thành viên ASEAN hướng tới mục tiêu chung của khu vực về hòa bình, ổn định và thịnh vượng. Sau 43 năm thành lập và phát triển, AIPA ngày nay đã thực sự trở thành diễn đàn cởi mở và hiệu quả để nghị viện, nghị sĩ các nước trong khu vực bày tỏ quan điểm, trao đổi thẳng thắn về các vấn đề mà các bên cùng quan tâm.

Sự hiểu biết, tôn trọng và tin cậy ngày càng được tăng cường đã góp phần tạo tiền đề vững chắc cho hợp tác khu vực. AIPA đã ban hành nhiều nghị quyết về nhiều vấn đề quan trọng được các nước ASEAN cùng quan tâm, từ đó xây dựng lòng tin và đóng góp quan trọng vào việc tạo lập môi trường hòa bình cho tiến trình hợp tác, phát triển về mọi mặt giữa các nước trong khu vực.

Trong 25 năm tham gia AIPA, Quốc hội Việt Nam đã đóng nhiều sáng kiến, đề xuất về an ninh, chính trị được các thành viên ghi nhận và đánh giá cao. Đặc biệt, phát huy vai trò của sự đoàn kết giữa các quốc gia trong khu vực, Quốc hội Việt Nam khẳng định các nguyên tắc then chốt trong xây dựng Cộng đồng ASEAN vì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trên cơ sở đoàn kết, thống nhất, tuân thủ luật pháp quốc tế, tôn trọng lợi ích chính đáng của nhau, đồng thời hài hòa với lợi ích chung của ASEAN. Với AIPA, Quốc hội Việt Nam luôn ủng hộ và thúc đẩy AIPA phát huy vai trò là tổ chức của các nghị viện khu vực, tăng cường sự bổ trợ của ngoại giao nghị viện giữa các thành viên ASEAN cũng như với các cơ chế hợp tác liên nghị viện của khu vực và trên thế giới.

Theo đồng chí Nguyễn Thị Kim Ngân, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Việt Nam, Chủ tịch AIPA năm 2020, Đại hội đồng AIPA lần thứ 41 (AIPA 41) tổ chức bằng hình thức trực tuyến từ ngày 8 đến 10-9-2020 diễn ra trong bối cảnh ASEAN tiếp tục khẳng định mục tiêu gắn kết chặt chẽ, tăng cường tiếng nói trung tâm trong duy trì hòa bình, ổn định và phát triển ở Đông Nam Á. Nổi bật trong đó, các nước ASEAN đang phải đối diện với những khó khăn, thách thức từ nhiều phía, đặc biệt là tác động tiêu cực của đại dịch Covid-19.

Cùng với đó là những chuyển biến nhanh chóng và khó lường của tình hình thế giới, sự điều chỉnh chính sách và quan hệ giữa các nước lớn đang có xu hướng gây ảnh hưởng đến hòa bình, an ninh, hợp tác và phát triển của khu vực. Các điểm nóng như Biển Đông, những diễn biến mới trong tình hình chính trị nội bộ một số nước có thể ảnh hưởng đến vai trò trung tâm của ASEAN trong duy trì hòa bình, ổn định ở khu vực.

Tái khẳng định những nguyên tắc và nhận thức chung

Về vấn đề Biển Đông, giới chuyên gia quốc tế nhìn nhận, trong thời gian qua, nhiều quốc gia đã lên tiếng thẳng thắn về những hoạt động đơn phương trên Biển Đông, vi phạm chủ quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia ven biển, làm xói mòn lòng tin, tác động tiêu cực hòa bình, an ninh và ổn định, tự do, an toàn hàng hải, hàng không ở khu vực.

Vì vậy, các bên cần khẳng định lại những nguyên tắc và nhận thức chung đã được các nước ASEAN và cộng đồng quốc tế công nhận rộng rãi đối với vấn đề Biển Đông, trong đó có đề cao việc tuân thủ luật pháp quốc tế và Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS 1982), tự kiềm chế, không quân sự hóa, không có hành động làm phức tạp tình hình, thực thi đầy đủ, nghiêm túc Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) và nỗ lực hoàn tất Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC) có hiệu lực, hiệu quả, phù hợp luật pháp quốc tế.

“Chúng tôi nhấn mạnh sự cần thiết của việc tự kiềm chế, không thực hiện các hành vi có thể làm phức tạp tình hình; kiên trì giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Luật Biển của Liên hợp quốc năm 1982 (UNCLOS 1982)” - Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ.

Ngay từ khi đảm nhận vai trò Chủ tịch AIPA năm 2020, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đã khẳng định, Việt Nam tiếp tục thực hiện nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ với các nước, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế.

Trên tinh thần đó, AIPA tiếp tục đề cao tuân thủ luật pháp quốc tế, hình thành và chia sẻ các quy tắc, chuẩn mực ứng xử của ASEAN; củng cố đoàn kết, thống nhất, giữ vững vai trò trung tâm của ASEAN trong cấu trúc an ninh khu vực, ứng phó hiệu quả các vấn đề tác động hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực, củng cố, đổi mới tổ chức và hoạt động nhằm phát huy vị thế, vai trò của AIPA.

Trong thông điệp mới đây của Chủ tịch AIPA về vấn đề Biển Đông, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh, AIPA cần tiếp tục tăng cường hợp tác bảo đảm tính minh bạch, cởi mở, cách tiếp cận dựa trên luật pháp quốc tế và nhấn mạnh vai trò trung tâm của ASEAN trong giải quyết các vấn đề của khu vực, tuân thủ luật pháp quốc tế, thực hiện các biện pháp ngoại giao phòng ngừa, hợp tác cùng phát triển. Các Nghị viện AIPA ghi nhận tầm quan trọng của hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, cũng như thúc đẩy việc xây dựng lòng tin, các giải pháp phòng ngừa để nâng cao niềm tin giữa các bên.

Mặt khác, AIPA sẽ tiếp tục phát huy vai trò, chức năng lập pháp, giám sát, quyết định ngân sách và các nguồn lực cần thiết, đồng hành với các Chính phủ trong ASEAN vì Cộng đồng ASEAN gắn kết, chủ động thích ứng, hướng tới phát triển bền vững vì lợi ích của mọi người dân trong khu vực.

Thanh Trúc