AI và giấc mơ thành công ty 1.000 tỉ USD đầu tiên ở châu Âu

Startup Lovable của Anton Osika (35 tuổi) mới chỉ hai năm tuổi nhưng anh đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng: Trở thành công ty 1.000 tỉ USD đầu tiên ở châu Âu.

Lovable là startup vibe coding có trụ sở ở Stockholm (thủ đô Thụy Điển), sử dụng AI để hỗ trợ phát triển phần mềm.

Lovable đã có khởi đầu thuận lợi khi vào tháng 7, công ty cho biết doanh thu định kỳ của mình, nếu tính theo số liệu hàng tháng theo năm, sẽ vượt 100 triệu USD. Ngoài ra, Lovable cũng nhận được nhiều lời đề nghị đầu tư với mức định giá hơn 4 tỉ USD.

“Chúng tôi phải đạt đến quy mô rất lớn và biết rằng có con đường rất rõ ràng để trở thành công ty 1.000 tỉ USD đầu tiên ở châu Âu”, Anton Osika, đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Lovable, phát biểu bằng phong thái táo bạo kiểu như ở Thung lũng Silicon (Mỹ).

Anton Osika đặt tham vọng biến Lovable trở thành công ty 1.000 tỉ USD đầu tiên ở châu Âu - Ảnh: FT

Những vấn đề của châu Âu

Không thể phủ nhận rằng Stockholm đang sôi động với các dự án AI chẳng kém bất kỳ nơi nào khác ở châu Âu. Thế nhưng, hàng loạt thành công bất ngờ đang làm nổi bật một trong những vấn đề nan giải nhất của ngành công nghệ châu Âu: Liệu một startup có nên bán mình khi đối thủ lớn hơn hỏi mua, hoặc chấp nhận rủi ro để trở thành gã khổng lồ?

Câu trả lời khác nhau từ ba startup AI nổi bật nhất Thụy Điển đã phơi bày rõ những vấn đề của một châu lục đang cố gắng hết sức để duy trì vị thế trước các siêu cường công nghệ Mỹ và Trung Quốc. Châu Âu cần giữ chân những công ty giá trị nhất của mình - những doanh nghiệp dám nghĩ lớn ngay cả khi có thể thất bại.

Sana, startup AI Thụy Điển mà Anton Osika từng làm việc, làm dấy lên tranh luận khi bán mình cho tập đoàn phần mềm Workday (Mỹ) với giá 1,1 tỉ USD.

Việc Workday thâu tóm một ứng viên triển vọng châu Âu khiến nhiều người trong giới công nghệ ở lục địa già tiếc nuối.

“Chúng ta đã thấy kịch bản này quá nhiều lần”, nhà đầu tư công nghệ Thụy Điển nói, chẳng hạn trường hợp hãng công nghệ tài chính đầy triển vọng iZettle, được PayPal mua lại với giá 2,2 tỉ USD vào năm 2018, khi đang trên đà phát triển.

Joel Hellermark, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Sana, lại không đồng tình. Ông cho rằng phân phối sản phẩm là yếu tố “cốt lõi với những công ty AI đầy tham vọng” và Workday mang lại cho Sana cơ hội tiếp cận tới 2/3 trong số 500 tập đoàn lớn nhất nước Mỹ tính theo doanh thu.

“Đây là khoảnh khắc mang tính bước ngoặt với Sana và cả AI châu Âu. Cuối cùng, quyết định của chúng tôi được thúc đẩy bởi tầm nhìn và tham vọng chung nhằm giành chiến thắng trong mảng AI cho doanh nghiệp”, ông tuyên bố.

Joel Hellermark nói thêm rằng châu Âu khó có thể cạnh tranh với Mỹ về các mô hình nền tảng AI, như của OpenAI (startup tạo ra chatbot ChatGPT). Tuy nhiên, châu Âu hoàn toàn có thể “chiến thắng” trong lĩnh vực ứng dụng AI, nhờ vào những lợi thế như sức mạnh về thiết kế của Thụy Điển.

Một lĩnh vực ứng dụng khác mà startup Thụy Điển đang tham gia là AI pháp lý. Hiện có hơn 400 công ty luật là khách hàng, Legora đang cạnh tranh với Harvey (Mỹ) trong việc sử dụng AI để hỗ trợ luật sư xử lý các công việc thường nhật.

Max Junestrand, đồng sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Legora, cũng không có ý định đi theo con đường của Sana, ngay cả khi Harvey gia tăng cạnh tranh bằng quảng cáo trên đường phố Stockholm.

“Chúng tôi không có kế hoạch bán Legora. Dù Legora đã đạt được những bước tiến đáng kinh ngạc chỉ trong vài năm, chúng tôi vẫn chỉ đang ở vạch xuất phát so với mục tiêu dài hạn là trở thành lựa chọn hiển nhiên cho các luật sư trên toàn thế giới”, ông nói thêm.

“Góp phần củng cố vị thế AI cho châu Âu”

Điểm chung ở cả ba nhà sáng lập startup AI Thụy Điển nêu trên là đều xem vai trò và thành công của mình như một phần trong nỗ lực lớn hơn của cả châu Âu. Max Junestrand nói rằng trong 10 năm tới, ông hy vọng sẽ xây dựng được “một công ty AI Thụy Điển lớn mạnh, đầy hứng khởi, tạo ra hiệu ứng lan tỏa và góp phần củng cố vị thế AI cho châu Âu”.

Câu hỏi đặt ra là liệu châu Âu có thể đạt được điều đó bằng cách liên tục bán đi những công ty triển vọng nhất hay không. Thực tế, không có gì ngạc nhiên khi những startup thành công thường được các nhà sáng lập trẻ nhắc đến như nguồn cảm hứng là Spotify và Klarna. Đó là những công ty đã giữ vững sự độc lập và dám thử trở nên lớn mạnh, dù sau đó niêm yết cổ phiếu ở Mỹ. Ngày nay, ít ai còn coi Mojang (hãng tạo ra game Minecraft được Microsoft mua lại vào năm 2014 với giá 2,5 tỉ USD) hay iZettle là hình mẫu để noi theo.

Theo ước tính của quỹ đầu tư mạo hiểm Atomico, Stockholm hiện là nơi có số lượng “kỳ lân” (startup có định giá từ 1 tỉ USD trở lên) trên đầu người nhiều hơn bất kỳ khu vực nào khác trên thế giới ngoài Thung lũng Silicon. Ngày càng rõ ràng rằng sự phát triển này phụ thuộc vào tinh thần khởi nghiệp từ chính cộng đồng startup và nguồn vốn tư nhân, thay vì các sáng kiến từ chính phủ. Ví dụ, đế chế kinh doanh của gia đình Wallenberg đã đóng góp cho AI ở Thụy Điển nhiều hơn cả chính phủ.

Sana có thể không phải là startup Thụy Điển cuối cùng bị đối thủ Mỹ lớn mạnh hơn mua lại. Vì tương lai của châu Âu, điều quan trọng là phải có nhiều người dám làm như Anton Osika và dám mơ ước lớn, bất chấp những trở ngại trên con đường đến đó.

Sơn Vân