Vũ điệu thiên nhiên trong hội họa của Đoàn Quỳnh Như

Họa sĩ Đoàn Quỳnh Như bên một tác phẩm của mình tại triển lãm 'Khiêu vũ tới trập trùng' diễn ra vào năm 2022.

Vũ điệu thị giác của thiên nhiên

“Thiên vũ - Dance of nature”, tập hợp 30 tác phẩm mới, sử dụng chất liệu acrylic và tổng hợp trên bố, mở ra một hành trình thị giác thấm đẫm cảm xúc, suy tư về thiên nhiên - con người và sự giao cảm sâu sắc giữa hai thế giới ấy.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi cho biết, họa sĩ Đoàn Quỳnh Như chọn tên cho triển lãm là “Thiên vũ” bởi những tác phẩm lần này giống như một vũ điệu thị giác, nơi từng nét cọ, từng mảng màu kể câu chuyện về mẹ thiên nhiên hùng vĩ, dịu dàng, nhưng đâu đó ẩn hiện cả những tổn thương.

Những tác phẩm như “Đất sinh nở”, “Hồng hoang”, “Mơ mòng”, “Hoan ca” hay “Khâu vết thương đêm”… phô diễn sự bứt phá trong bút pháp và chất liệu, hòa quyện trực giác nữ tính với ý thức sinh thái sâu sắc. Mỗi bức tranh là một mộng cảnh, nơi thiên nhiên trở thành ánh chiếu của tâm hồn, gợi mở những tầng cảm xúc phong phú, từ hân hoan rực rỡ của bình minh đến sự cô quạnh lạnh giá của cánh đồng tuyết phủ.

Qua ngôn ngữ hội họa trừu tượng, Đoàn Quỳnh Như gửi gắm thông điệp về ý thức Gaia - khái niệm về “Mẹ đất” như một thực thể sống, nơi mọi sự sống đan xen cộng hưởng lẫn nhau. Những mảng màu thô ráp, những vệt sơn nứt vỡ trong tranh gợi nhắc về tổn thương của Trái đất - từ rừng bị tàn phá, sông hồ cạn kiệt, đến những hệ lụy của lòng tham con người.

Nhưng trong mảng tối xám ngoét đó vẫn còn le lói niềm hi vọng, với những gam màu rực rỡ của sự tái sinh, dòng suối đỏ thắm và những đóa hồng kiên cường giữa đá núi cheo leo, như lời nguyện cầu cho sự chữa lành của ngôi nhà chung nhân loại.

“Hội họa của Đoàn Quỳnh Như là một khúc ca trầm ngâm, ngợi ca thiên nhiên, mời gọi người xem cảm nhận và suy nghiệm về sự tồn tại cùng trách nhiệm của mỗi chúng ta. Tranh của nữ họa sĩ như một bản nhạc không lời, nơi thơ và họa nâng đỡ lẫn nhau, dẫn người xem về với những cảm xúc nguyên sơ và cần thiết nhất”, nhà nghiên cứu Ngô Kim Khôi nhận định.

Họa sĩ Đoàn Quỳnh Như được biết tới với thể loại tranh phong cảnh trừu tượng, quan tâm đến môi trường sinh quyển và mối quan hệ cộng sinh. Nhưng trước hết tác phẩm của cô cho thấy sự tôn vinh trực giác của nữ tính khi thể hiện mối gắn kết sâu sắc về bản thể của người nữ với thiên nhiên, và qua con đường nghệ thuật người nghệ sĩ lại phát hiện ra thiên nhiên như bản ngã của chính mình.

Với sự trở về lần này từ nước Đức xa xôi, đúng 3 năm sau cuộc triển lãm đầu tiên “Khiêu vũ tới trập trùng” (2022) và “Mộng cảnh” (2024), qua những nỗ lực cưu mang và hoàn thiện, Đoàn Quỳnh Như đem theo 30 tác phẩm mới bằng chất liệu acrylic và chất liệu tổng hợp trên bố, cho thấy tinh thần bứt phá và khám phá chất liệu trong cách xử lý màu và kết cấu đa dạng thích hợp cho ý tưởng của từng tác phẩm.

Một tác phẩm của họa sĩ Đoàn Quỳnh Như.

Thi - họa hòa làm một

Đoàn Quỳnh Như sinh ra và lớn lên tại Ô Lâu (Quảng Trị), từng thử sức qua nhiều lĩnh vực trong đó có diễn xuất và biên kịch (kịch bản phim điện ảnh “Thiên thai” do Chánh Phương Film giữ bản quyền). Nữ họa sĩ còn là tác giả của 2 tập thơ “Như là…!” (2005) và “Vọng” (2009).

Theo nhà nghiên cứu Hà Vũ Trọng, có thể coi loạt tranh mới trong triển lãm “Thiên vũ” đánh dấu mốc son trong sự nghiệp nghệ thuật của họa sĩ về bút pháp lẫn chất liệu, với năng lượng nội tâm tuôn trào nhịp điệu và sắc màu trữ tình như một bản giao hưởng thị giác.

Triển lãm “Thiên vũ” dự kiến kéo dài trong suốt tháng 8 tại TPHCM và sau đó sẽ diễn ra tại thành phố Huế. Loạt tranh với những nhan đề đầy chất thơ, mỗi tác phẩm là mỗi mộng cảnh phơi mở sự trải nghiệm huyền bí mà cõi thiên nhiên và vũ trụ vĩ mô cũng chính là ánh chiếu của con người vi mô.

Họa sĩ Đoàn Quỳnh Như chia sẻ rằng, hội họa đến với bản thân cô có thể hình dung như một loại trái cây sau bao ngày hội tụ đủ nắng gió mưa sa, rồi quả dần chín mọng và lên men tựu rượu, đó là một tiến trình tự thiên nhiên. Bằng cách kết hợp ngôn ngữ và hình ảnh, nghệ sĩ có thể tạo ra những tác phẩm nghệ thuật mang dấu ấn riêng và có khả năng tác động cảm xúc tới người xem.

Nếu như hội họa là một bài thơ im lặng, thì thơ ca như một bức tranh biết nói. Quan niệm ấy của triết gia Plutarch đã tác động mạnh mẽ tới sáng tác của Đoàn Quỳnh Như - người đàn bà bay bổng giữa thơ và họa. Bởi vậy, trong mỗi tác phẩm của cô, thi - họa như hòa làm một. Khi vẽ tranh, những vần thơ ẩn hiện, khi làm thơ, một bức họa trong tâm tưởng hiện ra.

Họa sĩ Đoàn Quỳnh Như từng thử nghiệm nhiều chất liệu màu nước, tempera, gouache và acrylic trên giấy, trên canvas và trên gỗ.

Tuy nhiên, không phải bức tranh nào cũng song hành với một bản nhạc hay bài thơ. Có lẽ cần sự thấm đẫm và nguyên cớ nào đó thì nó mới phát tiết ra tranh. Quá trình đó thấm đẫm suy tư, để rồi tạo ra một tác phẩm thị giác bằng miền suy tưởng vừa hư vừa thực lại vừa ảo mộng.

“Cảm xúc là thứ tiên quyết, kết hợp với phương tiện - kỹ thuật để tạo nên tác phẩm. Nhưng không có nghĩa cứ rèn luyện kỹ thuật thì mới có sự uyển chuyển. Kỹ thuật là phương tiện để chuyển tải nguồn cảm xúc ra tác phẩm. Đó cũng là nguyên nhân mà một số ngành học liên quan đến tư duy sáng tác như hội họa, âm nhạc, kiến trúc, tạo mẫu… đòi hỏi người học cần có năng khiếu, có tâm hồn dạt dào rung cảm”, họa sĩ Đoàn Quỳnh Như chia sẻ.

Không chỉ là vũ điệu của trời đất, “Thiên vũ” còn là lời mời gọi mỗi người dừng lại, lắng nghe tiếng thì thầm của thiên nhiên, tìm lại sự kết nối với đất trời, để thấy vẻ đẹp cuộc sống vốn rất trong trẻo và thiện lành.

Trần Hòa