Vận hành chính quyền địa phương 2 cấp: Đổi mới mô hình quản trị, xây dựng bộ máy công bộc vì dânBài 3: Gỡ nút thắt 'then chốt của then chốt'

Nhận diện và khẩn trương có giải pháp về vấn đề này là một trong những yếu tố quan trọng để bảo đảm chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả về lâu dài.

Cán bộ Điểm Phục vụ hành chính công xã Ô Diên hỗ trợ người dân làm thủ tục hành chính công trực tuyến.

Việc nhiều, cán bộ chịu áp lực lớn

Cán bộ kế toán Ban Quản lý Dự án đầu tư - hạ tầng xã Tam Hưng Nguyễn Thị Phương Lan mở đầu câu chuyện với chúng tôi bằng chia sẻ vui rằng, có thời điểm thấy bản thân biến hóa thành “ba đầu sáu tay”... Chị Lan cho biết, hiện chị đang đảm nhiệm nhiều vai trò, vừa là kế toán, vừa là người thực hiện nghiệp vụ hành chính, tham gia công việc chung của xã.

“Ngoài công việc kế toán, tôi còn phụ trách thêm mảng dịch vụ công. Mỗi tháng, khối lượng công việc xử lý tiền mặt, chi trả lương và các nội dung chi có thể lên tới hàng chục tỷ đồng. Có đợt phải chi trả tới 20-30 tỷ đồng cho các hoạt động, nên áp lực rất lớn”, chị Lan chia sẻ.

Ban Quản lý dự án đầu tư - hạ tầng xã Tam Hưng hiện có 9 cán bộ, viên chức đảm nhiệm nhiều nhóm nhiệm vụ: Quản lý dự án đầu tư công; giải phóng mặt bằng các dự án trong và ngoài ngân sách; quản lý cây xanh, chiếu sáng, vệ sinh môi trường; quản lý chợ và khu công nghiệp.

Giám đốc Ban Quản lý Dự án đầu tư - hạ tầng xã Tam Hưng Nguyễn Quang Luyện cho biết, với 9 cán bộ hiện có, trong khi khối lượng công việc tăng mạnh, nhiều người phải kiêm nhiệm hai, thậm chí ba lĩnh vực. Hiện Ban có 7 cán bộ chuyên môn nhưng phải đảm nhiệm 5 đầu việc lớn, trong đó mảng quản lý khu công nghiệp và vệ sinh môi trường do cùng một cán bộ phụ trách. Việc kiêm nhiệm như vậy khiến quá tải, khó bảo đảm chuyên sâu.

Trưởng phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị phường Kiến Hưng Phạm Nguyên Trọng nêu thực tế nhiều địa phương đang gặp phải là việc thiếu cán bộ chuyên môn, nhất là các lĩnh vực đặc thù.

“Phòng Kinh tế - Hạ tầng và Đô thị thực hiện quản lý nhà nước về quy hoạch, xây dựng, đầu tư..., nhưng không có cán bộ chuyên môn phòng cháy, chữa cháy. Vì vậy, việc kiểm tra, thẩm định hay tập huấn phòng cháy, chữa cháy đều phải phối hợp với các cơ quan chuyên ngành. Cụ thể, ở phường Kiến Hưng, kỹ sư xây dựng, chuyên viên Nguyễn Huy Kiện phải phụ trách toàn bộ mảng công thương, xây dựng, thiết kế, phòng cháy, chữa cháy…”, ông Phạm Nguyên Trọng bày tỏ.

Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Ô Diên Đỗ Văn Mười cho biết, 22 cán bộ của phòng được tập hợp từ 5 phòng và 7 xã của huyện Đan Phượng cũ. Với số lượng cán bộ này, Phòng Văn hóa - Xã hội đang phải thực hiện 143 đầu việc của 7 sở chuyên ngành, gồm các lĩnh vực như: Văn hóa, giáo dục, y tế, nội vụ, lao động - thương binh - xã hội, khoa học - công nghệ, thông tin, thể dục - thể thao, du lịch…

“Trung ương và thành phố cần bố trí nhân lực phù hợp với đặc thù dân cư, diện tích của các địa phương, không nên cào bằng; đồng thời bố trí, sắp xếp đầy đủ vị trí việc làm của các bộ phận. Chẳng hạn, trong 6 tháng cuối năm, Phòng Văn hóa - Xã hội xã Ô Diên phải chi trả chế độ, chính sách cho các đối tượng chính sách, người có công, bảo trợ xã hội… lên tới 43 tỷ đồng, nhưng bộ phận này chưa có vị trí việc làm của kế toán, tài vụ”, ông Đỗ Văn Mười cho hay.

Chung kiến nghị, Phó Chủ tịch UBND xã Thiên Lộc Nguyễn Hùng Dũng đề xuất, thành phố tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, bổ sung thêm các nội dung theo hướng “cầm tay chỉ việc”, tức là đào tạo, bồi dưỡng thực hành trực tiếp tại địa phương. Việc tập huấn đồng bộ, có chiều sâu, gắn với thực tế địa phương là yêu cầu cấp thiết.

Vẫn còn tình trạng người đông nhưng không tinh

Quá trình tìm hiểu ở cơ sở, phóng viên Báo Hànôịmới nhận thấy, một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là chất lượng và cơ cấu đội ngũ cán bộ. Phân tích sâu hơn vấn đề này, Chủ tịch UBND xã Dân Hòa Đinh Hữu Bình thừa nhận: Mặc dù tinh thần trách nhiệm, ý thức phục vụ nhân dân của cán bộ, công chức, viên chức được ghi nhận tích cực, song nhiều cán bộ xã có trình độ chuyên môn chưa đáp ứng yêu cầu. Hiện vẫn còn tình trạng người tuy đông nhưng không tinh.

Khảo sát thực tế tại một số phòng, ban của xã Dân Hòa cũng cho thấy sự mất cân đối về chuyên môn trong đội ngũ cán bộ. Cụ thể trong khi Phòng Văn hóa - Xã hội thừa cán bộ lĩnh vực văn hóa - xã hội, các vị trí việc làm của Phòng Kinh tế lại thiếu hụt nhân lực chuyên ngành kỹ thuật, môi trường, khoa học - công nghệ...

“Tình trạng biến động nhân sự cũng đang diễn ra. Chỉ trong thời gian ngắn, xã đã có 14 cán bộ xin nghỉ việc, phản ánh những khó khăn trong việc giữ chân người có năng lực ở tuyến cơ sở”, ông Đinh Hữu Bình thông tin thêm.

Thực tiễn nêu trên xảy ra ở không ít địa phương. Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Phú Nghĩa Trịnh Tiến Tường cho rằng, thành phố cần xem xét cơ chế đặc thù cho các địa bàn có tính chất tương tự - vừa là khu dân cư lớn, vừa là trung tâm kinh tế - công nghiệp để sớm phân bổ lại vị trí việc làm, tăng biên chế hợp lý.

Ở góc nhìn tương tự, Trưởng ban Xây dựng Đảng phường Kiến Hưng Nguyễn Thị Hải Yến cho rằng, hiện Ban Xây dựng Đảng cấp phường đang phải thực hiện rất nhiều nhiệm vụ từ cấp quận chuyển về (tổ chức, cán bộ, công tác Đảng, tuyên giáo, dân vận...) và các nhiệm vụ nội bộ cấp phường.

“Vì vậy, một cán bộ Ban Xây dựng Đảng của phường đang phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ. Để bảo đảm công việc, ngoài 5 cán bộ, chuyên viên, Ban phải trưng dụng thêm 2 cán bộ không chuyên trách để thực hiện nhiệm vụ được giao”, đồng chí Nguyễn Thị Hải Yến chia sẻ.

Theo Trưởng ban Xây dựng Đảng phường Kiến Hưng, phải tùy theo quy mô dân số, đặc thù phát triển để bố trí số lượng cán bộ phù hợp, không nên "cào bằng" chỉ tiêu giữa các địa phương. “Chúng tôi chỉ mong khi giao nhiệm vụ cho cơ sở thì cũng phải có nguồn lực tương ứng”, bà Nguyễn Thị Hải Yến nêu.

Trong khi đó, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Đống Đa Nguyễn Ngọc Việt kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi Luật Tổ chức chính quyền địa phương, rà soát hệ thống pháp luật chuyên ngành để bổ sung, hoàn thiện phân cấp, phân quyền theo đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Trên quan điểm không nên tách nhỏ Phòng Kinh tế thành nhiều đơn vị như một số địa phương đề xuất, Trưởng phòng Kinh tế xã Thiên Lộc Nguyễn Mậu Thịnh cho rằng, cần giữ nguyên cơ cấu tổ chức như hiện nay, đồng thời bổ sung cán bộ có năng lực chuyên môn sâu như vị trí việc làm tài chính, kế hoạch, tài nguyên môi trường...; đồng thời chia các nhóm công tác nhỏ theo lĩnh vực để tăng tính chuyên trách.

Nhận diện những bất cập về tổ chức bộ máy và công tác cán bộ ở cấp xã, phường để từng bước hóa giải là yếu tố then chốt cho hoạt động của bộ máy hành chính trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động ổn định, hiệu quả. Trên tinh thần này, mới đây, từ định hướng vị trí việc làm cấp xã theo báo cáo của địa phương về bố trí đội ngũ công chức ở cấp xã và đề nghị của các bộ, quản lý ngành lĩnh vực về vị trí công chức cấp xã; căn cứ quy định của pháp luật liên quan, để phù hợp với thực tiễn hoạt động của chính quyền cấp xã, ngoài 28 vị trí được định hướng tại Công văn số 7415/BNV-CCVC (ngày 31-8-2025), Bộ Nội vụ dự kiến bổ sung 4 vị trí việc làm, gồm: Giúp việc HĐND; kế toán trưởng/phụ trách kế toán; tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng chống tham nhũng; kiểm tra chuyên ngành. Như vậy, vị trí việc làm sử dụng tại cấp xã là 43 vị trí (bao gồm 8 vị trí lãnh đạo, quản lý; 32 vị trí chuyên môn, nghiệp vụ bố trí theo ngành, lĩnh vực và 3 vị trí việc làm hỗ trợ, phục vụ), tăng 4 vị trí so với định hướng tại Công văn số 7415/BNV-CCVC.

(Còn nữa)

Nhóm phóng viên