'Vaccine' cho giai đoạn 1.000 ngày đầu đời của trẻ
Trong hành trình chăm sóc và nuôi dưỡng một đứa trẻ khỏe mạnh, kiến thức của cha mẹ được coi là 'vaccine đầu đời'. Đặc biệt, giai đoạn 1.000 ngày đầu đời - từ khi mang thai đến khi trẻ tròn 2 tuổi - là thời điểm 'vàng' quyết định đến sức khỏe, trí tuệ và sự phát triển toàn diện của trẻ.
Quang cảnh một buổi Tư vấn hộ gia đình
Gõ cửa từng nhà
Thực tế cho thấy, không phải bà mẹ nào cũng được tiếp cận đầy đủ kiến thức khoa học để nuôi con đúng cách, đặc biệt là về sữa mẹ và dinh dưỡng hợp lý. Tổ chức World Vision International tại Việt Nam đã triển khai mô hình Tư vấn hộ gia đình đúng đối tượng, đúng thời điểm (ttC) - một hình thức tiếp cận sáng tạo, nhân văn và hiệu quả nhằm thay đổi hành vi dinh dưỡng từ gốc, hướng tới giảm thiểu tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em và nâng cao chất lượng dân số.
Một buổi Tư vấn hộ gia đình đúng đối tượng, đúng thời điểm (ttC) tại xã Thường Xuân.
Không dừng lại ở tuyên truyền chung chung, mô hình ttC chú trọng tiếp cận cá nhân hóa: tư vấn tận nhà, lắng nghe, đồng hành cùng các bà mẹ từ lúc mang thai đến khi bé được 2 tuổi (với tổng cộng 11 lần thăm hộ). Đây là điều mà chị Phạm Thị Vi, một bà mẹ ba con ở xã Thường Xuân (Thanh Hóa), cảm nhận rõ nhất khi chia sẻ: "Khác với hai bé đầu, đến bé thứ ba, tôi cảm thấy mình không còn đơn độc. Được tư vấn, nhắc nhở, tôi hiểu hơn giá trị của việc cho con bú hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu đời và ăn uống đủ chất."
Điều đáng nói là, sự thay đổi không chỉ đến từ bà mẹ, mà lan tỏa đến cả gia đình - từ người chồng, đến ông bà nội, những người vốn "đầy kinh nghiệm". Khi họ được trang bị kiến thức, quan niệm sai lầm dần thay đổi, hỗ trợ người mẹ trong quá trình nuôi con trở nên thực tế và hiệu quả hơn.
Đa số các gia đình đều cho biết, từ khi gia đình được hỗ trợ ttC thì các bà mẹ đã có rất nhiều thay đổi và tháo gỡ được rào cản trong trong việc chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng cho trẻ. Như thời kỳ mang thai bà mẹ đã được chồng chủ động đưa đi khám thai định kỳ, được tư vấn ăn uống đầy đủ chất, uống viên sắt và tiêm phòng, nghỉ ngơi hợp lý… nên thai nhi phát triển tốt. Sau khi sinh bé thì được gia đình chồng, bố mẹ chồng tích cực hỗ trợ trong việc chăm sóc bé. Chính vì thế, các bà mẹ cảm thấy không bị áp lực và gánh nặng trong việc chăm sóc bé.
Từ năm 2010 đến nay, mô hình CLB Người chăm sóc trẻ đã được nhân rộng toàn quốc với hơn 1.500 câu lạc bộ, hỗ trợ trực tiếp cho khoảng 45.000 trẻ em dưới 5 tuổi. Đây là một trong những cách tiếp cận cộng đồng hiệu quả nhất trong phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em. Trong thời gian tới, tổ chức World Vision dự kiến mở rộng mô hình đến các địa phương có tỷ lệ suy dinh dưỡng cao hơn, đồng thời làm phong phú thêm hình thức sinh hoạt như hội thi, truyền thông nhóm, sự kiện cộng đồng để tăng tính hấp dẫn và duy trì sự tham gia lâu dài của các cha mẹ.
Bí quyết thành công của mô hình ttC nằm ở việc "đón đầu" nhu cầu. Khi mẹ mang thai, tư vấn viên sẽ hướng dẫn ăn uống, nghỉ ngơi, tiêm phòng, dùng sắt đúng cách. Khi bé được 5 tháng, cha mẹ đã được chuẩn bị kiến thức ăn dặm cho tháng thứ 6 - giúp hạn chế các sai lầm phổ biến và hình thành hành vi chăm sóc phù hợp với lứa tuổi.
Điều này chỉ có thể thực hiện nhờ vào mạng lưới tình nguyện viên tận tâm như chị Hà Thị Hằng-cộng tác viên y tế thôn bản kiêm Chi hội trưởng Hội Phụ nữ thôn. Với sự hỗ trợ từ World Vision, chị được đào tạo bài bản và kiên trì tư vấn tại nhà cho từng bà mẹ.
Theo thống kê, từ năm 2018-2024, mô hình ttC đã tiếp cận trên 30.000 phụ nữ mang thai và bà mẹ có con dưới 2 tuổi, giúp giảm rõ rệt tỷ lệ trẻ nhẹ cân, thấp còi và suy dinh dưỡng ở các vùng dự án.
Câu lạc bộ Người chăm sóc trẻ: Địa chỉ tin cậy của các bà mẹ
Bên cạnh tư vấn hộ gia đình, Câu lạc bộ Người chăm sóc trẻ do World Vision tổ chức đã trở thành điểm đến quen thuộc của hàng chục nghìn bà mẹ trên cả nước. Đây không chỉ là nơi học kiến thức dinh dưỡng, mà còn là không gian gắn kết cộng đồng, nơi các bà mẹ chia sẻ kinh nghiệm, học kỹ năng nấu ăn, trồng rau, nuôi gà để cải thiện bữa ăn gia đình.
Từ những buổi sinh hoạt đơn sơ nhưng đầy gắn kết, các bà mẹ từng đơn độc trong hành trình nuôi con nay đã tìm thấy một cộng đồng - nơi có kiến thức, sự sẻ chia và niềm tin vào những thay đổi tích cực cho tương lai con trẻ. Những buổi sinh hoạt này, được thiết kế sinh động và thực tiễn, đang góp phần thay đổi hành vi chăm sóc trẻ một cách bền vững.
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tối ưu trong 6 tháng đầu đời, giúp trẻ tăng sức đề kháng, phát triển trí não và thể chất toàn diện. Tuy nhiên, nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách không chỉ đơn giản là cho con bú mà cần kiến thức, kỹ năng và sự hỗ trợ từ gia đình, cộng đồng.
Các bà mẹ có niềm tin vào những thay đổi tích cực cho tương lai con trẻ khi tham gia Câu lạc bộ Người chăm sóc trẻ.
Bà Nguyễn Thị Quang, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ thôn Thanh Long, xã Thường Xuân, Thanh Hóa cho biết, Câu lạc bộ Người chăm sóc trẻ ở thôn có 23 thành viên. Mỗi tháng sinh hoạt 1 lần với mục đích giúp các bà, các mẹ có thêm kiến thức khoa học về chăm sóc trẻ. Chủ đề được thay đổi thường xuyên, dựa vào nhu cầu của các mẹ, thí dụ như chăm sóc bà mẹ mang thái, cháo dinh dưỡng cho trẻ…
"Trong câu lạc bộ có 3 bà mẹ là người dân tộc Thái. Hiện nay, các bà mẹ cũng đã biết chủ động tìm những thông tin hữu ích từ mạng và chia sẻ thông tin với nhau qua nhóm. Trong mỗi buổi sinh hoạt, chúng tôi cũng thường chia nhóm để thảo luận. Cũng có buổi, chúng tôi hướng dẫn các bà mẹ chuẩn bị bữa ăn dinh dưỡng bằng nguyên liệu sạch 100%, các mẹ được tiếp cận việc thật và sau khi nấu xong thì các thành viên trong câu lạc bộ và con của họ cùng thưởng thức luôn"- bà Quang chia sẻ.
Mô hình ttC và các Câu lạc bộ Người chăm sóc trẻ chính là cầu nối giúp người mẹ hiểu đúng, làm đúng và vững tin hơn trong hành trình nuôi con khôn lớn.
* Ông Lê Hữu Giang, Phó Chủ tịch UBND xã Thường Xuân, Thanh Hóa: Đây là những chương trình thiết thực, giúp cải thiện cuộc sống người dân và hỗ trợ chính quyền trong việc thực hiện các mục tiêu quốc gia. Chúng tôi mong muốn tiếp tục được đồng hành, đồng thời được đầu tư thêm cơ sở vật chất tại các thôn xóm.
