Thay đổi để đi đầu

Các chuyên gia giáo dục nhận định, từ việc cải cách chương trình học, ứng dụng công nghệ đến thúc đẩy hợp tác quốc tế, Việt Nam đang mở ra những cơ hội mới, hướng tới mục tiêu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, sẵn sàng đối mặt với thách thức và hội nhập trong kỉ nguyên mới. Ông cha chúng ta đã dạy: “Phi trí bất hưng”, không đầu tư cho sự nghiệp trồng người đất nước khó hưng thịnh.PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng Ban đào tạo, ĐHQGHN:

Thực hành trong mô hình thực tế ảo

Trong chương trình đào tạo về tài chính, Trường ĐH Kinh tế, ĐH Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) đưa một số nội dung về công nghệ tài chính, một số chương về lập trình căn bản để giúp sinh viên có kiến thức cơ bản tiến tới thành thạo ứng dụng công nghệ khi ra thực tế.

Nhà trường cũng thay đổi, điều chỉnh chương trình theo hướng ứng dụng những tiến bộ của công nghệ, nhất là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quá trình chuyển đổi số, lược giảm bớt những nội dung mà AI có thể làm tốt, đưa các nội dung mới thay thế. Ví dụ, nhờ AI và các phần mềm ứng dụng, một người có thể làm kế toán cho nhiều doanh nghiệp, khác với trước đây doanh nghiệp nào cũng phải có 1 kế toán. Nhu cầu kế toán không còn nhiều, nhưng cần những người làm kế toán theo kiểu quản trị tài chính, kế toán thông minh. Do vậy, chương trình đào tạo của trường sẽ giảm bớt phần thực hành định khoản kế toán, bởi công nghệ đã làm rất tốt. Chương trình mới sẽ đưa thêm nội dung kiến thức phân tích dữ liệu và cách tư duy quản trị, tức là người làm kế toán phải biết tổng hợp phân tích rồi đưa ra những thông tin về quản trị giúp chủ doanh nghiệp có quyết định chính xác.

ĐHQGHN có một hệ thống thư viện với nguồn dữ liệu rất lớn, thậm chí có cơ sở dữ liệu của tất cả các công bố quốc tế trên toàn cầu. Khi sinh viên muốn dự báo giá vàng hay giá của chứng khoán thì nhờ phần mềm mã nguồn mở, sinh viên có thể tự tổng hợp, phân tích để đưa ra các dự báo. Điều này rất có lợi cho sinh viên khi ra trường về làm việc tại các doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu… để có thể tạo ra các mô hình dự báo trong lĩnh vực làm việc của mình.

Từ năm 2023, sinh viên ĐHQGHN được học mô hình thực tế ảo tại Trung tâm thực hành Tài chính Ngân hàng SHB – VNU. Với môi trường mô phỏng gần với hoạt động thực tế của ngân hàng, sinh viên có thể trải nghiệm các nghiệp vụ cơ bản như xử lí giao dịch trên hệ thống. Điều này mang lại lợi ích lớn trong quá trình học, đồng thời giúp sinh viên phát triển kĩ năng xử lí tình huống, ra quyết định và tư duy phản biện.

Để đào tạo được nguồn nhân lực phục vụ đất nước, bên cạnh việc xây dựng mới, điều chỉnh chương trình đáp ứng tốt nhất nhu cầu xã hội thì phát triển đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất, thư viện, phòng thí nghiệm… là một yêu cầu, nhiệm vụ trọng tâm mà lãnh đạo ĐHQGHN thường xuyên chỉ đạo. Chiến lược phát triển của ĐHQGHN là theo mô hình ĐH nghiên cứu, đổi mới sáng tạo. Đến nay, ở ĐHQGHN có 36 nhóm nghiên cứu đã được công nhận là nhóm nghiên cứu mạnh cấp ĐHQGHN, đóng vai trò dẫn dắt trong nhiều lĩnh vực khoa học và hướng nghiên cứu tiên tiến trong nước và khu vực.

PGS.TS Nguyễn Phong Điền, Phó Giám đốc ĐH Bách khoa Hà Nội: Hướng đến xuất khẩu nhân lực chất lượng cao

Từ năm 2020, ĐH Bách khoa Hà Nội đẩy mạnh mô hình đào tạo theo 2 định hướng: nghiên cứu (chương trình tích hợp Cử nhân – Thạc sĩ khoa học) và ứng dụng nghề nghiệp (chương trình tích hợp cử nhân – Kĩ sư chuyên sâu đặc thù).

Bắt đầu từ năm học 2024 – 2025, ĐH này tăng cường chú trọng trải nghiệm cho sinh viên. Theo đó, trong khóa học, thực tập của sinh viên chia thành 3 giai đoạn: giai đoạn thực tập nhận thức từ năm thứ 2, sinh viên làm các công việc đơn giản trong doanh nghiệp như một công nhân; giai đoạn thực tập kĩ thuật (năm thứ 3) trải nghiệm môi trường thiết kế, chế tạo. Đây là giai đoạn sinh viên bắt đầu chuyển đổi từ kiến thức lí thuyết sang thực hành; giai đoạn thực tập tốt nghiệp (năm thứ 4 đối với hệ cử nhân hoặc thứ 5 đối với hệ kĩ sư). Ở giai đoạn thực tập cuối, sinh viên bước từ trải nghiệm ra thực tế để tốt nghiệp có thể hòa nhập với doanh nghiệp.

Sinh viên ĐHQG Hà Nội trong lớp học. Ảnh: NGHIÊM HUÊ

Công nghệ luôn thay đổi, trường ĐH chỉ đào tạo những giá trị cốt lõi nhất để sinh viên có khả năng tư duy phát triển trong thực tế. Đối với việc “lót ổ đón đại bàng” các ngành công nghệ cao như vi mạch, chip - bán dẫn, trường ĐH có nhiệm vụ chuẩn bị nhân lực nhưng vẫn cần sự đầu tư cơ sở vật chất từ nhà nước. Bởi các thiết bị như phòng sạch, siêu máy tính đều có giá trị lên tới hàng tỷ USD, nằm ngoài khả năng tài chính của trường.

Việc thừa thầy thiếu thợ không dễ phân tích. Việt Nam hiện thiếu chuyên gia xuất sắc, chuyên gia đầu ngành từ công nghiệp đến dân dụng và phụ thuộc chuyên gia nước ngoài. Nhưng ở khía cạnh khác, nền kinh tế Việt Nam chưa thể hấp thụ hết nhân lực chất lượng cao của các trường ĐH đào tạo. Ví dụ một lực lượng không nhỏ nhân lực tốt nghiệp ĐH trong nước đang làm việc trong các doanh nghiệp lớn của nước ngoài. Họ không tìm được việc ở doanh nghiệp của Việt Nam hay trong nước vì chưa có vị trí việc làm phù hợp với năng lực ngành nghề họ được đào tạo, hay nói cách khác công việc chưa đủ thách thức.

Từ năm học này, ĐH Bách khoa Hà Nội hướng đến mục tiêu xuất khẩu nhân lực chất lượng cao. Lúc đó sinh viên tốt nghiệp thực sự là một chuyên gia, không bỏ phí quãng thời gian vàng (giai đoạn 25 – 35 tuổi). Bên cạnh đó, ĐH cũng hướng đến mục tiêu đào tạo nhân lực các ngành công nghệ cao để đón xu hướng phát triển của nền kinh tế trong nước.

NGHIÊM HUÊ - HÀ LINH