Tàu quét lôi thế hệ mới

Thực hành huấn luyện trên biển ở đoàn M72, Vùng C hải quân

Đầu những năm 80 của thế kỷ 20, trên thế giới đã bắt đầu xuất hiện khái niệm tàu chiến phóng rải và quét lôi kết cấu kiểu mô-đun (được thiết kế từng phần, lắp ráp lại với nhau). Các tàu mô-đun tiêu biểu là tàu lớp Mốp-cô của Đức; Stan-phơ-lếch của Đan Mạch... Các tàu phóng rải, quét lôi kết cấu mô-đun được áp dụng các giải pháp kỹ thuật mới là sử dụng thép không nhiễm từ, có ưu điểm về thiết kế, huấn luyện, chi phí bảo dưỡng và hậu cần thấp.

Tàu phóng rải, quét lôi lớp Mốp-cô dài 54m, lượng choán nước khoảng 600 tấn, kíp thủy thủ 19 người. Tàu có thể chạy với tốc độ từ 14 đến 18 hải lý/giờ. Đặc điểm quan trọng nhất của tàu Mốp-cô là mặt boong phía sau có thể lắp đặt và thay đổi các mô-đun cho các nhiệm vụ khác nhau trong thời gian tính bằng giờ. Để săn lôi, tàu Mốp-cô được lắp thiết bị thủy âm HMS hoặc thiết bị thủy âm thay đổi độ sâu VDS. Các thiết bị cần thiết khác, kể cả thiết bị lặn như buồng giảm áp, bình ô-xy dự phòng... chứa trong các công-te-nơ tiêu chuẩn. Hiện nay, các công ty đóng tàu của CHLB Đức đang triển khai đóng 6 tàu quét lôi kết cấu mô-đun lớp Mốp-cô theo hợp đồng đã ký với Thổ Nhĩ Kỳ.

Các tàu Stan-phơ-lếch của hải quân Đan Mạch được chế tạo để thay thế các tàu thế hệ cũ, làm nhiệm vụ cảnh giới, tác chiến mặt biển và quét lôi. Yêu cầu đề ra là tàu phải có khả năng và tính linh hoạt nhờ các mô-đun hay công-te-nơ chứa thiết bị cho các nhiệm vụ khác nhau. Tàu Stan-phơ-lếch-300 đầu tiên mang tên Phlai-vơ-phít-cơn được làm bằng chất dẻo sợi thủy tinh gia cường (GRP), có chiều dài 45m, lượng choán nước 500 tấn, kíp thủy thủ 17 người, tốc độ 30 hải lý/giờ. Dưới mặt boong tàu có 4 khoang bằng nhau chứa các mô-đun tiêu chuẩn làm bằng thép không nhiễm từ.

Hải quân Đan Mạch hiện có 14 tàu Stan-phơ-lếch-300 và hơn 100 công-te-nơ mang mô-đun tàu Stan-phơ-lếch cho các nhiệm vụ khác nhau. Chỉ cần vài giờ, có thể thay đổi mô-đun phù hợp để tàu đảm đương các nhiệm vụ chiến đấu chống ngầm, chống thủy lôi, nghiên cứu hải dương hay kiểm soát ô nhiễm.

Thiết kế tàu Stan-phơ-lếch-300 cũng được áp dụng cho 3 tàu tuần tra ngoài khơi lớp Thơ-tít. Hải quân Đan Mạch đang xúc tiến chương trình đóng từ 4 đến 6 tàu theo thiết kế Stan-phơ-lếch để thay thế cho tàu tuần tra cao tốc lớp Uyn-lơ-mốt, tàu rải lôi lớp Phan-xtơ và tàu hộ tống lớp Ni-en Giu-en. Đó là hai dạng tàu được công-te-nơ hóa đến mức cao nhất và có nhiều điểm chung nhất về thiết kế và thiết bị. Tàu chỉ huy và yểm trợ đa năng dài 136m, lượng choán nước 6.100 tấn và tàu fri-ghết dài 125m, lượng choán nước 5.000 tấn. Các tàu này có khả năng hoạt động trên các đại dương, có thể đi xa 9.000 hải lý và đủ dự trữ cho 28 ngày trên biển, có khả năng chiến đấu và thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng khác nhau.

Có thể thấy rõ rằng, các tàu kết cấu mô-đun có nhiều ưu điểm như nhờ được làm bằng thép không nhiễm từ nên vòng đời của tàu sẽ dài hơn, khả năng sống sót cao hơn; thời gian bảo dưỡng ngắn và ít tốn kém hơn; giảm đáng kể chi phí huấn luyện và dự trữ hậu cần; có thể rút ngắn thời gian nghiên cứu chế tạo vì có thể vừa đóng, vừa tiến hành thử nghiệm, đồng thời giảm được khó khăn trong tích hợp các hệ thống và đặc biệt là giảm được giá thành. So với các tàu theo thiết kế truyền thống, việc trang bị lại hoặc chuyển đổi chức năng của tàu kết cấu mô-đun cần ít thời gian và chi phí hơn, chỉ cần thay thế các mô-đun hệ thống. Ngoài ra, các tàu kết cấu mô-đun có khả năng linh hoạt cao; tùy theo tình hình hoặc yêu cầu tác chiến, các hệ thống vũ khí có thể được thay đổi trong vài giờ. Ngoài kíp thủy thủ, số nhân viên phục vụ trên tàu có thể thay đổi tùy theo mô-đun cho từng loại nhiệm vụ.

Có thể nói Tàu kết cấu mô-đun đã mở ra một thời kỳ mới cho tác chiến hải quân. Ngoại trừ một số nước phát triển, hải quân hầu hết các nước đang phát triển không có đủ khả năng tài chính để mua sắm các loại tàu chiến cho từng nhiệm vụ khác nhau. Do đó, tàu kết cấu mô-đun sẽ trở nên ngày càng hấp dẫn đối với hải quân các nước đang và kém phát triển.

Vũ Hồng Khanh