Tăng cường kỷ luật ngân sách, không để xảy ra thất thoát, lãng phí

Điều hành chi ngân sách chặt chẽ, hiệu quả

Tóm lược kết quả thảo luận về ngân sách nhà nước, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, với không khí thảo luận sôi nổi, thẳng thắn và trách nhiệm, các ĐBQH đã tham gia nhiều ý kiến quan trọng, tâm huyết về thực hiện ngân sách nhà nước năm 2025, dự toán năm 2026, các kế hoạch 5 năm về đầu tư công trung hạn, tài chính quốc gia, vay và trả nợ công.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận phiên thảo luận. Ảnh: Phạm Thắng

Các ĐBQH thống nhất, năm 2025, bối cảnh thế giới có nhiều biến động, thách thức. Trong nước triển khai nhiều lĩnh vực đột phá, đồng thời phải huy động nguồn lực để thực hiện mục tiêu tăng trưởng trên 8%. Tuy nhiên, việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước đạt kết quả tích cực, ước thu vượt cao hơn so với dự toán, các nhiệm vụ chi cơ bản đáp ứng, bảo đảm đủ kinh phí nợ công trong giới hạn cho phép.

Bối cảnh kinh tế - xã hội những tháng còn lại của năm 2025 dự báo còn nhiều thách thức, đặc biệt là ảnh hưởng đến thiên tai, bão lũ, những bất ổn của kinh tế toàn cầu. Do đó, các ĐBQH đề nghị tiếp tục tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc để hoàn thành ở mức cao nhất các chỉ tiêu, nhiệm vụ ngân sách năm 2025.

Năm 2026 là năm đầu thực hiện các kế hoạch 5 năm 2026-2030, những yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở mức cao hơn nhiều so với giai đoạn trước; thu chi ngân sách, bội chi, nợ công xây dựng gắn với mục tiêu tăng trưởng 2 con số nên có nhiều thách thức. Do đó, các ĐBQH đề nghị lường trước các rủi ro; đối với dự toán thu, có giải pháp tăng cường quản lý thu, nắm chắc nguồn thu, mở rộng cơ sở thu, bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời.

Các đại biểu lưu ý, nhu cầu tăng chi ngân sách trung ương năm 2026 rất lớn, do đó, cần có giải pháp huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ. Cần đánh giá kỹ lưỡng ảnh hưởng của tăng chi tiêu công tới lạm phát để có giải pháp kiềm chế lạm phát, điều hành chi ngân sách chặt chẽ, hiệu quả, triệt để, tiết kiệm chi thường xuyên. Cũng có ĐBQH đề nghị có thể tăng bội chi ngân sách nhà nước hợp lý để tăng nguồn lực cho phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, chi đầu tư phát triển và thực hiện các đột phá theo chủ trương của Trung ương.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải kết luận phiên thảo luận. Ảnh: Phạm Thắng

Bên cạnh đó, cần kịp thời phân bổ, giao vốn đầu tư công năm 2026; quyết liệt chỉ đạo để đẩy nhanh tiến độ giải ngân, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, gắn trách nhiệm của người đứng đầu với kết quả thực hiện kế hoạch đầu tư công. Quản lý, sử dụng vốn đầu tư công tuân thủ pháp luật hiệu quả, chống lãng phí, tiêu cực; sử dụng có hiệu quả tài sản công của các đơn vị sau khi sáp nhập, các đơn vị hành chính ở địa phương và các bộ, cơ quan Trung ương.

Tiếp tục đổi mới việc quản lý, sử dụng các quỹ tài chính ngoài ngân sách nhà nước, trong đó, chú ý đến Quỹ bảo hiểm y tế, Quỹ bảo hiểm xã hội và các loại quỹ khác; tăng cường thể chế quản lý tài sản của các doanh nghiệp nhà nước.

Các đại biểu cũng tham gia ý kiến về chính sách miễn, giảm; tình hình nợ đọng, trốn thuế làm giảm các khoản thu ngân sách, việc tiết kiệm theo tỷ lệ phần trăm trên dự toán giải ngân vốn ODA, vốn vay nước ngoài; việc thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia; ảnh hưởng của việc thiếu nguyên liệu, vật liệu; công tác quy hoạch, thu hồi và định giá đất đến đầu tư công.

Cần thay đổi tư duy quản lý tài chính quốc gia

Về kế hoạch tài chính 5 năm quốc gia, kế hoạch đầu tư công trung hạn, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, các đại biểu thống nhất, giai đoạn 2021-2025, tình hình thế giới và trong nước diễn biến nhanh, phức tạp, có trường hợp vượt khả năng dự báo. Trong nước triển khai nhiều nghị quyết quan trọng, cách mạng, đột phá của Trung ương, tuy nhiên, các chỉ tiêu, mục tiêu của kế hoạch tài chính 5 năm cơ bản hoàn thành; thu chi ngân sách cải thiện, ưu tiên bố trí chi cho đầu tư và cân đối đủ nguồn cho các nhiệm vụ chi quan trọng trên các lĩnh vực, bảo đảm vốn vay cho ngân sách nhà nước và đầu tư phát triển, các chỉ tiêu an toàn nợ công trong ngưỡng cho phép.

Các ĐBQH đề nghị, Kế hoạch tài chính ngân sách giai đoạn 2026-2030 cần khắc phục hạn chế của giai đoạn trước. Có đại biểu đề nghị, cần thay đổi tư duy quản lý tài chính quốc gia, chuyển từ phân bổ nguồn lực ngân sách nhà nước sang dẫn dắt các nguồn lực của Nhà nước và tăng cường áp dụng cơ chế quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra để phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đưa đất nước vào giai đoạn phát triển mới.

Các đại biểu dự phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Tiếp tục hoàn thiện pháp luật thu, chi ngân sách, bảo đảm vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương; cơ cấu thu ngân sách theo hướng bền vững, cải thiện việc phân bổ, giao kế hoạch giải ngân đầu tư công; tập trung vốn cho các công trình trọng điểm, các công trình, hạ tầng có tính chất kết nối vùng, ưu tiên các khu vực khó khăn, các vùng trọng điểm, vừa tạo động lực phát triển đồng thời bảo đảm tránh chênh lệch trong quá trình phát triển.

Cùng với đó, tiếp tục giảm tỷ trọng chi thường xuyên, hạn chế chi chuyển nguồn.

Các chỉ tiêu thu, chi, vay nợ công tăng rất cao so với giai đoạn trước để thực hiện các mục tiêu tăng trưởng 2 con số và Nghị quyết quan trọng của Trung ương. Do đó, các ĐBQH đề nghị, dự phòng đầy đủ các rủi ro, tăng cường quản lý thu, có giải pháp hiệu quả, khả thi; huy động đủ nguồn lực cho mục tiêu phát triển nhưng bảo đảm an toàn nợ công, an ninh tài chính quốc gia; huy động được các nguồn lực trong xã hội như vàng, ngoại tệ và bảo đảm hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn lực.

Các đại biểu tại phiên họp. Ảnh: Quang Khánh

Xử lý các khó khăn, vướng mắc để vận hành thông suốt việc quản lý tài chính, ngân sách, tài sản công theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; tăng cường kỷ luật ngân sách, không để xảy ra thất thoát, lãng phí khi thực hiện các lĩnh vực đột phá về y tế, giáo dục, khoa học công nghệ, chuyển đổi số và đầu tư công.

Các đại biểu đề nghị rà soát, đánh giá kỹ khả năng vay, khả năng trả nợ, kiểm soát chặt chẽ nghĩa vụ nợ dự phòng, bảo lãnh Chính phủ; nhận diện đầy đủ các rủi ro về vay nợ tỷ giá, rủi ro về cân đối nguồn trả nợ để có các giải pháp phù hợp. Việc phát hành trái phiếu Chính phủ, thời hạn vay, lãi suất vay cần rà soát kỹ lưỡng, đặc biệt là trái phiếu kỳ hạn ngắn.

“Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo các cơ quan của Chính phủ, cơ quan thẩm tra và các cơ quan liên quan tiếp thu, đưa các nội dung quan trọng vào các Nghị quyết của Quốc hội để ĐBQH cho ý kiến và trình Quốc hội xem xét thông qua”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ.

Minh Trang