'Quân bài' nào để doanh nghiệp nhỏ đạt lợi thế cạnh tranh bền vững?

Là một doanh nghiệp (DN) nhỏ khởi nghiệp trong lĩnh vực chế biến thực phẩm từ trái lêkima - một loại nông sản bản địa giàu dinh dưỡng, bà Đỗ Thị Xuân Diệu, Giám đốc Công ty TNHH Quốc tế Dika Happy (Cần Thơ), cho biết công ty đang liên kết xây dựng vùng nguyên liệu với nông dân ở Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Ngay từ khâu thu mua cho đến sơ chế, công ty luôn áp dụng quy trình sản xuất khép kín để đảm bảo chất lượng và truy xuất nguồn gốc.

Kích hoạt chuyển đổi xanh và tạo dựng niềm tin

Theo bà Diệu, dù mới vận hành nhà xưởng mới và chưa áp dụng bài bản các tiêu chuẩn quốc tế, nhưng công ty đã nhận thức rõ tầm quan trọng của HACCP và ISO 22000.

“Trong quá trình kiểm tra đầu vào, chúng tôi thường xuyên tập huấn cho người thu mua nguyên liệu theo đúng quy chuẩn. Trái lêkima sau khi thu mua phải đi theo sơ đồ sản xuất, được phân loại, rửa bằng nước sạch và hạn chế tối đa hóa chất trong toàn bộ quá trình sơ chế, ủ”, bà Diệu chia sẻ.

Để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững đang đòi hỏi các DN nhỏ và vừa không ngừng học hỏi nhằm thay đổi lối tư duy cũ.

Cũng theo vị giám đốc này, nhờ kịp thời tham gia các khóa học về tiêu chuẩn đã giúp công ty xây dựng kế hoạch bài bản thay vì tự mày mò, học trên mạng hay tham khảo tài liệu.

Qua quan sát trực tiếp cách làm của DN nêu trên nhằm kích hoạt hành trình chuyển đổi xanh cho các DN ở ĐBSCL, bà Hồ Ngọc Phương Thảo, một chuyên gia thuộc Hội DN hàng Việt Nam chất lượng cao, nhấn mạnh với DN nhỏ, việc làm tiêu chuẩn chính là tấm giấy thông hành.

“Điều đó giúp tạo niềm tin với khách hàng, giảm thiểu rủi ro và dễ dàng mở rộng kênh phân phối. Thị trường ngày nay không phân biệt quy mô DN nhỏ hay lớn, mà đánh giá bằng chất lượng sản phẩm và giá trị thực tế”, bà Thảo nói.

Ngoài cách thức như vậy, xét thêm về việc tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho các DN nhỏ và vừa ở Việt Nam, Ts. Erhan Atay, chuyên gia Quản trị nhân sự tại Đại học RMIT Việt Nam, đã chỉ rõ vấn đề đang nằm ở việc họ có tầm nhìn xa hay không.

Theo Ts. Atay, xét về tầm nhìn xa phải kể đến các công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Họ đang tái cấu trúc tổ chức, mô hình. Cho nên các DN nhỏ và vừa ở Việt Nam phải tăng tốc đuổi kịp.

Vị chuyên gia này có lời khuyên cho các DN nhỏ và vừa của Việt Nam là nên hướng tới xây dựng mô hình dựa trên niềm tin. Nhất là giữa nhiều biến động và trong nền kinh tế tri thức, niềm tin không còn là một lựa chọn xa xỉ mà là điều kiện tiên quyết.

“Các DN Việt chấp nhận chuyển mình sẽ không chỉ cải thiện năng lực cạnh tranh bền vững mà còn tạo nền tảng để thành công lâu dài trên thị trường toàn cầu”, Ts. Atay nói.

Thực tế cho thấy với những DN nào biết đổi mới, học hỏi để tạo dựng niềm tin nhằm đạt lợi thế cạnh tranh bền vững thì đây sẽ là “liều thuốc” giúp cho họ lớn lên trong một thế giới đầy biến động.

Ngược lại, những DN nào chậm chạp, không thể đổi mới sẽ dần tụt hậu và mất khả năng cạnh tranh. Con số 144,4 nghìn DN rút lui khỏi thị trường trong 7 tháng đầu của năm 2025 (tăng 15,1% so với cùng kỳ năm trước, bình quân một tháng có 20,6 nghìn DN rút lui khỏi thị trường) cũng phần nào phản ánh mặt yếu kém của các DN nhỏ và vừa.

Nói về mặt hạn chế của các DN nhỏ và vừa trong nước, qua trao đổi với VnBusiness, Ts. Tô Bình Minh, Phó Viện trưởng, Giám đốc Phân Viện Phát triển Nguồn Nhân lực Việt Nam- Nhật Bản (VJCC) tại Tp.HCM, chỉ rõ đó là tư duy chiến lược còn thiếu. Họ chạy theo những lợi ích trước mắt mà không nhìn thấy những lợi ích lâu dài. Mặc dù họ muốn thay đổi DN của mình nhưng lại không có sự chuẩn bị chu đáo để đạt được sự thay đổi đó nhằm tiến tới phát triển bền vững.

Không bao giờ ngừng học hỏi

Bên cạnh đó, một trở ngại lớn khác, theo Ts. Tô Bình Minh, đó là đội ngũ nhân lực của các DN nhỏ và vừa trong nước còn yếu kém. Xuất phát từ việc này mà phía DN chỉ có thể tạo ra những chiến lược rất ngắn hạn và chưa chú trọng đào tạo nguồn nhân lực từ cấp cao cho đến cấp trung.

Dẫn chứng một cách thực tế, vị giám đốc của VJCC cho biết khi giới thiệu với một số DN nhỏ và vừa về chương trình đào tạo nhân lực thông qua hợp tác đào tạo nguồn nhân lực của Việt Nam và Nhật Bản thì hầu như có không ít DN đều phàn nàn là do quá bận nên không thể sắp xếp được.

“Thế rồi cuối cùng, những DN này lại rơi vào vòng luẩn quẩn, vì không sắp xếp được thời gian đi học nên không thể thay đổi được tư duy của chính lãnh đạo DN và không tiếp nhận được các kiến thức, kinh nghiệm, cũng như những tư duy đổi mới từ các quốc gia tiên tiến như Nhật Bản”, ông Minh bộc bạch.

Nói thêm về việc hỗ trợ của VJCC trong 25 năm trở lại đây nhằm cải thiện năng lực, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho các DN nhỏ và vừa trong nước thông qua dự án hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản, Ts. Tô Bình Minh cho biết điều đã làm được là góp phần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho phía DN Việt để hội nhập với các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới. Nhất là tổ chức các khóa đào tạo quản lý cấp trung và cấp cao để từ đó các chủ DN có thể ứng dụng công nghệ quản lý theo mô hình Nhật Bản và thay đổi được tư duy quản lý.

Đơn cử như chương trình đào tạo gây hiệu ứng, uy tín rất lớn cho cộng đồng DN nhỏ và vừa ở Việt Nam là chương trình Keieijuku (kinh doanh cao cấp), trong đó có hoạt động đưa DN Việt sang Nhật Bản để học hỏi thực tế. Nhờ đó đã giúp nhiều DN sớm định hình sự phát triển bền vững.

Từng tham gia vào chương trình này, ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Giám đốc Công ty Luật Việt Á, Phó chủ tịch Hội Xuất nhập khẩu tỉnh Đồng Nai, cho biết đã thu nhận được nhiều bài học bổ ích để DN nâng cấp cạnh tranh lâu dài. Không chỉ vậy, các DN khi tham gia đã kết nối với nhau rất tốt.

“Nhiều DN nói rằng chỉ cần thực hiện các đơn hàng của các DN khi cùng tham gia chương trình Keieijuku là đã làm không xuể, nhất là khi họ cùng quan điểm, triết lý kinh doanh, cùng phương thức quản lý”, ông Tuấn chia sẻ.

Không chỉ vậy, ông Tuấn và Ts. Tô Bình Minh đã hỗ trợ để đưa hai cuốn sách “Thắp lửa trái tim” và “Trở thành vị thánh kinh doanh” của ông Yamamoto Nobutane (người từng đảm nhận những chức vụ lãnh đạo quan trọng tại Tập đoàn Panasonic và là người đào tạo cho các DN Việt thông qua đầu mối VJCC) được dịch sang tiếng Việt nhằm giúp cho các DN nhỏ và vừa của Việt Nam học hỏi triết lý kinh doanh của Nhật Bản.

Nói chung, để đạt lợi thế cạnh tranh bền vững đang đòi hỏi các DN nhỏ và vừa của Việt Nam không bao giờ ngừng học hỏi. Và không có lý gì mà họ không trang bị cho mình nhiều “quân bài” trong tay giữa bối cảnh đầy thách thức, biến động này.

Thế Vinh