Phải xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường

Hoạt động khai thác khoáng sản ti tan cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về BVMT. Ảnh: HNK

Tuy nhiên, hoạt động này vẫn còn nhiều bất cập và thiếu sự đồng bộ, gây sức ép lên môi trường. Hầu hết các cơ sở sản xuất, kinh doanh tập trung vào việc đầu tư cải thiện chất lượng sản phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất và năng lực kinh doanh mà chưa quan tâm đến công tác bảo vệ môi trường (BVMT), xử lý các chất thải (khí thải, nước thải, chất thải rắn, tiếng ồn, độ rung...), gây nên tình trạng ô nhiễm môi trường. Đáng lưu ý là trong thời gian qua, công tác quy hoạch và phát triển cơ sở hạ tầng cho hoạt động sản xuất công nghiệp không được đầu tư kịp thời với quá trình phát triển công nghiệp của tỉnh. Nhiều cơ sở sản xuất có khả năng gây ô nhiễm môi trường trước đây nằm ở vị trí xa các khu dân cư, nhưng nay đã nằm xen kẽ và rất gần khu dân cư nên tác động đến sức khỏe cộng đồng. Đặc biệt, một số cơ sở sản xuất và chế biến cà phê, cao su… nằm ở đầu nguồn các sông, suối nên nguy cơ gây ô nhiễm các nguồn nước mặt cũng rất đáng lo ngại. Mặt khác, một số khu công nghiệp tập trung đã đi vào hoạt động hàng chục năm nhưng vẫn chưa được đầu tư hoàn thiện hệ thống thu gom, xử lý nước thải.

Ngành nghề công nghiệp trên địa bàn tỉnh rất đa dạng và phong phú, điển hình như chế biến nông sản thực phẩm, nuôi trồng thủy sản và khai thác khoáng sản. Các sản phẩm tạo ra của các loại ngành nghề trên phải tiêu thụ nhiều nguyên, nhiên liệu và tiêu tốn năng lượng. Năng lượng của quá trình sản xuất là xăng, dầu, than…và thường gây ô nhiễm môi trường không khí cục bộ và phát thải khí nhà kính. Về môi trường nước, việc đầu tư về xử lý nước thải công nghiệp nói chung và công nghiệp chế biến nói riêng còn rất hạn chế. Đến nay mới chỉ có một số cơ sở chế biến có hệ thống xử lý nước thải như các cơ sở chế biến tinh bột sắn ở Hải Lăng và Hướng Hóa, cơ sở chế biến cà phê, cao su… Vậy nên hiệu quả xử lý nước thải vẫn còn nhiều khó khăn trong khâu kiểm soát quy trình công nghệ. Lưu lượng và đặc điểm nước thải không ổn định, kinh nghiệm giám sát liên tục hệ thống còn yếu kém…Các hệ thống xử lý nước thải hiện tại chủ yếu là hệ thống xử lý kết hợp lắng trọng lực với hồ sinh học ổn định nước thải và phần lớn là điều khiển thủ công nên hiệu quả xử lý không ổn định, phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết và khả năng giám sát hệ thống.

Theo báo cáo của Sở Tài nguyên và Môi trường, từ năm 2013 đến năm 2018 sở đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan tiến hành thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường đối với 141 cơ sở hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Qua kiểm tra đã phát hiện 38 dự án/công trình vi phạm pháp luật về BVMT; xử phạt vi phạm hành chính đối với 23 cơ sở/ dự án có các hành vi vi phạm về môi trường với số tiền xử phạt trên 777 triệu đồng. Qua thực tế cho thấy, hiện nay ở Quảng Trị việc chấp hành pháp luật bảo vệ môi trường của chủ dự án trong quá trình đầu tư xây dựng và sản xuất kinh doanh chưa được quan tâm đúng mức. Hiện nay có rất nhiều công trình/ dự án đã đi vào hoạt động nhưng chủ đầu tư chưa thực hiện hoặc chưa thực hiện đầy đủ các quy định về BVMT. Cụ thể có 28 chủ đầu tư chưa lập, trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, 370 chủ đầu tư chưa lập kế hoạch BVMT, 34 chủ đầu tư chưa được xác nhận hoàn thành công trình BVMT đã đi vào hoạt động, 49 dự án chưa lập và trình cơ quan có thẩm quyền cấp giấy phép hoạt động tài nguyên nước, 29 chủ đầu tư không nộp phí BVMT với tổng số tiền trên 142 triệu đồng, 10 chủ đầu tư chưa nộp ký quỹ với số tiền là gần 4,5 tỉ đồng, 5 cơ sở chưa đăng ký sổ nguồn thải nguy hại. Trong đó phải kể đến một số doanh nghiệp như Công ty TNHH sản xuất và thương mại Hưng Phát với dự án Kho cảng xăng dầu Cửa Việt qua kiểm tra từ năm 2017 đến nay thiếu các thiết bị giám sát nước ngầm, nước mặt, hệ thống nước xử lý; chỉ tiêu dầu mỡ khoáng vượt 4 lần cho phép, thiếu hệ thống giám sát chất thải rắn, chất thải nguy hại; không thực hiện báo cáo quản lý chất thải nguy hại định kỳ. Các công trình BVMT như hệ thống thu gom và xử lý nước nhiễm dầu trong khu vực hoạt động kho xăng dầu bị hư hỏng nhiều nơi và không bảo đảm việc gom nước và lọc dầu. Các thiết bị hư hỏng hoặc sắp hư hỏng như van, vít, máy móc thiết bị còn để rơi vãi lộn xộn ngoài khuôn viên không có mái che, gây nguy cơ ô nhiễm dầu cho nước mặt, nước ngầm.

Đặc biệt là qua kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BVMT của các khu kinh tế, khu công nghiệp và cụm công nghiệp nhận thấy việc chấp hành các quy định của pháp luật về BVMT của chủ đầu tư tại 2 khu kinh tế, 4 khu công nghiệp và 17 cụm công nghiệp chưa nghiêm túc. Cụ thể là chưa hoàn thành hệ thống thu gom, xử lý và thoát nước thải tập trung (trong đó có 3/4 khu công nghiệp và 16/17 cụm công nghiệp chưa xây dựng); có 6/17 cụm công nghiệp chưa lập báo cáo đánh giá tác đông môi trường. Tất cả các cụm công nghiệp chưa thực hiện việc xác nhận hoàn thành công trình BVMT và việc báo cáo giám sát môi trường, việc chấp hành pháp luật BVMT của một số chủ dự án trong hoạt động sản xuất kinh doanh…Đối với Công ty cổ phần Bia Hà Nội- Quảng Trị có nhà máy đặt tại Khu công nghiệp Quán Ngang qua kiểm tra, giám sát môi trường cho thấy chỉ tiêu độ ồn vượt giới hạn cho phép; thiếu chỉ tiêu lưu lượng nước thải, thiếu vị trị giám sát nước mặt. Đặc biệt là các thông số COD nước mặt vượt 2,5 lần, BOD nước mặt vượt 2,5 lần. Tuy nhiên, phía doanh nghiệp giải trình là do khu công nghiệp chưa có hệ thống nước thải tập trung. Hay như Công ty TNHH MTV Hồng Đức Vượng có nhà máy sản xuất bột cá công suất 24.000 tấn/năm đóng tại Khu công nghiệp Quán Ngang qua kiểm tra cho thấy công ty không thực hiện báo cáo quản lý chất thải nguy hại định kỳ theo quy định; chưa làm đường lan can trên các bể xử lý, gây mất an toàn trong quá trình vận hành hệ thống xử lý nước thải. Tại khu vực thu nguyên liệu đầu vào có mùi hôi. Do đó đề nghị công ty phải có biện pháp ngăn chặn triệt để mùi hôi; bãi chứa vật liệu (củi, than) cần phải có mái che, nguồn nước mưa chảy tràn qua bãi chứa vật liệu chưa được thu gom, xử lý. Đặc biệt là cần phải có hệ thống thu gom, xử lý nước mặt, tăng cường khả năng vận hành hệ thống xử lý nước thải.

Qua thực tế kiểm tra, giám sát việc chấp hành luật pháp về BVTM của các công trình/dự án trên địa bàn tỉnh Quảng Trị đặt ra những vấn đề cần phải được chấn chỉnh, khắc phục kịp thời đối với công tác quản lý nhà nước. Trước hết là phải nghiêm túc thực hiện Nghị quyết số 35/NQ-CP của Chính phủ, Quyết định số 1287/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về một số nhiệm vụ, giải pháp cấp bách BVMT. Tỉnh cần quan tâm bố trí nguồn vốn cho các dự án, công trình BVMT, xử lý ô nhiễm và quan trắc tài nguyên và môi trường; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra BVMT; chú trọng công tác thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường; đề án, kế hoạch BVMT, xác nhận hoàn thành công trình BVMT và cấp giấy phép hoạt động tài nguyên nước. Nghiêm khắc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về BVMT của các đơn vị, cá nhân, đặc biệt là đối với các hoạt động đầu tư xây dựng, sản xuất, kinh doanh trên lĩnh vực xăng dầu, khai thác khoáng sản, làng nghề, chế biến nông sản, thủy điện, điện gió… nhằm chấn chỉnh và tổ chức thực hiện nghiêm túc các quy định về BVMT theo quy định của luật pháp hiện hành.

Hồ Nguyên Kha