Những tác phẩm nghệ thuật mới ngợi ca Hà Nội:Nét truyền thống hòa cùng khát vọng vươn tới

Không chỉ gợi lại những giá trị truyền thống bền vững, các sáng tác còn được thổi hơi thở đương đại, mang sức sống, khát vọng vươn tới của Thủ đô trên hành trình hội nhập và phát triển.

Một cảnh trong vở tuồng “Dấu thiêng Hà Nội” do Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam thực hiện. Ảnh: Trọng Tiến

Dấu ấn mới trong sáng tạo nghệ thuật

Vừa được thành lập, Nhà hát Sân khấu truyền thống quốc gia Việt Nam đã tạo nên dấu ấn mạnh mẽ với vở tuồng “Dấu thiêng Hà Nội - Cho những gì còn mãi” ra mắt khán giả dịp này. Tác phẩm do tác giả Lê Công Phượng viết kịch bản, được Nghệ sĩ nhân dân Lê Tiến Thọ biên tập, chỉnh lý và dàn dựng, với sự tham gia biểu diễn của Đoàn Nghệ thuật tuồng. Vở diễn tái hiện cuộc chiến đấu 60 ngày đêm bảo vệ Hà Nội vô cùng oanh liệt của quân và dân Thủ đô trong những ngày đầu Toàn quốc kháng chiến. Sự kết hợp khéo léo ngôn ngữ tuồng truyền thống với thủ pháp hiện đại đã mang đến trải nghiệm vừa sử thi vừa gần gũi cho tác phẩm.

Ở lĩnh vực nhiếp ảnh, tại Liên hoan ảnh khu vực Hà Nội 2025 với chủ đề “Hà Nội - Còn mãi với thời gian” đang diễn ra tại Vườn hoa Hàng Trống (phường Hoàn Kiếm), các nghệ sĩ nhiếp ảnh giới thiệu những sáng tác mới về Thủ đô. Có thể kể đến như tác phẩm “Nhịp tim đô thị” của Nguyễn Tôn Hoan gợi hình ảnh dòng xe như mạch máu chảy vào trái tim thành phố; “Chiều hồ Trúc Bạch” của Nguyễn Thị Minh Hải, chụp từ flycam, đem đến góc nhìn sinh động. Bộ ảnh “Lễ dâng hương tại Văn Miếu” của Phan Huy Thiệp khẳng định chiều sâu văn hóa Thăng Long. Còn tác phẩm “Bóng Rùa trấn giữ Cổ Loa” của Trần Thu Hà khơi gợi truyền thuyết lịch sử qua kiến trúc hiện đại của Trung tâm Triển lãm quốc gia... Những tác phẩm này tiếp tục khẳng định bản sắc và chiều sâu văn hóa Hà Nội trong dòng chảy hiện đại.

Các nghệ sĩ tạo hình cũng đang phấn khởi chuẩn bị những sáng tác mới nhất của mình về mảnh đất nghìn năm văn hiến trong Triển lãm Mỹ thuật Thủ đô 2025 sắp tới. Bên cạnh những tác phẩm với chủ đề bất tận như “Danh lam Hà Nội” (sơn mài - Nguyễn Đình An), “Tố nữ đường phố” (khắc gỗ - Trần Thị Cải), “Ô Quan Chưởng” (sơn mài - Ngô Bá Công), “Phong cảnh đền Voi Phục” (acrylic - Lê Thị Thu Dung)…, các nghệ sĩ cũng mang đến nhiều câu chuyện thời sự như “Mùa bão lũ” (sơn dầu - Ngân Chài), “Quyết tâm hoàn thành mừng ngày đại lễ” (khắc thạch cao - Lê Anh Tuấn)… Qua mỗi chất liệu, Hà Nội hiện lên thân quen mà mới mẻ, nối tiếp truyền thống trong đời sống hiện đại.

Ở mảng âm nhạc, trong số những sản phẩm mới về Hà Nội, ấn tượng là album “Hà Nội cờ hoa” của Nghệ sĩ nhân dân Mai Hoa mang đến 9 ca khúc về Hà Nội: “Hà Nội trái tim hồng” (Nguyễn Đức Toàn), “Nhớ mùa thu Hà Nội” (Trịnh Công Sơn), “Trời Hà Nội xanh” (Văn Ký), “Hà Nội và tôi” (Lê Vinh), “Hà Nội mùa thu” (Vũ Thanh), “Nhớ về Hà Nội” (Hoàng Hiệp), “Hà Nội mùa lá bay” (Hữu Xuân), “Chiều Hà Nội” (Vũ Quang Trung) và “Chị tôi” (Trọng Đài).

Nghệ sĩ nhân dân Mai Hoa “thổi hồn” vào mỗi nhạc phẩm bằng chất giọng đặc trưng, nhưng đồng thời thử thách chính mình ở những đoạn cao trào, mang đến sự tươi sáng và mới mẻ. Dưới bàn tay phối khí của nhạc sĩ Hồng Kiên, các ca khúc trở nên giàu màu sắc, vừa giữ tinh thần nguyên bản vừa khoác thêm hơi thở đương đại. Lấy cảm hứng từ hình ảnh Hà Nội rực rỡ cờ hoa trong những ngày lễ lớn, album là sự tri ân của một nghệ sĩ gắn bó hơn 30 năm với Thủ đô, đồng thời là lời kể bằng âm nhạc về vẻ đẹp, chiều sâu văn hóa và sức sống trường tồn của Hà Nội.

Luôn tìm tòi cái mới trong đề tài quen thuộc

Khách thưởng lãm các tác phẩm tại Liên hoan ảnh nghệ thuật khu vực Hà Nội lần thứ 12 - năm 2025. Ảnh: Thụy Phương

Đề tài Hà Nội từ lâu đã trở thành mạch nguồn trong nhiều loại hình nghệ thuật. Tuy nhiên, sáng tác về Thủ đô hôm nay luôn đặt ra những thách thức lớn, bởi dấu ấn các tác phẩm kinh điển đã quá quen thuộc với công chúng. Chính vì vậy, nghệ sĩ đương đại không chỉ thể hiện tình yêu Hà Nội, mà còn phải tìm cho mình cách tiếp cận mới, để vừa giữ gìn giá trị truyền thống, vừa khơi dậy sức sống hiện đại.

Nghệ sĩ nhân dân Mai Hoa với album “Hà Nội cờ hoa” chọn cách đi vào sự mới mẻ trong chính những ca khúc cũ. Nữ ca sĩ cho biết, khó nhất là hát lại những bài đã in sâu trong ký ức khán giả mà vẫn phải tạo nên cảm xúc khác biệt. Chị thử nghiệm cách hát ở âm khu cao hơn và chọn những ca khúc ít khi thể hiện.

Trong khi đó, Nghệ sĩ nhân dân Lê Tiến Thọ lại tiếp cận Hà Nội bằng chất liệu tuồng cổ với vở “Dấu thiêng Hà Nội - Cho những gì còn mãi”. Theo nghệ sĩ, vở tuồng vừa là lời tri ân thế hệ cha anh, vừa là thông điệp khẳng định sức mạnh truyền thống yêu nước để xây dựng tương lai. Ông cũng nhìn nhận, khai thác đề tài lịch sử trong nghệ thuật tuồng luôn là thử thách, bởi cần giữ được tính ước lệ mà vẫn gợi mở những giá trị thẩm mỹ mới, chạm đến tâm hồn người xem hôm nay.

Ở lĩnh vực nhiếp ảnh, nghệ sĩ nhiếp ảnh Hồ Sỹ Minh, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam cho rằng, điểm nổi bật hiện nay là sự phong phú trong góc nhìn về Thủ đô. Hà Nội hiện lên qua nhiếp ảnh vừa cổ kính với di sản nghìn năm, vừa hiện đại trong nhịp sống đô thị. Nhiều bức ảnh giản dị nhưng lay động, thể hiện sự tinh tế, thanh lịch, nhân văn của người Hà Nội. Đặc biệt, nghệ thuật nhiếp ảnh hiện nay có sự tham gia của nhiều tác giả trẻ với góc máy mới, kỹ thuật mới, chứng tỏ đề tài Hà Nội vẫn còn không gian để sáng tạo.

Mỗi nghệ sĩ đều đứng trước thách thức khi sáng tạo với đề tài về Hà Nội. Nhưng chính áp lực ấy lại mở ra cơ hội tìm tòi, để nghệ thuật về Hà Nội hôm nay tiếp tục khẳng định giá trị riêng, với nét truyền thống hòa quyện cùng khát vọng vươn tới.

An Nhi