Những lưu ý khi cứu trợ cho bà con vùng bão, lũ

Ngay sau cơn bão số 10 gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản, báo Pháp Luật TP.HCM đã có cuộc trò chuyện với ông Trần Văn Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ TP.HCM (phụ trách chung), về định hướng cứu trợ khẩn cấp, hỗ trợ lâu dài cho bà con vùng bão, lũ.

Hai giai đoạn cần cứu trợ cho bà con vùng bão, lũ

.Phóng viên: Thưa ông, từ nhiều lần trực tiếp tham gia cứu trợ bà con vùng bão, lũ, ông rút ra kinh nghiệm gì để công tác hỗ trợ sau thiên tai hiệu quả và đúng nhu cầu người dân?

+ Ông Trần Văn Tuấn: Hơn 20 năm gắn bó với công tác nhân đạo, những chuyến đi “bão chồng bão, lũ chồng lũ” giúp chúng tôi hiểu rõ hơn những ưu tiên trong hỗ trợ khẩn cấp sau thiên tai.

Ngay khi bão lũ vừa tan, chúng ta cần ưu tiên cung cấp lương thực thiết yếu, thực phẩm sẵn dùng và nước sạch. Song song đó, các đoàn cứu trợ cần hỗ trợ nhu yếu phẩm cá nhân như khăn, bàn chải, kem đánh răng, xà phòng – những vật dụng nhỏ nhưng rất cần thiết.

Ông Trần Văn Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Chữ thập đỏ TP.HCM (phụ trách chung) quyên góp tại buổi phát động. Ảnh: HN

Khi nước còn ngập sâu, các đoàn cứu trợ nên tập trung vào túi y tế gia đình và áo phao – vật cứu mạng không thể thiếu. Công tác chuẩn bị và phân loại vật dụng cần được thực hiện khoa học, phù hợp từng giai đoạn để hỗ trợ người dân hiệu quả nhất.

. Ông có thể chia sẻ cụ thể hơn cách lựa chọn, phân loại vật dụng thiết yếu phù hợp từng giai đoạn cứu trợ?

+ Trong công tác hỗ trợ khẩn cấp cho bà con vùng bão, lũ vật dụng thiết yếu cần được chia thành hai giai đoạn: Cứu trợ khẩn cấp và trợ giúp nhân đạo sau lũ.

Ở giai đoạn cứu trợ khẩn cấp, đầu tiên là nhóm vật dụng y tế cơ bản như dầu gió, thuốc đỏ, bông băng, băng keo cá nhân giúp người dân xử lý vết thương nhỏ, giảm đau trong điều kiện thiếu thốn trang thiết bị.

Tiếp đó là nhóm đồ phục vụ chiếu sáng gồm đèn dầu, bật lửa, đèn pin, hoặc thiết bị sử dụng năng lượng mặt trời cần thiết khi mất điện hoặc nguồn điện gián đoạn.

Với thuốc uống, cần tuyệt đối tuân theo chỉ định của bác sĩ, tránh tự ý tặng hoặc sử dụng để đảm bảo an toàn sức khỏe. Ngoài ra, quần áo cứu trợ nên chọn loại còn tốt, có thể dùng ngay, đặc biệt là áo ấm, tất trong những ngày mưa bão.

Cuối cùng, nhóm vật dụng sinh hoạt gia đình như nồi, chảo, chén, đũa, thau chứa nước cũng rất cần thiết. Khi nước còn ngập, các đoàn cứu trợ có thể hỗ trợ trước.

Bên cạnh cứu trợ khẩn cấp, giai đoạn trợ giúp nhân đạo sau lũ cũng cần được tổ chức bài bản và bền vững, có thể chia thành các nhóm:

+ Nhóm phục hồi nhà ở và hạ tầng: Xây mới hoặc sửa chữa nhà bị hư hỏng, phục hồi điện nước, dọn dẹp môi trường.

+ Nhóm chăm sóc sức khỏe, hỗ trợ y tế: Tổ chức các đoàn y tế về địa phương thăm khám, cấp thuốc. Trong các chuyến khám bệnh, phần quà nên là túi thuốc gia đình thay vì các thực phẩm thông thường như mì tôm, gạo, để phù hợp hơn với nhu cầu chăm sóc sức khỏe lâu dài.

+ Nhóm sinh kế – phục hồi kinh tế: Hỗ trợ vốn chăn nuôi, trồng trọt, tạo việc làm, giúp người dân có điều kiện tái sản xuất, tự chủ thu nhập.

+ Nhóm hỗ trợ học tập: Sau thiên tai, nhiều gia đình lâm vào cảnh kiệt quệ, việc hỗ trợ học bổng, kinh phí học tập cho các em là vô cùng cần thiết. Đặc biệt, để mang tính bền vững nên có những chương trình hỗ trợ dài hạn cho hộ khó khăn, thay vì cứu trợ một lần giống như mô hình ‘trợ cấp thường xuyên’ hoặc ‘sổ tiết kiệm nhân đạo’. Đó là hình thức hỗ trợ nhân đạo dài hơi, giúp các em có tương lai tốt đẹp hơn, thay vì chỉ cứu trợ tức thời.

Trong bước hai của công tác cứu trợ, giai đoạn tổ chức thực hiện, yếu tố an toàn cho đoàn được đặt lên hàng đầu. Việc di chuyển từ điểm xuất phát đến điểm cứu trợ phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo an toàn cho toàn bộ thành viên.

Các thành viên trong đoàn cần có sức khỏe tốt. Với lực lượng cứu hộ, kỹ năng như biết bơi là điều bắt buộc để tránh tình huống “đoàn cứu trợ lại phải được cứu”.

Cần phối hợp chặt chẽ với địa phương

. Để công tác cứu trợ thiên tai thực sự hiệu quả và nhân văn, chúng ta cần làm gì để đảm bảo trao đúng người, đúng nhu cầu trong quá trình hỗ trợ, thưa ông?

+ Để cứu trợ hiệu quả và đúng nhu cầu, các tổ chức, cá nhân cần phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương – đơn vị nắm rõ hoàn cảnh từng hộ, hướng dẫn phát quà, tránh trùng lặp và đảm bảo trật tự:

Bước 1: Liên hệ và nắm thông tin thực tế tại địa phương.

Chủ động liên hệ, nắm thông tin thực tế tại địa phương để xác định đúng nhu cầu của người dân. Ở giai đoạn cứu trợ khẩn cấp, ưu tiên lương thực, thực phẩm, nước uống, quần áo, vật dụng sinh hoạt và y tế. Việc thông qua chính quyền giúp công tác điều phối thuận lợi, tránh chồng chéo.

Người dân đến quyên góp, hỗ trợ bà con vùng bão, lũ tại Hội Chữ thập đỏ TP.HCM. Ảnh: HN

Bước 2: Hỗ trợ giai đoạn ổn định cuộc sống sau thiên tai

Khi bà con đã qua giai đoạn nguy cấp, các đoàn nên chuyển sang hỗ trợ ổn định cuộc sống lâu dài như sửa chữa nhà cửa, hỗ trợ học sinh đến trường hoặc khôi phục sinh kế. Đặc biệt, ở vùng sâu vùng xa, nếu có điều kiện, các đoàn nên hỗ trợ chi phí đi lại hoặc mang quà đến tận nơi.

Bước 3: Thống nhất quy trình và đảm bảo minh bạch trong cứu trợ.

Các đơn vị nên phối hợp địa phương lập danh sách, ký nhận, công khai phần quà; đồng thời kiểm tra kỹ chất lượng, hạn sử dụng và tính phù hợp của hàng hóa.

.Thưa ông, cần làm gì để người dân có thể sống an toàn, thích ứng bền vững và hạn chế rủi ro từ thiên tai?

+ Các công trình nhà ở, sản xuất, chăn nuôi cần quy hoạch phù hợp địa hình và nguy cơ thiên tai. Nhiều nơi từng chịu thiệt hại nặng do nước dâng bất thường, gây tổn thất và ô nhiễm môi trường. Vì vậy, hạ tầng giao thông, điện, viễn thông cũng cần được thiết kế thích ứng với vùng dễ bão lũ.

Nhà ở nên xây kiên cố, có gác lửng hoặc tầng cao để trú tránh. Nhiều hộ dân miền Trung đã chủ động gia cố nhà, xây hầm tránh bão, chắn gió bằng bao cát, container.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ điều kiện làm nhà kiên cố. Việt Nam cần học cách “sống an toàn giữa thiên tai” và biến các mô hình nhà chống bão thành điểm du lịch cộng đồng – nơi kể lại hành trình người dân “sống cùng bão”.

. Xin cảm ơn ông!

HẢI NHI