Trần Tiến - Nhạc sĩ du ca mang tâm hồn Hà Nội

Người yêu nhạc và giới chuyên môn dành hai chữ “xứng đáng” khi tác giả Hà Nội những năm 2000 được vinh danh. Thành viên Ban giám khảo, nhà thơ Bằng Việt đánh giá: “Với một sự nghiệp đồ sộ, mà mỗi câu mỗi chữ đều toát lên chất đế đô Thăng Long - Hà Nội 1000 năm, Trần Tiến xứng đáng là một nhạc sĩ du ca mang tâm hồn Hà Nội gốc”.

Mơ ước, tin tưởng, khát vọng đẹp đẽ về Hà Nội

Tác giả bài thơ Bếp lửa kể với Tiền Phong rằng, ông chơi với Trần Tiến khoảng 50 năm nay, từ khi nhạc sĩ còn ở ngoài Bắc. Họ quý trọng tài năng của nhau. Trần Tiến rất dễ thương, sống với bạn bè nhiệt tình, vui vẻ. Cứ ra Hà Nội, Trần Tiến lại gọi Bằng Việt để ngồi với nhau.

Nhạc sĩ Trần Tiến hát với bạn bè. Ảnh: Nhà thơ Bằng Việt cung cấp

"Cách đây chừng 6 tháng, ông ấy bay ra Hà Nội sau ca mổ. Trần Tiến nói với tôi: Tớ còn sống được như này là mừng lắm rồi. Tớ với cậu phải ngồi với nhau. Ông ấy chọn một quán trên đường Lý Quốc Sư, nơi nhạc sĩ Nguyễn Thụy Kha vẫn thường ngồi ở đó khi còn sống. Trần Tiến mang theo đàn guitar.

Ông ấy đánh đàn và hát cho tôi nghe bài Cứ thế mà sống tiếp thôi: Cứ thế đi về phía mặt trời/Vượt qua những ngày đen tối/Cứ thế mà sống tiếp thôi. Tôi rất thích bài hát này vì như tìm thấy trong đó một lời an ủi, một lời động viên cho tuổi già của mình. Cứ thế mà sống tiếp thôi không viết về Hà Nội nhưng đó là dòng tâm sự của một người Hà Nội rất yêu đời”, Bằng Việt nói.

Nhà thơ Bằng Việt chia sẻ, ngay cả khi xa Hà Nội, Trần Tiến vẫn hướng về Hà Nội bằng âm nhạc. “Tôi đánh giá rất cao những nhạc sĩ từng được vinh danh ở hạng mục Giải thưởng Lớn - Giải thưởng Bùi Xuân Phái. Nếu Phú Quang viết về Hà Nội có tính chất hàn lâm hơn, thì Trần Tiến lại bụi hơn. Sáng tác của ông rất đời, dân dã, phóng túng nhưng ý tứ sâu sắc”, ông nhận định.

Trong mắt nhạc sĩ Nguyễn Cường, Trần Tiến là một trong những nhạc sĩ viết về Hà Nội xuất sắc nhất. “Hà Nội hồn thiêng sông núi là nguồn cảm hứng vô tận của văn nghệ sĩ. Đã có rất nhiều ca khúc hay về Hà Nội trong những năm kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, trong những năm hòa bình, nhưng Trần Tiến viết về Hà Nội vẫn là dấu ấn đặc biệt. Là một người con Hà Nội, ông chiêm ngưỡng Hà Nội từ gần đến xa, nên cái nhìn sâu sắc”, Nguyễn Cường nêu.

Nhạc sĩ của Tây Nguyên nhấn mạnh ca khúc Hà Nội những năm 2000 của nhạc sĩ Trần Tiến: “Đó là bài hát xuất sắc nhất về Hà Nội từ khi hòa bình lập lại, không biết bao nhiêu năm nữa mới có bài xứng đáng đứng cạnh: Hà Nội những năm 2000/Trẻ em không còn ăn xin/Cụ già ngồi trong công viên/Ngắm bà già nhớ thuở thanh niên/Hà Nội những năm hai nghìn/Trời xanh Thăng Long bay lên/Nhà cao vươn lên trong mây xanh/Phố vẫn nhỏ con đường cũng nhỏ/Để em bước trong thu vàng”.

Nhạc sĩ du ca Trần Tiến. Ảnh: Nguyễn Đình Toán

Theo nhạc sĩ Nguyễn Cường, Hà Nội những năm 2000 là “niềm mơ ước, tin tưởng, khát vọng đẹp đẽ về Hà Nội”. Ông còn nhắc đến ca khúc Ngẫu hứng sông Hồng. Đây là một trong những ca khúc của nhạc sĩ Trần Tiến có sức lan tỏa rộng trong đời sống.

“Nếu cần chọn 5 bài hát xuất sắc nhất của nhạc sĩ Trần Tiến thì Ngẫu hứng sông Hồng là một trong số đó. Nó cũng là một trong những bài hát xuất sắc về Hà Nội trong những năm hòa bình”, nhạc sĩ Nguyễn Cường nói.

“Bụi” cũng là “chất một loại trai Hà Nội”

Trong mảng ca khúc viết về Hà Nội của nhạc sĩ Trần Tiến, nhiều khán giả còn nhắc đến Ngẫu hứng phố: “Hà Nội cái gì cũng rẻ/Chỉ có đắt nhất bạn bè thôi/Hà Nội cái gì cũng rẻ/Chỉ có đắt nhất tình người thôi...”. Nhạc sĩ Nguyễn Cường bình luận: “Ngẫu hứng phố là một khía cạnh, một tinh thần rất Trần Tiến. Ông viết tưởng như đùa, tưởng cái gì nhẹ nhàng thoảng qua nhưng lại bất ngờ cắm ngay vào tim người ta”.

Nhà nghiên cứu phê bình văn học Ngô Thảo thốt lên: “Nhạc sĩ Trần Tiến quá xứng đáng với Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội”. Ông phân tích: “Trần Tiến theo tiếng gọi Tổ quốc đi khắp phương trời, mang nét hào hoa, lãng mạn vào trong cách sống và thể hiện trong sáng tạo”. Nhà phê bình cho rằng, chất bụi trong ca khúc Trần Tiến cũng là “chất một loại trai Hà Nội”.

Cởi mở và bao dung với cuộc đời nên nhạc sĩ sở hữu gia tài ca khúc giàu có. Cuộc đời bề bộn đã bước vào âm nhạc của ông một cách tự nhiên, nhẹ nhàng. Trẻ em ăn xin, bia hơi vỉa hè… trong ca khúc của Trần Tiến chính là hơi thở của đời sống thường nhật. Ông yêu cái nguyên chất của Hà Nội, không pha tạp mà thi sĩ Bằng Việt gọi là “Hà Nội gốc”. Thế mới có Phố nghèo: “Hà Nội buồn thương nhớ ơi/Nơi tôi qua ngày thơ ấu/ Một lần về thăm phố xưa/Ngỡ như Hà Nội của ai/Sao tôi cứ yêu Hà Nội xưa cũ/Nghèo mà sang/Sao tôi cứ yêu người yêu xưa cũ/Buồn mà thương”.

Nhạc sĩ Trần Tiến và cháu gái, ca sĩ Trần Thu Hà. Ảnh: Nguyễn Đình Toán

Có khi ông sáng tác ngẫu hứng và quên “đứa con tinh thần” đã sinh ra, chính khán giả đã giúp ông ghi lại những bài ca ra đời trong ngẫu hứng. Được khán giả mở lòng đón nhận và yêu thương là phần thưởng lớn nhất của nhạc sĩ gắn bó với Hà Nội. Nhạc sĩ Trần Tiến chia sẻ, các ca khúc viết về Hà Nội của ông đã được công bố hết. Ông không giữ “kho riêng” cho mình.

Nông Hồng Diệu